31 marca 2023 roku w Dzienniku Ustaw opublikowana została nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, która wprowadza zmiany dla kredytobiorców frankowych. Sejm przegłosował nowelizację 5 dni wcześniej. Od 15 kwietnia br. frankowicze będą mogli inicjować spór z bankiem tylko w sądzie właściwym dla swojego miejsca zamieszkania.
Nowelizacja wprowadza m.in. art. 18, który dotyczy frankowiczów. Zmiany mają na celu uproszczenie procedury sądowej dla kredytobiorców frankowych, którzy będą mogli składać pozwy w sądach właściwych ze względu na ich miejsce zamieszkania.
Właściwość miejscowa sądu w sprawach frankowych uległa istotnym zmianom w ostatnich latach. Początkowo frankowicze mogli pozywać banki w sądach właściwych dla siedzib tych instytucji (lub miejsca podpisania umowy), czyli głównie w Warszawie, za wyjątkiem np. ING Banku Śląskiego z siedzibą w Katowicach czy BPH S.A. z siedzibą w Gdańsku. W 2019 roku przepisy uległy zmianie i kredytobiorcy zyskali prawo do sądzenia się bliżej domu, w sądach właściwych ze względu na ich miejsce zamieszkania.
W 2021 roku, ze względu na dynamiczny wzrost liczby spraw frankowych, utworzono wyspecjalizowany w sprawach kredytowych XXVIII Wydział Cywilny w Warszawie. Od tego momentu niemal połowa wszystkich polskich pozwów o franki wpływała właśnie tam.
Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego ma na celu rozłożenie obciążenia sprawami frankowymi pomiędzy różne sądy w Polsce. Od 15 kwietnia frankowicze będą zobligowani do składania pozwów wyłącznie w sądzie właściwym dla swojego miejsca zamieszkania, co może przyczynić się do usprawnienia procesu sądowego.
Skutki nowelizacji kpc dla frankowiczów
Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego wprowadza istotne zmiany dla kredytobiorców frankowych. Najważniejszym skutkiem tych zmian jest utrata prawa wyboru sądu przez frankowiczów. Od 15 kwietnia będą oni zobligowani do składania roszczeń wyłącznie w sądzie właściwym dla swojego miejsca zamieszkania. Skutkiem tego będzie również zmniejszenie obciążenia dla XXVIII Wydziału Cywilnego w Warszawie, który do tej pory zajmował się znaczną częścią spraw frankowych.
Stosując się do nowelizacji, stołeczni sędziowie reagują pozytywnie na zmiany. Spodziewają się, że rozłożenie spraw frankowych pomiędzy różne sądy w Polsce przyczyni się do usprawnienia procesu sądowego oraz zmniejszenia obciążenia dla warszawskiego Wydziału Frankowego.
Jednakże, dla frankowiczów zmiana ta może być niekorzystna, gdyż tracą możliwość wyboru sądu, w którym chcieliby prowadzić sprawę. To oznacza, że nie będą mogli wybrać sądu, który zdaniem kredytobiorców mógłby być bardziej kompetentny lub sprzyjający w sprawach dotyczących franków.
Warto zauważyć, że nowelizacja nie wprowadza zmian w merytorycznych przepisach dotyczących frankowiczów, lecz jedynie w kwestii właściwości miejscowej sądu. W związku z tym, podstawowe prawa i obowiązki stron pozostają bez zmian.
Zmiany w kpc a tempo orzecznicze
Nowelizacja kpc wpływa na tempo orzecznicze w sprawach frankowiczów. W związku z tym, że sprawy te będą rozpatrywane w sądach właściwych dla miejsca zamieszkania kredytobiorców, może to wpłynąć na czas oczekiwania na wyznaczenie pierwszej rozprawy oraz wyrok. Tempo orzecznicze będzie zależało od doświadczenia i kompetencji sędziego oraz obciążenia poszczególnych sądów.
Nie jest pewne, czy lokalne sądy są odpowiednio przygotowane na przyjęcie nowych spraw frankowych. Szczególnie ważne jest to w kontekście lawiny spraw, która może nastąpić po orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie C-520/21.
Opinia Rzecznika Generalnego TSUE w sprawie C-520/21 przyjęła prokonsumenckie stanowisko, które może skłonić jeszcze więcej kredytobiorców do dochodzenia swoich praw przed sądami. W opinii poruszono kwestię wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału oraz możliwość rozpatrywania dodatkowych roszczeń konsumentów przez sądy krajowe.
W związku z tym, że opinia Rzecznika Generalnego TSUE jest prokonsumencka, można oczekiwać zwiększonego zainteresowania frankowiczów dochodzeniem swoich praw przed sądami krajowymi. Jak wpłynie to na tempo orzecznicze oraz obciążenie lokalnych sądów, pozostaje kwestią otwartą.
