Rząd Donalda Tuska zapowiada rewolucyjne zmiany w cyfryzacji Polski, przeznaczając rekordowe środki na transformację administracji publicznej. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski podczas wizyty w Gdańsku potwierdził, że pieniędzy na cyfryzację nie zabraknie, a celem jest całkowita rezygnacja z dokumentów papierowych do 2035 roku. Planowane inwestycje obejmują ponad 200 miliardów złotych z różnych źródeł finansowania, co ma uczynić Polskę liderem cyfryzacji w Europie Środkowej.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Ile pieniędzy rząd przeznaczy na cyfryzację Polski? | Ponad 200 miliardów złotych do 2035 roku z budżetu państwa, funduszy UE i inwestycji prywatnych na kompleksową transformację cyfrową. |
| Kiedy znikną dokumenty papierowe z urzędów? | Do 2035 roku administracja publiczna ma działać w pełni bezpapierowo, a pierwsze efekty będą widoczne już w 2027 roku. |
| Czy będzie można głosować przez internet? | Ministerstwo popiera wprowadzenie e-głosowania, ale konkretna data wdrożenia nie została jeszcze ustalona ze względu na kwestie bezpieczeństwa. |
Spis treści:
Gwarancje finansowania cyfryzacji Polski
Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski podczas wizyty w Pomorskim Urzędzie Wojewódzkim w Gdańsku przedstawił ambitny plan cyfryzacji Polski, gwarantując dostępność środków finansowych na wszystkie zaplanowane przedsięwzięcia. Cyfryzacja Polski stanie się priorytetem rządowym, wspieranym budżetem przekraczającym 200 miliardów złotych do 2035 roku. Środki pochodzić będą z trzech głównych źródeł: budżetu państwa, funduszy europejskich oraz inwestycji sektora prywatnego.
Budżet państwa na 2025 rok przewiduje rekordowe 1,8 miliarda złotych przeznaczone bezpośrednio na cyfryzację administracji publicznej i rozwój infrastruktury cyfrowej. Ministerstwo Cyfryzacji otrzyma dodatkowe 350 milionów złotych na projekty pilotażowe, w tym wdrażanie systemów sztucznej inteligencji w urzędach. Fundusze europejskie stanowią kolejne istotne źródło finansowania – z Krajowego Planu Odbudowy Polska otrzyma 2,1 miliarda euro na transformację cyfrową, a Program Operacyjny Polska Cyfrowa zapewni dodatkowe 1,5 miliarda euro do 2027 roku.
Sektor prywatny również odegra kluczową rolę w finansowaniu cyfryzacji Polski. Rząd planuje partnerstwa publiczno-prywatne o łącznej wartości 85 miliardów złotych, obejmujące budowę infrastruktury 5G, centrów danych oraz systemów zarządzania miastami inteligentnymi. Minister Gawkowski podkreślił, że każdy wydany złoty na cyfryzację zwróci się poprzez oszczędności w administracji i wzrost produktywności gospodarki.
Źródła finansowania transformacji cyfrowej
Strategia finansowania cyfryzacji Polski opiera się na zdywersyfikowanym portfelu źródeł, zapewniającym stabilność i ciągłość inwestycji. Budżet centralny stanowi fundament finansowania, z corocznym wzrostem alokacji o minimum 15 procent przez najbliższe dziesięć lat. Ministerstwo Finansów zagwarantowało nienaruszalność środków przeznaczonych na cyfryzację, tworząc specjalny fundusz stabilizacyjny o wartości 5 miliardów złotych.
Fundusze europejskie pozostają najważniejszym zewnętrznym źródłem finansowania cyfryzacji Polski. Oprócz środków z KPO i POPC, Polska aplikuje o dodatkowe wsparcie w ramach Horyzontu Europa oraz Connecting Europe Facility. Całkowita wartość funduszy unijnych dostępnych dla polskich projektów cyfryzacji wynosi 4,2 miliarda euro, co przy kursie euro stanowi ponad 18 miliardów złotych.
Inwestycje prywatne koncentrują się głównie na infrastrukturze telekomunikacyjnej i usługach cyfrowych dla biznesu. Operatorzy telekomunikacyjni zadeklarowali inwestycje o wartości 12 miliardów złotych w rozbudowę sieci 5G do 2030 roku. Banki i firmy technologiczne planują wydać kolejne 8 miliardów złotych na rozwój płatności bezgotówkowych i usług bankowości cyfrowej. Sektor prywatny otrzyma ulgi podatkowe i preferencyjne kredyty na projekty wspierające rządową strategię cyfryzacji.
