Dnia 26 października 2023 r. Sąd Najwyższy wydał ważny wyrok dotyczący kredytów frankowych, który ma istotne znaczenie dla Frankowiczów. Wyrok ten stanowi odpowiedź na wiele pytań i wątpliwości, które nurtują kredytobiorców związanych z tym rodzajem kredytu. Analizując sprawę pod kątem prawa europejskiego, SN wziął pod uwagę różne aspekty związane z uczciwością postanowień umownych, statusu konsumenta oraz informowania o ryzyku związanym z umową. Przeanalizujmy zatem szczegółowo wyrok SN i jego implikacje dla Frankowiczów.
Spis treści:
Kontekst sprawy
Sprawa, która była rozpatrywana przez Sąd Najwyższy, dotyczyła kredytu indeksowanego do waluty obcej, jaką jest frank szwajcarski. Kredytobiorca, będący pracownikiem banku i posiadającym wykształcenie z zakresu zarządzania i finansów, zaciągnął kredyt świadomie, zdając sobie sprawę z ryzyka związanego z kursem walutowym. Umowa kredytowa zawierała postanowienia dotyczące dwóch sposobów spłaty kredytu – w złotych polskich po przeliczeniu kursu CHF na PLN, oraz bezpośrednio w CHF, bez zastosowania oficjalnego kursu wymiany walut. Postanowienia te odpowiadały treści postanowień wpisanych do rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez Prezesa UOKIK. W takiej sytuacji Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z pytaniem, czy takie postanowienia umowne mogą być uznane za nieuczciwe.
Wyrok TSUE w sprawie C-139/22
W swoim wyroku z dnia 21 września 2023 r. TSUE wypowiedział się na temat trzech kluczowych zagadnień:
- Uznawania nieuczciwego charakteru postanowień umownych z samego faktu wpisania ich do rejestru klauzul niedozwolonych.
- Wpływu postanowień umownych pozwalających na wykonanie umowy w inny sposób na stwierdzenie niedozwolonego charakteru innych postanowień.
- Statusu konsumenckiego pracownika banku posiadającego wykształcenie wyższe z zakresu zarządzania i finansów.
W odniesieniu do pierwszego zagadnienia, TSUE stwierdził, że postanowienia umowne, których treść odpowiada treści postanowień wpisanych do rejestru klauzul niedozwolonych, mogą zostać uznane za nieuczciwe. Wyrok TSUE wprowadza więc ułatwienia dla Frankowiczów, umożliwiając im dochodzenie roszczeń w przypadku, gdy ich umowa zawiera klauzule o identycznej treści jak klauzule wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych. Wyrok TSUE stanowi, że wpis klauzuli do rejestru może być podstawą dla uznania jej za nieuczciwą, bez konieczności dodatkowego badania wszystkich przesłanek abuzywności.
W odniesieniu do drugiego zagadnienia, TSUE przyjął, że postanowienia umowne, które umożliwiają wykonanie umowy w inny sposób, nie powodują utraty charakteru niedozwolonego innych postanowień. Innymi słowy, możliwość wykonania umowy zgodnie z jej zapisami, które są legalne i uczciwe, nie wyłącza nieuczciwego charakteru innych zapisów umownych. Ta interpretacja TSUE ma duże znaczenie dla Frankowiczów, ponieważ umożliwia im kwestionowanie abuzywnych mechanizmów, nawet jeśli są w stanie spłacać kredyt w inny sposób.
W odniesieniu do trzeciego zagadnienia, TSUE stwierdził, że przedsiębiorca ma obowiązek informowania konsumenta o istotnych cechach umowy i ryzyku związanym z umową, niezależnie od wiedzy konsumenta w danej dziedzinie. Oznacza to, że posiadanie wykształcenia wyższego i doświadczenia w dziedzinie finansów nie pozbawia Frankowicza możliwości kwestionowania nieuczciwości postanowień umownych. Wyrok TSUE potwierdził zasadę, że ochrona konsumenta ma charakter podstawowy i wątpliwości należy interpretować na korzyść konsumenta.
Implikacje dla Frankowiczów
Wyrok SN w sprawie kredytów frankowych ma ważne implikacje dla Frankowiczów. Po pierwsze, wpis klauzuli do rejestru klauzul niedozwolonych może stanowić podstawę do uznania jej za nieuczciwą. Frankowicze, których umowy zawierają identyczne klauzule jak te wpisane do rejestru, mogą teraz skuteczniej dochodzić swoich roszczeń.
Po drugie, możliwość wykonania umowy w inny sposób nie wyłącza nieuczciwego charakteru innych postanowień. Frankowicze mogą kwestionować abuzywne mechanizmy, nawet jeśli są w stanie spłacać kredyt w inny sposób. To daje im większą kontrolę nad swoją sytuacją finansową i umożliwia walkę z nieuczciwymi postanowieniami umownymi.
Po trzecie, posiadanie wykształcenia wyższego i doświadczenia w dziedzinie finansów nie pozbawia Frankowicza możliwości kwestionowania nieuczciwości postanowień umownych. To oznacza, że Frankowicze mogą polegać na ochronie przewidzianej w prawie europejskim, niezależnie od swojej wiedzy i doświadczenia.
Podsumowanie
Wyrok SN z dnia 26 października 2023 r. ma istotne znaczenie dla Frankowiczów. Wyrok TSUE w sprawie C-139/22 pozwala im skuteczniej dochodzić swoich roszczeń w przypadku, gdy ich umowa zawiera klauzule o identycznej treści jak klauzule wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych. Ponadto, Frankowicze mogą kwestionować abuzywne mechanizmy, nawet jeśli są w stanie spłacać kredyt w inny sposób.
Ważne jest również, że posiadanie wiedzy i doświadczenia w dziedzinie finansów nie pozbawia Frankowicza możliwości kwestionowania nieuczciwości postanowień umownych. Wszystkie te aspekty wpływają na większą ochronę praw Frankowiczów i dają im większą kontrolę nad swoją sytuacją finansową.
