Krok po kroku: Jak skutecznie unieważnić umowę kredytu frankowego

Kredytobiorcy frankowi zamierzający pozwać swój bank często zastanawiają się, jak będzie wyglądał proces frankowy krok po kroku. Jakie czynności podejmą pełnomocnicy i czy ich obecność na rozprawie będzie konieczna? Dzisiejszy artykuł poświęcamy właśnie temu tematowi. Szczegółowe omówienie wszystkich etapów postępowania zmierzającego do ustalenia nieważności umowy kredytu frankowego oraz końcowego rozliczenia się z bankiem będzie przydatne również dla tych, którzy już rozpoczęli swój proces.

Proces frankowy w pigułce: streszczenie

W dużym skrócie, postępowanie frankowe wygląda następująco:

1. Postępowanie przedsądowe:
   • Zgromadzenie dokumentacji.
   • Przeprowadzenie analizy prawnej przez kancelarię.
2. Wytoczenie powództwa:
   • Złożenie pozwu do sądu.
   • Przygotowanie i dostarczenie niezbędnych dokumentów.
3. Odpowiedź na pozew i replika:
   • Analiza odpowiedzi banku na pozew.
   • Przygotowanie repliki na odpowiedź banku.
4. Przesłuchanie świadków:
   • Przesłuchanie świadków wskazanych przez obie strony.
5. Rozprawa i przesłuchanie kredytobiorców:
   • Kredytobiorcy zostaną przesłuchani przez sąd.
6. Wyznaczenie terminu publikacyjnego wyroku i jego ogłoszenie:
   • Sąd wyznaczy datę ogłoszenia wyroku i poinformuje strony.
7. Uzasadnienie wyroku frankowego:
   • Sąd przedstawi uzasadnienie wydanego wyroku.
8. Postępowanie apelacyjne w sprawie frankowej:
   • W przypadku odwołania od wyroku, rozpoczyna się postępowanie apelacyjne.
9. Odpowiedź na apelację:
   • Przygotowanie odpowiedzi na apelację złożoną przez przeciwną stronę.
10. Wyznaczenie terminu rozprawy apelacyjnej i wydanie wyroku:
    • Sąd apelacyjny wyznaczy termin rozprawy i wyda ostateczny wyrok.
11. Wezwanie banku do zapłaty:
    • Po uzyskaniu korzystnego wyroku, kredytobiorcy wzywają bank do zapłaty zasądzonych kwot.
12. Oświadczenie o potrąceniu oraz wniosek o list mazalny:
    • Składanie oświadczeń dotyczących potrącenia i wniosków o wydanie listu mazalnego.
13. Wniosek do sądu wieczystoksięgowego o wykreślenie hipoteki ustanowionej na rzecz banku:
    • Złożenie wniosku o wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej nieruchomości.

Postępowanie przedsądowe

Kredytobiorcy zainteresowani unieważnieniem umowy kredytu powinni najpierw dokonać analizy posiadanych dokumentów, aneksów i porozumień zawieranych z bankiem przez cały okres kredytowania. Ważne jest zrozumienie, że nie wszystkie umowy kredytowe powiązane z CHF były wadliwe.

Analizę należy rozpocząć od sprawdzenia, czy umowa zawiera tzw. klauzule abuzywne. Pomocne może okazać się zestawienie przygotowane przez Rzecznika Finansów, zawierające wykaz klauzul niedozwolonych z podziałem na poszczególne banki oraz typy umów.

Kolejnym istotnym aspektem jest sprawdzenie, czy kredytobiorca prowadził działalność gospodarczą w kredytowanej nieruchomości i czy uwzględniał koszty związane z utrzymaniem nieruchomości w kosztach działalności. Ten fakt może mieć wpływ na ustalenie statusu konsumenta, co z kolei wpływa na szanse powodzenia w procesie sądowym.