Budżet na cyfryzację – konkretne liczby i alokacje
Analiza rządowego projektu budżetu na 2025 rok ujawnia szczegółowy podział środków przeznaczonych na cyfryzację Polski. Dział „Informatyzacja” otrzyma łącznie 2,3 miliarda złotych, co stanowi wzrost o 68 procent w porównaniu z rokiem poprzednim. Największą pozycję stanowią wydatki na modernizację systemów informatycznych administracji centralnej – 850 milionów złotych, następnie rozwój aplikacji mObywatel i platformy e-usług publicznych – 420 milionów złotych.
Cyberbezpieczeństwo będzie finansowane z osobnego funduszu o wartości 680 milionów złotych, trzykrotnie wyższej niż w roku bieżącym. Środki te pokryją koszty budowy Krajowego Centrum Cyberbezpieczeństwa, szkolenia specjalistów oraz zakup najnowocześniejszych systemów ochrony infrastruktury krytycznej. Minister Gawkowski zapowiedział również utworzenie rezerwy na nieprzewidziane wydatki związane z cyberbezpieczeństwem w wysokości 150 milionów złotych rocznie.
Samorządy otrzymają bezpośrednie wsparcie finansowe na cyfryzację lokalnych usług publicznych. Program „Cyfrowa Gmina” dysponuje budżetem 1,2 miliarda złotych na lata 2025-2027, umożliwiając dofinansowanie do 85 procent kosztów wdrożenia systemów elektronicznego zarządzania dokumentacją. Dodatkowo 300 milionów złotych przeznaczono na szkolenia urzędników samorządowych z obsługi nowych systemów informatycznych.
Priorytetowe obszary inwestycji cyfrowych
Infrastruktura telekomunikacyjna zajmuje pierwsze miejsce wśród priorytetów inwestycyjnych, z budżetem 3,2 miliarda złotych na najbliższe trzy lata. Program „Polska 5G” obejmuje budowę 15 tysięcy nowych stacji bazowych, zapewniających pokrycie zasięgiem całego terytorium kraju do końca 2027 roku. Szczególny nacisk położono na obszary wiejskie i peryferyjne, gdzie brak dostępu do szybkiego internetu hamuje rozwój cyfryzacji lokalnych społeczności.
Systemy informatyczne administracji publicznej otrzymają 2,8 miliarda złotych na kompleksową modernizację. Priorytetem jest zastąpienie przestarzałych systemów nowoczesnymi rozwiązaniami chmurowymi, integrującymi wszystkie poziomy administracji. Każdy urząd centralny i wojewódzki otrzyma dedykowany budżet na wdrożenie systemu elektronicznego zarządzania dokumentacją, wzorowanego na rozwiązaniach z Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku.
Edukacja cyfrowa społeczeństwa została wyceniona na 1,5 miliarda złotych, obejmując programy szkoleniowe dla wszystkich grup wiekowych. Seniorzy otrzymają bezpłatne kursy obsługi smartfonów i e-usług publicznych, finansowane z budżetu 400 milionów złotych. Młodzież będzie korzystać z rozszerzonych programów nauki programowania i cyberbezpieczeństwa, wspieranych kwotą 650 milionów złotych. Pozostałe środki pokryją koszty szkoleń dla pracowników administracji publicznej oraz kampanii informacyjnych promujących cyfryzację.
Obecny stan cyfryzacji w Polsce
Polska znajduje się obecnie na 15. miejscu w rankingu DESI (Digital Economy and Society Index) Komisji Europejskiej, z wynikiem 52,9 punktów wobec średniej unijnej 52,3 punktów. Największe sukcesy odnotowano w obszarze cyfrowych usług publicznych, gdzie Polska zajmuje 8. pozycję w UE. Aplikacja mObywatel przekroczyła 12 milionów pobrań, a aktywnie korzysta z niej 8,5 miliona obywateli, co stanowi 22 procent populacji dorosłej.
