Frankowicze w oczekiwaniu na wyrok TSUE w 2023 – na jakie roszczenia mogą liczyć?

Od ponad 1,5 miesiąca mamy do czynienia z opinią Rzecznika Generalnego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie wynagrodzenia dla stron unieważnionej umowy frankowej (sprawa C-520/21). Od tego czasu, pojawiło się wiele opinii prawnych dotyczących tego stanowiska, co daje frankowiczom pewne pojęcie o tym, o co będą mogli walczyć w sądach, gdy zapadnie wyrok TSUE. Choć sprawa ta dotyczy konkretnej relacji pomiędzy kredytobiorcą a bankiem, który udzielił mu kredytu, unijne orzeczenie wpłynie na sytuację wszystkich frankowiczów. W związku z tym, warto przyjrzeć się trzem podstawowym typom roszczeń: wynagrodzeniu za korzystanie z kapitału, odszkodowaniu bądź zadośćuczynieniu, a także waloryzacji świadczeń.

Opinia Rzecznika Generalnego w sprawie C-520/21

16 lutego 2023 roku opublikowana została opinia Rzecznika Generalnego TSUE, która wskazuje na sprzeczność roszczeń banków o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału z unijnym prawem. Jednocześnie Rzecznik nie przesądził, jak należy rozpatrywać podobne roszczenia konsumentów. Prawdopodobnie, gdyby wyrok TSUE potwierdził opinię Rzecznika, kredytobiorcy będą mogli ubiegać się o dodatkowe środki ponad zwrot tych, które wpłacili bankowi w ramach unieważnionego kredytu.

Ewentualny prokonsumencki wyrok TSUE może wpłynąć na roszczenia kredytobiorców, co oznacza, że będą mogli wystąpić do krajowych sądów, żądając zasądzenia na ich rzecz od banków dodatkowych środków ponad wartość spełnionych świadczeń. W związku z tym, ważne jest, aby kredytobiorcy byli świadomi możliwych kierunków dochodzenia swoich praw i odpowiednio się do tego przygotowali.

Trzy podstawowe typy roszczeń

W świetle opinii Rzecznika Generalnego TSUE, frankowicze mogą skupić się na trzech głównych typach roszczeń:

Wynagrodzenie za korzystanie z kapitału – kredytobiorca może żądać opłaty od banku za bezumowne korzystanie z jego kapitału. W tym przypadku, frankowicz będzie musiał udowodnić, że bank faktycznie korzystał z jego środków i odnieść się do przepisów prawa, które regulują takie roszczenia.

Odszkodowanie lub zadośćuczynienie – kredytobiorcy mogą ubiegać się o odszkodowanie za szkody, które ponieśli w związku z unieważnieniem umowy frankowej. Obejmuje to m.in. utracone korzyści, związane z niemożnością realizacji planów inwestycyjnych, czy dodatkowe koszty poniesione przez frankowiczów w związku z koniecznością przeprowadzenia restrukturyzacji kredytu. W przypadku zadośćuczynienia, roszczenia dotyczyć będą wynagrodzenia za doznaną krzywdę, taką jak stres czy utrata zdrowia na skutek sytuacji finansowej.

Waloryzacja świadczeń – frankowicze mogą domagać się waloryzacji świadczeń, czyli zaktualizowania wartości świadczeń bankowych o wartość inflacji. W praktyce oznacza to, że kredytobiorcy będą mogli domagać się zwrotu różnicy pomiędzy wartością świadczeń spełnionych na rzecz banku, a wartością takich świadczeń, gdyby były one zaktualizowane o inflację.

W przypadku każdego z tych roszczeń, kredytobiorca będzie musiał wykazać, że spełniają się warunki ich dochodzenia, a także udokumentować swoje straty i krzywdy. Dodatkowo, warto pamiętać, że istnieje ryzyko, iż wyrok TSUE może nie potwierdzić opinii Rzecznika Generalnego. W takiej sytuacji, frankowicze będą musieli dostosować swoje roszczenia do nowej sytuacji prawnej.

Opinia Rzecznika Generalnego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie C-520/21 stanowi istotne wsparcie dla roszczeń frankowiczów. Rzecznik Generalny uznał, że kredyty denominowane w walutach obcych, takich jak frank szwajcarski, mogą podlegać unieważnieniu, jeśli są sprzeczne z przepisami Unii Europejskiej, takimi jak dyrektywa 93/13/EWG.

Argumentacja banków i KNF

Banki oraz Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) argumentują, że umowy o kredytach frankowych nie są sprzeczne z unijnymi przepisami, a ich zawarcie wynikało z oczekiwań kredytobiorców oraz stabilności rynkowej. Twierdzą również, że frankowicze byli świadomi ryzyka związanego z zawarciem umowy o kredyt denominowany w walucie obcej.

Dyrektywa 93/13/EWG ma na celu ochronę konsumentów przed nieuczciwymi praktykami i warunkami umów. Zgodnie z przepisami dyrektywy, warunki umowy, które nie zostały indywidualnie negocjowane i powodują istotne zachwianie równowagi praw i obowiązków stron na niekorzyść konsumenta, uważane są za nieuczciwe.