Dla osób niemających doświadczenia z prawem bankowym, zaleca się skorzystanie z usług doradztwa prawnego. Wiele kancelarii oferuje darmową analizę dokumentów, a niektóre, w tym nasza, umożliwiają bezpośrednie konsultacje z prawnikiem. Dzięki temu można uniknąć niedomówień i uzyskać odpowiedzi na dodatkowe pytania.

Gdy ustalimy, że umowa jest wadliwa i istnieją podstawy do wytoczenia powództwa, należy wystąpić do banku z wnioskiem o wydanie zaświadczeń. Zaświadczenia te powinny zawierać: datę wypłaty kredytu, kwotę kredytu, zastosowany kurs przy wypłacie, pobrane opłaty okołokredytowe (np. prowizje, ubezpieczenia) oraz historię spłaty kredytu, w tym wykaz rat z datami, kursami, podziałem na część odsetkową i kapitałową, oraz informację, czy rata była płacona w PLN, czy w CHF.

Bank potrzebuje zwykle około miesiąca na sporządzenie takich zaświadczeń. Czasem procedura ta może się przedłużyć do dwóch miesięcy. Po otrzymaniu zaświadczeń, możemy przejść do kolejnego kroku – wysłania do banku reklamacji wraz z wezwaniem do zapłaty.

Reklamacja pełni dwie kluczowe funkcje. Po pierwsze, zawiera wezwanie do zapłaty, co czyni roszczenia wymagalnymi i umożliwia naliczanie odsetek ustawowych za opóźnienie. Po drugie, bank, odpowiadając na reklamację, zazwyczaj utrzymuje, że umowa jest ważna, co możemy wykorzystać na naszą korzyść w sądzie, argumentując, że nadal spłacamy kredyt w dobrej wierze.

W treści reklamacji należy wskazać, dlaczego umowa jest nieważna, oraz zażądać zwrotu wszystkich świadczeń spełnionych na rzecz banku w okresie kredytowania. Kwota powinna być dokładnie określona, a bankowi należy wyznaczyć termin na spełnienie żądania, zazwyczaj 30 dni, z możliwością przedłużenia o kolejne 30 dni w uzasadnionych przypadkach.

Po otrzymaniu odpowiedzi na reklamację z banku, można rozpocząć postępowanie sądowe.

Wytoczenie powództwa

Powództwo w 2024 roku wnosi się do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania kredytobiorców – jest to istotna zmiana wprowadzona już w 2023 roku.

Składanie pozwu

W pozwie należy podać wszystkie istotne dane osobowe, wskazać pozwanego, określić treść roszczenia i wniosków, a także przedstawić argumentację faktyczną i prawną uzasadniającą jego zasadność. Do pozwu trzeba załączyć szereg dokumentów, w tym umowę kredytową, zaświadczenia, regulaminy, aneksy, wydruki z ksiąg wieczystych oraz potwierdzenia uiszczenia opłat.

Strategia kaskadowa

Obecnie większość kancelarii stosuje strategię kaskadową w formułowaniu roszczeń. Polega ona na tym, że w pierwszym punkcie pozwu wnosi się o ustalenie nieważności umowy kredytu oraz o zapłatę. Jest to roszczenie główne, które sąd będzie badał w pierwszej kolejności. W drugim punkcie pozwu formułuje się roszczenie ewentualne obejmujące wariant odfrankowienia. Dzięki temu, jeśli sąd uzna, że umowa jest wadliwa, ale nadal ważna, kredytobiorca może skorzystać z odfrankowienia bez potrzeby inicjowania nowego postępowania sądowego.

Warto zaznaczyć, że odfrankowienie sądowe różni się od rozwiązań (ugód) proponowanych przez banki.