System e-PIT obsłużył w 2024 roku rekordowe 16,2 miliona rozliczeń podatkowych online, co oznacza wzrost o 18 procent w porównaniu z rokiem poprzednim. Platforma e-recepta przetwarza miesięcznie 45 milionów przepisów na leki, osiągając 78 procent wszystkich recept wystawianych w Polsce. E-skierowania stanowią już 82 procent wszystkich skierowań na badania medyczne, znacznie przyspieszając proces diagnostyczny w systemie ochrony zdrowia.
Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku stał się wzorcowym przykładem cyfryzacji administracji regionalnej, osiągając 96 procent spraw załatwianych bez użycia dokumentów papierowych. System EZD wdrożony w tym urzędzie skrócił średni czas obsługi obywatela z 45 do 12 minut, jednocześnie eliminując kolejki i poprawiając jakość obsługi. Minister Gawkowski wskazał gdański urząd jako model do replikacji w całej Polsce.
Wyzwania wymagające rozwiązania
Wykluczenie cyfrowe pozostaje głównym wyzwaniem dla pełnej cyfryzacji Polski, dotykając szczególnie seniorów i mieszkańców obszarów wiejskich. Badania GUS wskazują, że 28 procent Polaków powyżej 65. roku życia nigdy nie korzystało z internetu, a 41 procent nie posiada podstawowych umiejętności cyfrowych. W gminach wiejskich odsetek gospodarstw domowych bez dostępu do szybkiego internetu wynosi nadal 15 procent, co hamuje rozwój e-usług publicznych na poziomie lokalnym.
Cyberbezpieczeństwo stanowi rosnące zagrożenie dla polskiej cyfryzacji, z 2,3 tysiąca incydentów bezpieczeństwa zgłoszonych do CERT Polska w 2024 roku. Ataki na systemy administracji publicznej wzrosły o 145 procent w porównaniu z rokiem poprzednim, wymuszając zwiększone inwestycje w systemy ochrony i szkolenia personelu. Brak wykwalifikowanych specjalistów cyberbezpieczeństwa, szacowany na 8,5 tysiąca osób, stanowi dodatkowe wyzwanie dla zabezpieczenia procesu cyfryzacji.
Opór społeczny wobec zmian cyfrowych przejawia się szczególnie w małych miejscowościach, gdzie 34 procent mieszkańców wyraża obawy związane z prywatnością danych osobowych w systemach elektronicznych. Różnice regionalne w dostępie do technologii pozostają znaczące – podczas gdy w Warszawie 89 procent mieszkańców korzysta regularnie z e-usług publicznych, w województwach wschodich odsetek ten wynosi jedynie 52 procent. Te dysproporcje wymagają ukierunkowanych programów wyrównywania szans cyfrowych.
Wizja cyfrowej administracji w 2035 roku
Do 2035 roku polska administracja publiczna ma funkcjonować w modelu „government-as-a-platform”, gdzie wszystkie usługi będą dostępne przez jeden portal obywatelski działający na zasadzie „tylko raz” – citizen będzie podawał dane tylko jednokrotnie, a system automatycznie udostępni je wszystkim upoważnionym instytucjom. Sztuczna inteligencja będzie wspomagać 95 procent procesów decyzyjnych, skracając czas wydawania pozwoleń administracyjnych z obecnych średnio 30 dni do maksymalnie 3 dni roboczych.
Każdy obywatel otrzyma cyfrową tożsamość opartą na blockchainie, gwarantującą najwyższy poziom bezpieczeństwa i prywatności danych osobowych. Dokumenty tożsamości, prawa jazdy, dyplomy i certyfikaty będą istnieć wyłącznie w formie cyfrowej, z możliwością natychmiastowej weryfikacji przez upoważnione instytucje. System automatycznie przypomni obywatelom o zbliżających się terminach ważności dokumentów i umożliwi ich odnowienie jednym kliknięciem.
Urzędy będą funkcjonować jako przestrzenie doradcze i konsultacyjne, pozbawione tradycyjnych okienek i kolejek. Pracownicy administracji przekształcą się w cyfrowych konsultantów, pomagających obywatelom w nawigacji po elektronicznych usługach i rozwiązywaniu skomplikowanych spraw wymagających ludzkiej interwencji. Fizyczna obecność w urzędzie będzie konieczna jedynie w wyjątkowych przypadkach, stanowiących mniej niż 5 procent wszystkich spraw administracyjnych.
