Eksperci są zaniepokojeni rosnącymi opóźnieniami w spłacie kredytów mieszkaniowych i rekordowym poziomem niewypłacalności. W marcu 2023 r. wartość opóźnionych kredytów hipotecznych przekroczyła 700 mln zł, osiągając najwyższy poziom w historii. Ten niepokojący trend utrzymuje się od prawie roku i nie wykazuje oznak zatrzymania.
Z danych Biura Informacji Kredytowej (BIK) wynika, że indeks jakości portfela kredytów mieszkaniowych wzrósł do 1,8 proc., co oznacza znaczące pogorszenie się jakości portfela. W porównaniu z rokiem 2021, kiedy wskaźnik wynosił 0,65 proc., a w 2018 r. – 0,89 proc., różnica jest znaczna.
Przyczyny tego zjawiska są złożone i obejmują problemy kredytobiorców ze spłatą zobowiązań w warunkach wysokich stóp procentowych i spadających realnych dochodów, a także taktyki niektórych kredytobiorców walutowych (głównie frankowiczów) wstrzymujących się ze spłatami w oczekiwaniu na korzystne rozwiązania sądowe.
Analitycy podkreślają, że szczególnie niepokojące jest pogarszanie się jakości kredytów walutowych, w większości udzielonych we franku szwajcarskim. Prezes Związku Banków Polskich, Tadeusz Białek, zauważa również, że niektórzy kredytobiorcy mogą być bardziej skłonni do wstrzymywania się ze spłatami, jeśli już spłacili sumę rat przekraczającą pożyczony kapitał.
W ostatnich latach portfel kredytów „frankowych” znacząco się zmniejszył, co sprawia, że grupa niespłacanych zobowiązań ma coraz większy wpływ na ogólną jakość portfela. Jeśli kredytobiorcy rzeczywiście zmieniają swoje postawy, to efekty w portfelach, widoczne zawsze ze sporym opóźnieniem, dopiero zaczynają się wyłaniać.
Kontynuacja pogorszenia jakości portfela kredytów mieszkaniowych może oznaczać większe problemy dla sektora bankowego, wpływając na jego zdolność do finansowania rynku mieszkaniowego. Należy również zwrócić uwagę na długoterminowe konsekwencje dla kredytobiorców oraz na wpływtego zjawiska na stabilność sektora finansowego.
W związku z tym istnieje pilna potrzeba monitorowania sytuacji i opracowywania strategii zaradczych, zarówno przez banki, jak i instytucje regulacyjne. Należy zastanowić się nad możliwościami reagowania na rosnące opóźnienia w spłacie kredytów, takimi jak renegocjacja warunków kredytu, restrukturyzacja długów czy programy wsparcia dla kredytobiorców mających trudności z obsługą zobowiązań.
Edukacja finansowa może również odgrywać kluczową rolę w przeciwdziałaniu takim sytuacjom w przyszłości, pomagając kredytobiorcom lepiej rozumieć ryzyka związane z zaciąganiem kredytów i zachęcając ich do odpowiedzialnego podejścia do zadłużenia.
Oprócz tego, instytucje finansowe powinny przemyśleć swoje strategie udzielania kredytów, aby zminimalizować ryzyko niewypłacalności i zabezpieczyć się przed ewentualnymi kryzysami na rynku mieszkaniowym. W tym celu banki mogą wprowadzać bardziej rygorystyczne procedury oceny zdolności kredytowej oraz skrupulatnie analizować ryzyko związane z udzielaniem kredytów walutowych.
Współpraca między sektorem bankowym, instytucjami regulacyjnymi i rządem będzie kluczowa, aby skutecznie zarządzać obecnym kryzysem spłaty hipotek oraz zapobiegać dalszemu pogorszeniu się jakości portfela kredytów mieszkaniowych. Wszystkie strony muszą dążyć do stabilności sektora finansowego, aby umożliwić jego dalszy rozwój i wspierać procesy inwestycyjne na rynku mieszkaniowym.