Zabezpieczenie roszczeń

Niektóre kancelarie poza żądaniem ustalenia nieważności umowy kredytu, wnoszą również o zabezpieczenie roszczeń poprzez wstrzymanie obowiązku spłacania rat kredytu do prawomocnego zakończenia postępowania. Takie zabezpieczenie jest korzystne dla kredytobiorców, ponieważ nie będą musieli dochodzić zwrotu rat uiszczonych w trakcie procesu sądowego.

Przygotowanie dokumentów

Do pozwu należy dołączyć wszystkie niezbędne dokumenty, które potwierdzą przedstawione roszczenia i argumenty. Kluczowe jest, aby dokładnie określić kwoty oraz terminy, w jakich bank ma spełnić żądania kredytobiorców.

Postępowanie sądowe

Po złożeniu pozwu i załączeniu niezbędnych dokumentów, sąd rozpocznie postępowanie. Kredytobiorcy powinni być przygotowani na to, że proces może trwać kilka lat, a obecność na niektórych rozprawach może być konieczna.

Dzięki profesjonalnemu wsparciu prawnemu, kredytobiorcy mogą liczyć na skuteczne prowadzenie sprawy oraz reprezentację na każdym etapie postępowania.

Odpowiedź na pozew i replika

Po złożeniu pozwu do sądu, należy uzbroić się w cierpliwość. Sąd najpierw sprawdzi, czy pozew spełnia wymogi formalne, czyli czy zostały dołączone wszystkie niezbędne załączniki, prawidłowo określone strony postępowania oraz czy podano wszystkie dane. Następnie sąd rozpozna wniosek o udzielenie zabezpieczenia i wyda odpowiednie postanowienie.

Kolejnym krokiem jest przesłanie przez sąd kopii pozwu do banku, zobowiązując go do przesłania odpowiedzi na pozew. Termin na odpowiedź wynosi najczęściej 30 dni, choć w przypadku większej liczby spraw sądowych sędziowie mogą wydłużyć ten czas nawet do trzech miesięcy.

Odpowiedzi banków na pozew są zazwyczaj bardzo obszerne, często liczące kilkadziesiąt stron, a czasem nawet przekraczające sto stron. Do odpowiedzi dołączane są liczne załączniki, co sprawia, że całość dokumentacji może liczyć kilkaset stron. Pełnomocnicy kredytobiorców potrzebują kilku do kilkunastu dni na zapoznanie się z odpowiedzią banku.

Przygotowanie repliki

Po analizie odpowiedzi banku, pełnomocnicy kredytobiorców przystępują do sporządzenia repliki. Replika jest pismem, w którym pełnomocnicy odnoszą się do argumentów przedstawionych przez bank i wykazują ich błędność. W replice często zawiera się również aktualną linię orzeczniczą, co ma na celu wzmocnienie argumentacji prawnej.

Proces sądowy

W replice pełnomocnicy dokładnie analizują argumenty banku, punkt po punkcie, przedstawiając kontrargumenty i wskazując, dlaczego twierdzenia banku są niesłuszne. W ten sposób buduje się solidne podstawy do dalszego postępowania sądowego.

Przygotowanie odpowiedzi na pozew i repliki jest kluczowym etapem procesu, który wymaga skrupulatności i dogłębnej analizy dokumentów oraz przepisów prawa. Dzięki profesjonalnemu podejściu, pełnomocnicy mogą skutecznie reprezentować kredytobiorców i zwiększyć szanse na korzystne rozstrzygnięcie sprawy.

Proces ten, choć czasochłonny, jest niezbędny do zapewnienia rzetelnej i kompleksowej obrony interesów kredytobiorców. Zrozumienie wszystkich etapów i przygotowanie odpowiednich dokumentów to klucz do sukcesu w sporach frankowych.

Przesłuchanie świadków

Kiedy sędzia zapozna się już ze stanowiskami obu stron, przystępuje do postępowania dowodowego. Najpierw analizuje dokumenty dołączone do pism procesowych przez obie strony, a następnie przesłuchuje świadków wskazanych przez strony.

