Klauzule niedozwolone w umowach stają się coraz bardziej powszechne, a niewiedza na ten temat może prowadzić do wielu komplikacji dla konsumentów. Znajomość tego, co można, a czego nie można wpisywać do umowy, to klucz do uniknięcia nieprzyjemnych niespodzianek w przyszłości.
Co kryje się za pojęciem „niedozwolonych postanowień umownych”?
Klauzule niedozwolone, inaczej nazywane abuzywnymi, to zapisy w umowie, które rażąco naruszają interesy konsumenta, lub są niezgodne z dobrymi obyczajami. Charakterystyczne dla nich jest to, że często są one narzucane konsumentowi bez możliwości negocjacji – pochodzą na przykład z regulaminu sklepu, wzorca umowy bankowej czy umowy z operatorem telekomunikacyjnym.
Przykładem takiego postanowienia mogą być zapisy w umowach kredytów w obcej walucie, które pozwalają instytucji finansowej na samodzielne ustalanie kursu walutowego, zamiast opieranie się na kursie ogłoszonym przez centralny bank kraju.
Rejestr klauzul – strażnik praw konsumenta
Chociaż nie ma pełnego katalogu klauzul niedozwolonych, istnieje jednak specjalny Rejestr Klauzul Niedozwolonych prowadzony przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKIK). Zawiera on już blisko 8000 przykładów potencjalnie szkodliwych dla konsumentów zapisów. Dzięki dostępowi do tego rejestru przez internet, każdy z nas ma możliwość sprawdzenia, czy przypadkiem w podpisanej przez siebie umowie nie znajduje się zapis potencjalnie szkodliwy.
Kogo chronią przepisy o klauzulach niedozwolonych?
Chociaż głównie ochrona ta dotyczy konsumentów, w pewnych sytuacjach obejmuje ona także przedsiębiorców. Dotyczy to przypadków, gdy umowa zawierana przez przedsiębiorcę nie ma charakteru zawodowego.
Konsekwencje stosowania niedozwolonych klauzul
Zastosowanie w umowie postanowień niedozwolonych ma poważne skutki dla przedsiębiorcy. Takie zapisy nie obowiązują konsumenta, a co ważniejsze, nie jest potrzebne orzeczenie sądu w tej sprawie. Jednakże, nawet jeśli pewien fragment umowy zostanie uznany za nieważny, reszta zapisów w umowie nadal obowiązuje.
Sposoby ochrony konsumenta przed klauzulami abuzywnymi
Najważniejszym narzędziem ochrony jest wcześniej wspomniany rejestr UOKIK. Poza tym, konsument ma prawo zgłosić podejrzenie o stosowaniu przez przedsiębiorcę niedozwolonych postanowień. Po zbadaniu sprawy, UOKIK ma prawo uznać dany zapis za niedozwolony, co ma wpływ na wszystkie umowy zawarte na podstawie tego wzorca.
Zakończenie:
Klauzule niedozwolone to problem, który dotyka wielu konsumentów. Kluczem do ochrony przed nimi jest edukacja i świadomość prawna. Dzięki narzędziom takim jak Rejestr Klauzul Niedozwolonych oraz aktywnemu działaniu UOKIK, konsument ma szansę na skuteczną ochronę przed niesprawiedliwymi postanowieniami umownymi.