Głosowanie elektroniczne jako test zaufania cyfrowego
Minister Gawkowski potwierdził poparcie rządu dla wprowadzenia głosowania elektronicznego jako naturalnego kroku w cyfryzacji Polski, jednak podkreślił konieczność stopniowego wdrażania tego rozwiązania. Pierwszy etap obejmie wybory samorządowe w wybranych gminach pilotażowych już w 2026 roku, gdzie e-voting będzie dostępny jako opcja równoległa do tradycyjnego głosowania papierowego. System będzie oparty na technologii blockchain, gwarantującej transparentność i niemożność manipulacji wynikami.
Doświadczenia zagraniczne, szczególnie z Estonii gdzie 47 procent wyborców głosuje elektronicznie, służą jako punkt odniesienia dla polskiego systemu. Estoński model e-Voting umożliwia zmianę głosu do zamknięcia lokali wyborczych, co zwiększa bezpieczeństwo i zaufanie obywateli. Polska wersja systemu będzie uwzględniać dodatkowo biometryczną weryfikację tożsamości oraz możliwość weryfikacji oddanego głosu przez izbę obywatelską.
Obawy ekspertów dotyczą głównie kwestii cyberbezpieczeństwa i możliwości ataków na infrastrukturę wyborczą. W odpowiedzi ministerstwo zapowiada utworzenie redundantnych systemów zabezpieczeń oraz współpracę z NATO Cooperative Cyber Defence Centre of Excellence w zakresie ochrony wyborów elektronicznych. Szacunkowy koszt wdrożenia e-votingu w całej Polsce wynosi 1,2 miliarda złotych, ale długoterminowe oszczędności przekroczą 300 milionów złotych rocznie dzięki eliminacji kosztów druku kart do głosowania i wynajmu lokali wyborczych.
Wpływ cyfryzacji na codzienne życie obywateli
Cyfryzacja Polski przyniesie obywatelom konkretne korzyści już w najbliższych latach, zaczynając od znacznego skrócenia czasu załatwiania spraw urzędowych. Średni czas potrzebny na otrzymanie dowodu osobistego skróci się z obecnych 21 dni do maksymalnie 3 dni roboczych dzięki cyfryzacji procesu weryfikacji danych i produkcji dokumentów. Wymiana prawa jazdy będzie możliwa online w czasie rzeczywistym, a nowy dokument w formie cyfrowej zostanie udostępniony natychmiast po pozytywnej weryfikacji.
Rodziny z dziećmi szczególnie skorzystają na cyfryzacji usług edukacyjnych i społecznych. Zapisy do żłobków i przedszkoli będą odbywać się automatycznie na podstawie miejsca zamieszkania i preferencji rodziców, z natychmiastowym potwierdzeniem przyjęcia lub umieszczeniem na liście rezerwowej. Świadczenia społeczne, takie jak 500 plus czy dodatki mieszkaniowe, będą przyznawane automatycznie na podstawie danych z systemu podatkowego, eliminując konieczność składania wniosków.
Seniorzy otrzymają specjalne wsparcie w adaptacji do cyfrowej rzeczywistości poprzez program „Senior Cyfrowy”, oferujący bezpłatne tablety z uproszczonym interfejsem i dostępem do najważniejszych e-usług. Każdy senior powyżej 65. roku życia będzie mógł skorzystać z bezpłatnych szkoleń oraz wsparcia telefonu zaufania obsługiwanego przez konsultantów cyfrowych. Usługi zdrowotne będą w pełni zintegrowane z systemem cyfrowym, umożliwiając umówienie wizyty u lekarza, otrzymanie e-recepty i dostęp do wyników badań przez jedną aplikację.
Nowe możliwości dla przedsiębiorców
Sektor biznesowy zyska dostęp do zaawansowanych narzędzi cyfrowych usprawniających współpracę z administracją publiczną. Rejestracja działalności gospodarczej będzie trwać maksymalnie 15 minut online, z automatycznym nadaniem numerów identyfikacyjnych i utworzeniem profilu podatkowego. System „jednego okienka” umożliwi składanie wszystkich wymaganych deklaracji przez jeden portal, z automatycznym przekazywaniem danych do właściwych instytucji.