Przesłuchanie świadków strony banku

Kredytobiorcy zazwyczaj nie wnioskują o przesłuchanie świadków, ponieważ osobiście uczestniczyli w całej procedurze kredytowej. Bank natomiast często wnioskuje o przesłuchanie pracowników oddziałów oraz centrali banku. Świadkowie ci mają zazwyczaj niski walor dowodowy, ponieważ często nie pamiętają szczegółów zawierania umowy kredytowej sprzed kilkunastu lat.

Decyzje sądu

Niektóre sądy od razu oddalają wnioski banków o przesłuchanie tych świadków. Inne sądy dopuszczają takie przesłuchania, ale w celu zaoszczędzenia czasu, decydują się na przesłuchania na piśmie. W takim przypadku pełnomocnicy stron muszą dostarczyć listy pytań do świadków. Cała procedura przesłuchiwania świadków zajmuje zazwyczaj około pół roku.

Kolejne kroki

Po zakończeniu przesłuchania świadków, sąd ocenia, czy konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych dowodów lub czy pełnomocnicy muszą ustosunkować się do określonych kwestii. Jeśli sąd uzna, że nie ma takiej potrzeby, wyznacza termin rozprawy, na którą zostaną wezwani również kredytobiorcy w celu ich przesłuchania.

Przygotowanie do przesłuchania

Przesłuchanie kredytobiorców jest kluczowym etapem postępowania. Sąd może zadać szereg pytań dotyczących okoliczności zawierania umowy, warunków kredytu oraz motywacji kredytobiorców. Ważne jest, aby kredytobiorcy byli dobrze przygotowani do tego etapu, gdyż ich zeznania mogą znacząco wpłynąć na wynik sprawy.

Przesłuchanie świadków to ważny etap postępowania frankowego, który może znacznie wydłużyć proces. Rzetelne przygotowanie do tego etapu i skuteczna reprezentacja prawna są kluczowe dla pomyślnego przebiegu sprawy.

Rozprawa i przesłuchanie kredytobiorców

W dniu rozprawy kredytobiorcy muszą stawić się osobiście. Jeśli mają pełnomocnika, to również on pojawi się na rozprawie. Na rozprawę należy zabrać dowód osobisty oraz odpowiednio się ubrać – unikanie nieformalnych strojów, takich jak krótkie kolorowe spodenki, jest zalecane, gdyż nie przypadną one do gustu sędziemu.

Przebieg rozprawy

Na rozprawie najpierw pytania zadaje sąd, który chce poznać wersję zdarzeń według kredytobiorców. Następnie pytania zadaje pełnomocnik powodów, a na koniec pełnomocnik pozwanego banku. Kredytobiorcy powinni być przygotowani na różnorodne pytania dotyczące szczegółów zawierania umowy kredytowej, warunków kredytu oraz motywacji.

Informacje od sądu

Bardzo istotne jest, aby sąd poinformował kredytobiorców o skutkach, jakie wiążą się z ustaleniem nieważności umowy kredytowej. W szczególności sąd powinien wyjaśnić, że na skutek nieważności umowy, strony muszą zwrócić sobie wzajemnie to, co świadczyły – kredytobiorcy zwracają bankowi wypłacony kapitał, a bank zwraca kredytobiorcom wszystkie pobrane świadczenia.

Mowy końcowe

Po przesłuchaniu kredytobiorców, sąd oddaje głos pełnomocnikom stron. W mowach końcowych pełnomocnicy mogą zwrócić uwagę sędziego na kluczowe argumenty, np. za ustaleniem nieważności umowy kredytu.

Zamknięcie rozprawy

Po wysłuchaniu mów końcowych, sąd zamyka rozprawę i wyznacza termin publikacji wyroku. Jest to moment, kiedy wszystkie dowody zostały złożone i strony przedstawiły swoje stanowiska, więc sędzia ma pełny obraz sprawy, na podstawie którego wyda wyrok.

