W ostatnich latach kredyty frankowe były przedmiotem intensywnych sporów w Polsce. Decyzje sądowe i wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) miały ogromny wpływ na obie strony tych sporów – sektor bankowy i kredytobiorców. Jednym z najważniejszych wyroków TSUE w tej sprawie został wydany 7 grudnia 2023 roku w polskiej sprawie C-140/22. Ten wyrok miał duże znaczenie dla frankowiczów, ponieważ przywrócił on stan sprzed uchwały Sądu Najwyższego z 7 maja 2021 roku, która narzuciła kredytobiorcom obowiązek składania oświadczeń o świadomości skutków nieważności umów kredytowych. Ważny dla Frankowiczów wyrok wyda TSUE również w dniu 14 grudnia 2023 roku.
Spis treści:
Odsetki za opóźnienie i proces frankowy
Kwestia frankowych kredytów jest tak ważna dla sektora bankowego i kredytobiorców ze względu na duże pieniądze, które są w grę. Obecnie odsetki za opóźnienie wynoszą 11,25% w skali roku, a średni proces frankowy w Polsce trwa około 3 lat. Przykładowo, dla kredytu na 300 tysięcy złotych, kredytobiorca domaga się zwrotu tych 300 tysięcy złotych, które wpłacił do banku przez lata jako raty kredytu. Odsetki za czas trwania procesu wyniosą ponad 100 tysięcy złotych, czyli około 1/3 kwoty roszczenia. Jest to kwota, która jest warta walki zarówno dla kredytobiorców, którzy chcą uzyskać jak największą kwotę odsetek, jak i dla banków, które dążą do minimalizacji płatności.
Wyrok TSUE: żądanie ustalenia nieważności umowy kredytu
Wyrok TSUE w sprawie C-140/22 jest jednoznaczny i jasno wskazuje, że żądanie ustalenia nieważności umowy kredytu nie jest uzależnione od złożenia przez konsumenta oświadczenia przed sądem. Konsument ma prawo żądać zwrotu wszystkich wpłaconych do banku kwot z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych, prowizji, innych opłat i kosztów, a jego żądanie nie może być obniżone o wartość odsetek kapitałowych, które przysługiwałyby bankowi, gdyby umowa kredytu była ważna. To stanowisko TSUE potwierdza również wyrok z 15 czerwca 2023 roku (sygn. akt C-520/21).
Kwestia przedawnienia roszczeń banków o zwrot kapitału
Jednak wyrok TSUE z 7 grudnia 2023 roku nie rozstrzygnął kwestii przedawnienia roszczeń banków o zwrot kapitału. Polski sąd zapytał TSUE o to, czy termin przedawnienia roszczenia o zwrot kapitału należy liczyć od momentu złożenia przez kredytobiorcę oświadczenia o tym, że chce, aby jego umowa kredytu została uznana przez sąd za nieważną. Wyrok TSUE w tej kwestii zostanie wydany 14 grudnia 2023 roku w sprawie zarejestrowanej pod sygn. akt C-28/22. Pytanie to ma duże znaczenie dla sektora bankowego, ponieważ odpowiedź TSUE może wpłynąć na ocenę przedawnienia roszczeń banków wobec kredytobiorców.
Możliwe momenty rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia
Polski sąd rozważa cztery możliwe momenty rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia roszczeń banków. Pierwszym z tych momentów jest zgłoszenie przez kredytobiorcę roszczeń lub zarzutów opartych na niedozwolonym charakterze postanowień umownych. Drugim momentem jest złożenie przez kredytobiorcę oświadczenia o świadomości skutków nieważności umowy kredytu. Trzecim momentem jest pouczenie kredytobiorcy przez sąd o konsekwencjach nieważności umowy kredytu. Czwartym momentem jest wydanie przez sąd prawomocnego wyroku. Odpowiedź TSUE na te pytania będzie miała duże znaczenie dla oceny terminu przedawnienia roszczeń banków i kredytobiorców.
Konsekwencje dla sektora bankowego
Wyrok TSUE może mieć poważne konsekwencje dla sektora bankowego. Jeśli TSUE uzna, że termin przedawnienia roszczeń kredytobiorcy rozpoczyna się od momentu zgłoszenia roszczeń lub zarzutów, to banki będą musiały szybko reagować na takie zgłoszenia i rozpatrywać roszczenia, aby uniknąć przedawnienia. Ponadto, jeśli TSUE uzna, że banki mają obowiązek podjąć działania w przypadku wystąpienia klauzul niedozwolonych, to banki, które mają wpisane takie klauzule do rejestru, mogą mieć powody do obaw. Banki będą musiały dokonywać rozliczeń z kredytobiorcami pomimo wygranej sprawy sądowej.
Podsumowanie
Wyrok TSUE z 7 grudnia 2023 roku był korzystny dla frankowiczów, potwierdzając ich prawo do żądania zwrotu wszystkich wpłaconych kwot z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych, prowizji, innych opłat i kosztów. Jednak kwestia przedawnienia roszczeń banków o zwrot kapitału pozostaje otwarta i zostanie rozstrzygnięta 14 grudnia 2023 roku przez TSUE. Wyrok TSUE może mieć duże konsekwencje dla sektora bankowego i kredytobiorców, dlatego warto śledzić rozwój tej sprawy.
