Polskie sądownictwo znów znalazło się w centrum uwagi, tym razem za sprawą kontrowersyjnej uchwały Sądu Najwyższego z 26 kwietnia 2023 r., która może wpłynąć na dalsze funkcjonowanie sądów i ich zdolność do sprawiedliwego rozstrzygania sporów.
Sąd Najwyższy postanowił, że rozpatrywanie spraw cywilnych przez sąd drugiej instancji z udziałem jednego sędziego, zgodnie z tzw. przepisami covidowymi, ogranicza możliwość sprawiedliwego rozstrzygnięcia i prowadzi do unieważnienia postępowania. Decyzja ta spowodowała wiele wątpliwości w środowisku prawniczym i zaniepokoiła obywateli.
Eksperci zauważają, że Sąd Najwyższy w swojej uchwale przekroczył swoje kompetencje, wpisując się w rolę Trybunału Konstytucyjnego lub ustawodawcy. Powstało pytanie, czy sędziowie Sądu Najwyższego mają prawo do tak daleko idących interpretacji przepisów prawa, które zasadniczo nie należą do ich kompetencji.
Co więcej, uchwała została wydana trzy lata po wprowadzeniu przepisów covidowych, co budzi pytania o motywy tak późnego działania Sądu Najwyższego. Wiele wskazuje na to, że przyczyną mogą być problemy wewnętrzne i walka polityczna wokół tego organu.
W praktyce uchwała może prowadzić do licznych komplikacji. Wiele wyroków wydanych w sprawach odwoławczych przed dniem jej podjęcia może być teraz kwestionowanych, a sądy odwoławcze mogą mieć problemy z ustaleniem, czy nadal obowiązują je przepisy covidowe.
Obywatele, zarówno ci wytrwali, którzy nie zostali jeszcze zniechęceni do sądów wieloletnimi zmianami na scenie politycznej i dążeniem do reformowania sądownictwa, jak i ci, których sprawa dotyczy omawianej uchwały, ponownie zostali postawieni w sytuacji chaosu i niezrozumiałych dla nich decyzji. Niestety, nie jest to pierwszy, ani zapewne ostatni raz, gdy ich interesy nie są priorytetem.
W obecnej sytuacji kluczowe jest szybkie wyjaśnienie wątpliwości związanych z uchwałą Sądu Najwyższego i opracowanie skutecznych rozwiązań, które pozwolą na sprawiedliwe i efektywne funkcjonowanie polskiego systemu sądownictwa.
Wprowadzenie jasnych wytycznych dla sądów odwoławczych dotyczących rozpatrywania spraw przez jednoosobowe składy jest konieczne, aby uniknąć dalszego chaosu i zwiększyć zaufanie obywateli do organów wymiaru sprawiedliwości. Eksperci prawni podkreślają, że konieczne jest także wypracowanie procedur, które pozwolą na szybkie i sprawiedliwe rozstrzygnięcie spraw dotkniętych uchwałą.
W międzyczasie prawnicy powinni dążyć do tego, aby każda sprawa, której dotyczy uchwała, została rozpatrzona przez trzyosobowy skład sądu, zgodnie z przepisami obowiązującymi przed wprowadzeniem regulacji covidowych. To pozwoli na ochronę interesów klientów i zapewnienie im możliwości sprawiedliwego procesu.
W dłuższej perspektywie konieczne jest podjęcie działań mających na celu usprawnienie systemu sądownictwa w Polsce, tak aby uniknąć podobnych sytuacji w przyszłości. Reformy powinny koncentrować się na zwiększeniu przejrzystości procesów decyzyjnych oraz zabezpieczaniu niezależności sędziów, a także na skuteczniejszym wykorzystaniu nowoczesnych technologii w zarządzaniu sprawami sądowymi.
Obecna sytuacja w sądownictwie może być zarówno przeszkodą, jak i okazją do wprowadzenia zmian i reform, które przyczynią się do zbudowania lepszego i sprawiedliwszego systemu wymiaru sprawiedliwości. Ważne jest, aby wszyscy zaangażowani, zarówno prawnicy, jak i przedstawiciele władzy, zrozumieli konieczność współpracy i działania na rzecz dobra obywateli, którzy w ostatecznym rozrachunku są najbardziej zainteresowani funkcjonowaniem sprawiedliwego systemu sądownictwa.