Kredytobiorcy powinni starannie przygotować się do rozprawy, znając szczegóły swojej umowy i argumenty prawne, które będą przedstawiane. Odpowiednie przygotowanie i profesjonalne zachowanie podczas rozprawy mogą znacząco wpłynąć na jej przebieg i ostateczne rozstrzygnięcie.

Wyznaczenie terminu publikacyjnego wyroku i jego ogłoszenie

Po zamknięciu rozprawy, sąd może odroczyć ogłoszenie wyroku na termin przypadający nie później niż dwa tygodnie od zamknięcia rozprawy.

Ogłoszenie wyroku

Kredytobiorcy mogą, ale nie muszą być obecni na ogłoszeniu wyroku. Zazwyczaj obecny jest ich pełnomocnik, który przekaże wynik sprawy oraz streści główne motywy rozstrzygnięcia. Całe posiedzenie poświęcone ogłoszeniu wyroku trwa zwykle od 15 do 30 minut. Sąd podaje treść rozstrzygnięcia i w ustnych motywach wyjaśnia, dlaczego zapadł taki wyrok.

Uzasadnienie wyroku frankowego

Strony mają 7 dni od dnia ogłoszenia wyroku na złożenie wniosku o jego uzasadnienie. Jest to szczególnie istotne dla strony planującej wniesienie apelacji, zazwyczaj banku, gdyż sporządzenie uzasadnienia jest warunkiem formalnym koniecznym przed złożeniem apelacji. W uzasadnieniu sąd wyjaśnia, jakie dowody uznał za przekonujące i jakimi argumentami prawnymi kierował się, wydając wyrok.

Terminy i praktyka

Uzasadnienie wyroku powinno być sporządzone w terminie 14 dni. Jednakże, w praktyce jest to termin instrukcyjny i sędziowie często go nie przestrzegają. W większości przypadków uzasadnienie jest gotowe po około 3 miesiącach od daty wydania wyroku.

Proces frankowy krok po kroku

1. Postępowanie przedsądowe: Analiza dokumentów, wnioski do banku, reklamacje.
2. Wytoczenie powództwa: Składanie pozwu, zabezpieczenie roszczeń.
3. Odpowiedź na pozew i replika: Analiza odpowiedzi banku, przygotowanie repliki.
4. Przesłuchanie świadków: Przesłuchania pracowników banku, przygotowanie dowodów.
5. Rozprawa i przesłuchanie kredytobiorców: Stawienie się w sądzie, odpowiedzi na pytania.
6. Wyznaczenie terminu publikacyjnego wyroku i jego ogłoszenie: Ostateczne wyrokowanie, uzasadnienie decyzji.
7. Uzasadnienie wyroku: Złożenie wniosku o uzasadnienie, analiza uzasadnienia, przygotowanie do apelacji (jeśli konieczne).

Każdy etap procesu wymaga staranności i profesjonalizmu, aby skutecznie bronić interesów kredytobiorców i dążyć do korzystnego rozstrzygnięcia sprawy.

Postępowanie apelacyjne w sprawie frankowej

Złożenie apelacji

Strona przegrywająca sprawę ma 14 dni od doręczenia uzasadnienia wyroku na sporządzenie i złożenie apelacji do sądu. Z doświadczenia wynika, że banki zazwyczaj składają apelacje w przypadku przegranej. Apelację wnosi się do Sądu II Instancji za pośrednictwem sądu, który wydał wyrok. Oba sądy sprawdzają, czy apelacja jest wolna od braków formalnych i fiskalnych oraz czy została wniesiona w terminie. Ze względu na formalizm postępowania, pełnomocnicy kredytobiorców często otrzymują apelację banku dopiero po kilku miesiącach od wydania wyroku.

Treść apelacji

W apelacji bank wskazuje na uchybienia, jakich miał dopuścić się sąd I instancji. Mogą to być błędne oceny dowodów, nieprawidłowa interpretacja prawa lub okoliczności faktycznych.