Małe i średnie przedsiębiorstwa otrzymają dostęp do narzędzi analitycznych opartych na sztucznej inteligencji, pomagających w optymalizacji procesów biznesowych i przewidywaniu trendów rynkowych. Rządowa platforma „Biznes Cyfrowy” zaoferuje bezpłatne konsultacje z ekspertami ds. cyfryzacji oraz dofinansowanie do 50 tysięcy złotych na wdrożenie rozwiązań Industry 4.0. Eksport będzie wspierany przez cyfrową platformę promocji polskich produktów za granicą, zintegrowaną z systemami celno-skarbowymi.
Procedury przetargowe ulegną całkowitej cyfryzacji, z automatyczną oceną ofert według obiektywnych kryteriów i blockchain-ową rejestracją wszystkich etapów postępowania. Przedsiębiorcy będą mogli składać oferty w trybie online, z możliwością ich modyfikacji do momentu otwarcia przetargu elektronicznego. Rozliczenia z budżetem państwa będą odbywać się w czasie rzeczywistym, eliminując opóźnienia w płatnościach za usługi publiczne i dostawy dla administracji.
Doświadczenia międzynarodowe i najlepsze praktyki
Estonia pozostaje głównym punktem odniesienia dla polskiej cyfryzacji, osiągając 99 procent usług publicznych dostępnych online i 98 procent mieszkańców posiadających cyfrową tożsamość. Estoński model „państwa cyfrowego” umożliwia założenie firmy w 18 minut, złożenie zeznania podatkowego w 3 minuty, a średni czas kontaktu obywatela z administracją online wynosi poniżej 5 minut rocznie. Kluczowym elementem sukcesu jest jednolity system uwierzytelniania ID-kaart, używany przez 1,3 miliona z 1,4 miliona mieszkańców kraju.
Dania osiągnęła 100 procent cyfryzacji komunikacji między obywatelami a administracją publiczną, wprowadzając obowiązek korzystania z platformy borger.dk dla wszystkich kontaktów urzędowych. Dunki system NemID, przekształcony w 2021 roku w MitID, obsługuje 5,8 miliona użytkowników przy populacji 5,9 miliona mieszkańców. Oszczędności wynikające z cyfryzacji wynoszą 1,5 miliarda euro rocznie, czyli około 250 euro na mieszkańca, co stanowi jeden z najwyższych wskaźników efektywności cyfryzacji w Europie.
Singapur reprezentuje model „smart nation”, integrujący cyfryzację usług publicznych z zarządzaniem infrastrukturą miejską i rozwojem gospodarczym. Singapurski system SingPass obsługuje 4,2 miliona użytkowników, oferując dostęp do ponad 1600 usług cyfrowych. Miasto-państwo inwestuje 19 miliardów dolarów singapurskich (13,5 miliarda euro) w cyfryzację do 2025 roku, osiągając już teraz 98 procent penetracji usług cyfrowych wśród mieszkańców i 94 procent wśród przedsiębiorstw.
Lekcje z niepowodzeń innych krajów
Niemcy stanowią przykład wyzwań związanych z federalną strukturą państwa i oporem instytucjonalnym wobec cyfryzacji. Projekt digitalizacji administracji niemieckiej, rozpoczęty w 2017 roku z budżetem 3 miliardów euro, osiągnął jedynie 35 procent zaplanowanych celów do 2024 roku. Główne problemy to brak koordynacji między landami, przestarzałe systemy informatyczne oraz niedobór specjalistów IT w sektorze publicznym. Niemcy zajmują dopiero 18. miejsce w rankingu DESI, znacznie poniżej średniej unijnej.
Francja napotykała trudności z wdrożeniem systemu FranceConnect, który miał stać się jednolitą platformą uwierzytelniania dla wszystkich usług publicznych. Opóźnienia w integracji różnych systemów ministerstw spowodowały, że pełna funkcjonalność została osiągnięta dopiero po czterech latach od planowanego terminu. Koszt przekroczył pierwotny budżet o 180 procent, osiągając 1,2 miliarda euro. Francuskie doświadczenia pokazują konieczność silnej koordynacji centralnej i stopniowego wdrażania zmian.
Wielka Brytania porzuciła w 2018 roku projekt NHS Digital Transformation, mimo wydania 12 miliardów funtów przez dziesięć lat. Główne przyczyny niepowodzenia to zbyt ambitne cele, brak akceptacji użytkowników końcowych oraz problemy z bezpieczeństwem danych medycznych. Brytyjskie doświadczenia podkreślają znaczenie testowania rozwiązań w środowisku pilotażowym oraz
