Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał 9 lutego 2023 r. orzeczenie, które wpłynęło na linię orzeczniczą sądów krajowych w sprawach dotyczących zwrotu prowizji wynikającego z wcześniejszej spłaty kredytu hipotecznego. Orzeczenie potwierdziło brak ustawowego obowiązku każdorazowego proporcjonalnego zwrotu prowizji.
Przepisy ustawy o kredycie hipotecznym uregulowały kwestię wcześniejszej spłaty kredytu oraz obowiązku rozliczenia się z konsumentem. Problemem było jednak brak jasnych wytycznych co do uprawnienia konsumenta do obniżki kosztów przy wcześniejszej spłacie kredytu oraz sposobu kwalifikacji tych kosztów.
Wyrok TSUE w sprawie UniCredit Bank Austria dotyczył pytania prejudycjalnego o obniżkę kosztów w przypadku przedterminowej spłaty kredytu. Trybunał orzekł, że dyrektywa 2014/17/UE nie stoi na przeszkodzie uregulowaniu, które przewiduje proporcjonalne obniżanie odsetek i kosztów związanych z okresem obowiązywania umowy kredytu, lecz nie dotyczy kosztów niezwiązanych z tym okresem.
Sądy krajowe zaczęły oddalać powództwa konsumentów przeciwko bankom oparte na art. 39 ustawy o kredycie hipotecznym, odbiegając od stosowania analogii do przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. Zasadniczą konkluzją płynącą z orzeczenia TSUE jest, że prawo do obniżki nie obejmuje kosztów ponoszonych przez konsumenta na rzecz banku niezależnie od okresu obowiązywania umowy.
TSUE odrzucił argumentację opartą na analogiach między przepisem art. 39 ustawy o kredycie hipotecznym a art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, wskazując na specyfikę udzielania oraz obsługi kredytu konsumenckiego i kredytu hipotecznego. W przypadku tego drugiego, banki podejmują szereg dodatkowych czynności, w związku z czym ponoszone opłaty są w całości zasadne.
Wpływ wyroku TSUE na przyszłe sprawy kredytobiorców
Wyrokiem z 9 lutego 2023 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wprowadził ważne wytyczne dotyczące rozliczeń związanych z wcześniejszą spłatą kredytu hipotecznego. Te wytyczne będą miały istotny wpływ na kredytobiorców, którzy wcześnie spłacają swoje zobowiązania hipoteczne oraz na banki, które będą musiały dostosować swoje umowy do nowych zasad.
Jednym z głównych wniosków płynących z wyroku TSUE jest konieczność jasnego określenia kosztów związanych z udzieleniem kredytu, które są niezależne od okresu jego obowiązywania. Dla kredytobiorców oznacza to, że będą musieli dokładnie przeanalizować umowy kredytowe i zwrócić uwagę na takie koszty. Dla banków oznacza to konieczność dostosowania umów do nowych zasad, aby uniknąć ewentualnych problemów prawnych.
W kontekście spraw toczących się przed polskimi sądami dotyczących przedterminowej spłaty kredytu hipotecznego, wyrok TSUE może wpłynąć na większą jednolitość orzecznictwa. Sąd Najwyższy będzie miał możliwość wydania wyroku, który będzie w pełni zgodny z wytycznymi TSUE, a pozostałe sądy będą miały jasne wytyczne, jak oceniać roszczenia kredytobiorców.
Warto zauważyć, że wyrok TSUE może również wpłynąć na ewentualne przyszłe zmiany w polskim prawie. Może to doprowadzić do wprowadzenia nowych przepisów, które będą lepiej regulować kwestię wcześniejszej spłaty kredytu hipotecznego i rozliczeń z bankami.