Decyzja TSUE może mieć szeroki wpływ na sektor bankowy oraz na gospodarkę kraju. Banki mogą być zmuszone do wypłaty odszkodowań i zwrotów, co będzie miało wpływ na ich bilanse i wyniki finansowe. Ponadto, ogromna liczba frankowiczów dochodzących roszczeń może spowodować przeciążenie sądów, co może wydłużyć czas rozpatrywania spraw.

Opinia Rzecznika Generalnego oraz ewentualne orzeczenie TSUE może wpłynąć na inne, podobne przypadki w krajach Unii Europejskiej. Jeśli TSUE uzna, że umowy o kredytach frankowych są niezgodne z unijnymi przepisami, może to stanowić precedens dla innych krajów, w których kredytobiorcy również domagają się unieważnienia umów i dochodzenia roszczeń.

Perspektywy dla frankowiczów

Frankowicze powinni uważnie śledzić rozwój sprawy oraz konsultować się z prawnikami w celu oceny własnych roszczeń. Pomoc prawna może pomóc w ocenie, czy dany przypadek jest zgodny z dyrektywą 93/13/EWG, a także w przygotowaniu odpowiedniej argumentacji przed sądem. Ostatecznie, decyzja TSUE może przyczynić się do poprawy sytuacji kredytobiorców i umożliwić im dochodzenie sprawiedliwości w indywidualnych przypadkach.

Możliwe roszczenia po wyroku TSUE

Wynagrodzenie za korzystanie z kapitału może być jednym z możliwych roszczeń wynikających z ewentualnego wyroku TSUE. Podstawą prawną dla takiego roszczenia może być uznane naruszenie dyrektywy 93/13/EWG oraz stosowne przepisy prawa krajowego, które zakładają ochronę konsumentów przed nieuczciwymi praktykami.

Kredytobiorcy, wnosząc roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, mogą argumentować, że banki naliczały im zawyżone opłaty za korzystanie z kapitału w związku z nieuczciwymi klauzulami indeksacyjnymi. Twierdzą oni, że opłaty te były niesprawiedliwe i nieproporcjonalne w stosunku do rzeczywistego ryzyka związanego z udzielaniem kredytów indeksowanych do waluty obcej.

Kredytobiorcy mogą opierać swoje roszczenia na orzecznictwie TSUE oraz interpretacji przepisów prawa krajowego i unijnego. Mogą oni wskazywać na brak transparentności i zrozumiałości klauzul indeksacyjnych oraz na fakt, że banki nie wykazały należytej staranności w informowaniu kredytobiorców o ryzykach związanych z takimi kredytami.

Wysokość roszczeń i ich uzasadnienie

Kredytobiorcy domagający się wynagrodzenia za korzystanie z kapitału mogą żądać zwrotu nadpłaconych kwot oraz ewentualnych odsetek. Wysokość takiego roszczenia zależeć będzie od indywidualnych okoliczności sprawy, takich jak kwota kredytu, okres spłaty oraz stawka indeksacyjna.

Uzasadnienie roszczenia wynagrodzenia za korzystanie z kapitału może opierać się na tym, że banki, stosując nieuczciwe klauzule indeksacyjne, naruszyły zasady równowagi między stronami umowy oraz zaufania konsumenta. Kredytobiorcy mogą twierdzić, że banki powinny ponieść odpowiedzialność za takie działania i zrekompensować im poniesione straty.

Sukces roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału zależeć będzie od indywidualnych okoliczności sprawy oraz interpretacji przepisów prawa krajowego i unijnego przez sąd. Ostatecznie, decyzja TSUE może stanowić ważny precedens oraz otworzyć drogę do dochodzenia tego rodzaju roszczeń przez frankowiczów

Odszkodowanie lub zadośćuczynienie

Odszkodowanie lub zadośćuczynienie może być kolejnym rodzajem roszczenia, który kredytobiorcy będą mogli dochodzić po ewentualnym wyroku TSUE. Podstawę prawną takiego roszczenia mogą stanowić przepisy prawa krajowego dotyczące odpowiedzialności cywilnej, w szczególności związane z naruszeniem obowiązków umownych oraz prawa konsumenta.

Aby uzyskać odszkodowanie lub zadośćuczynienie, kredytobiorcy będą musieli wykazać, że banki, stosując nieuczciwe klauzule indeksacyjne, naruszyły obowiązki umowne i spowodowały im szkodę. Kluczowe znaczenie będzie miało udowodnienie łańcucha przyczynowo-skutkowego między działaniami banków a poniesionymi stratami przez kredytobiorców. Kredytobiorcy będą musieli wykazać, że banki nie poinformowały ich w należyty sposób o ryzykach związanych z kredytami indeksowanymi do waluty obcej oraz że te działania doprowadziły do powstania szkody.

Dochodzenie roszczeń o odszkodowanie lub zadośćuczynienie może być skomplikowane i wymagać wsparcia prawnika. Kredytobiorcy powinni skonsultować się z prawnikiem, który specjalizuje się w prawie konsumenckim oraz bankowym, aby ocenić swoje szanse na uzyskanie odszkodowania i zrozumieć wszelkie aspekty prawne związane z prowadzeniem sprawy. Prawnicy mogą pomóc frankowiczom w zebraniu odpowiednich dowodów, przygotowaniu argumentacji oraz reprezentacji przed sądem.