Odpowiedź na apelację

Po otrzymaniu apelacji, kredytobiorcy mają 14 dni na sporządzenie odpowiedzi. Strona, która wygrała w I instancji, powinna przedstawić argumenty wspierające prawidłowość i zgodność z prawem wyroku sądu I instancji. Można również zaktualizować stanowisko procesowe i argumentację prawną, a także przedstawić analogiczne wyroki zapadłe w ostatnich miesiącach.

Wyznaczenie terminu rozprawy apelacyjnej i wydanie wyroku

Kolejnym etapem jest przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej. Na tej rozprawie stawiają się pełnomocnicy stron, a obecność kredytobiorców zazwyczaj nie jest wymagana. Pełnomocnicy ponownie przedstawiają swoje stanowiska i argumenty, starając się przekonać sędziów o słuszności swoich racji. Po zamknięciu rozprawy, sąd wydaje wyrok, który może ogłosić na tym samym posiedzeniu lub odroczyć ogłoszenie na inny termin. Wyrok wydany w postępowaniu apelacyjnym jest prawomocny, co oznacza, że nie przysługuje już od niego środek odwoławczy.

Wezwanie banku do zapłaty

Po wygranej sprawie, strony muszą rozliczyć się ze wzajemnych świadczeń. Kredytobiorcy wzywają bank do zapłaty nie tylko kwot zasądzonych wyrokiem, ale również tych wpłaconych w trakcie trwania procesu. W wezwaniu dokonuje się kapitalizacji odsetek, wskazując konkretną sumę, którą się dochodzi.

W wezwaniu należy dokładnie określić kwoty do zapłaty (z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku), tytuł roszczenia, termin płatności oraz numer rachunku bankowego. Po upływie wyznaczonego terminu, można złożyć oświadczenie o potrąceniu.

Oświadczenie o potrąceniu oraz wniosek o list mazalny

Kiedy wszystkie roszczenia stają się wymagalne, kredytobiorcy mogą końcowo rozliczyć się z bankiem. Istnieją dwa sposoby:

1. Dobrowolna wypłata przez bank: Po wezwaniu banku do zapłaty, bank wypłaca należne środki, a kredytobiorcy zwracają wypłacony kapitał. Ten sposób wymaga współpracy ze strony banku, co nie zawsze jest możliwe, gdyż banki mogą obawiać się niewypłacalności kredytobiorcy.
2. Oświadczenie o potrąceniu: Jeśli bank nie chce dobrowolnie wypłacić zasądzonej kwoty, kredytobiorcy składają oświadczenie o potrąceniu swoich wierzytelności z wierzytelnościami banku. W rezultacie umarzana jest wierzytelność o niższej wartości. Po dokonanym potrąceniu, kredytobiorcy ponownie wzywają bank do zapłaty nadwyżki ponad kwotę kapitału. Jeśli bank nie wywiązuje się z obowiązku, można wnioskować o klauzulę wykonalności i skierować sprawę do komornika.

Wyczyszczenie hipoteki

Po rozliczeniu się z bankiem, kredytobiorcy muszą również zająć się wykreśleniem hipoteki zabezpieczającej kredyt. W tym celu składają wniosek do banku o wydanie listu mazalnego.

Wniosek do sądu wieczystoksięgowego o wykreślenie hipoteki

Po prawomocnym wyroku należy złożyć wniosek do sądu wieczystoksięgowego o wykreślenie hipoteki ustanowionej na rzecz banku. Choć podstawą wniosku może być sam wyrok, warto także wezwać bank do wydania listu mazalnego. Większość banków respektuje orzeczenia sądów i wydaje takie listy. Po wykreśleniu hipoteki z księgi wieczystej, kredytobiorca nie ma już żadnych zobowiązań wobec banku, który udzielił kredytu frankowego.