Frankowicze, czyli osoby posiadające kredyty hipoteczne we frankach szwajcarskich, od dłuższego czasu borykają się z problemami związanymi z wysokimi ratami i niekorzystnymi warunkami umów.
Sytuacja ta znalazła swój punkt kulminacyjny w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 15 czerwca 2023 r., który pozbawił banki prawa do rekompensaty za korzystanie z kapitału po unieważnieniu umowy kredytowej.
Skutkiem tego wyroku jest konieczność zwiększenia przez banki rezerw na ryzyko prawne związane z kredytami frankowymi. Według prognoz, banki będą musiały przeznaczyć dodatkowe miliardy złotych na spłatę frankowiczów.
Spis treści:
Banki muszą zwiększyć rezerwy na ryzyko prawne
W 2023 roku banki w Polsce najprawdopodobniej staną się świadkami zawiązywania rekordowych rezerw na ryzyko prawne. Już teraz pięć największych banków w kraju przekazało informacje odnoszące się do zawiązanych rezerw za II kwartał 2023 r. Średnio będą one wyższe o 76% w porównaniu do kwartału I i wyniosą 5,7 mld zł.
Powodem tak głębokiego sięgnięcia do rezerw jest wyrok TSUE, który raz na zawsze rozwiązał kwestię związaną z wynagrodzeniem za korzystanie z kapitału przez frankowiczów.
Przed opublikowaniem wyroku TSUE, analitycy rynkowi przewidywali, że będzie on negatywny dla banków i spowoduje konieczność utworzenia dodatkowych rezerw na ryzyko prawne. Szacowano, że może ono sięgnąć nawet kilkudziesięciu miliardów złotych. Banki już przeznaczyły około 40 mld zł na ten cel w postaci odpisów.
Przypomnijmy, że według prognoz Komisji Nadzoru Finansowego (KNF), pozbawienie banków prawa do wynagrodzenia za korzystanie z kapitału miało kosztować ten sektor aż 100 mld zł. Jednakże, pięć najczęściej pozywanych banków zdecydowało się na rekordowe odpisy kwartalne w znacznie niższej wysokości – 5,7 mld zł.
W kolejnych kwartałach roku 2023 banki będą musiały przeznaczyć kolejne miliardy na spłatę frankowiczów, co czyni ten rok rekordowym pod tym względem.
Koniec z wynagrodzeniem za udzielony kapitał
Wyrok TSUE z 15 czerwca 2023 r. wprowadził klarowność w kwestii wynagrodzenia za korzystanie z kapitału przez frankowiczów. Banki nie mają prawa do żądania takiego wynagrodzenia po unieważnieniu umowy kredytowej.To oznacza, że banki nie odzyskają nic ponad nominalną wartość udzielonego kredytu. Wobec tego banki muszą zmienić swoje podejście i szukać innych form rekompensaty.
Jedną z możliwości jest domaganie się waloryzacji świadczenia na podstawie wskaźnika inflacji.Prawnicy banków podkreślają, że waloryzacja to nie wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, ale jedynie urealnienie wartości wypłaconego kapitału. Jednak prawnicy reprezentujący frankowiczów podkreślają, że zgodnie z orzeczeniem TSUE banki nie mogą ubiegać się również o waloryzacje kapitłu.
Wzrost rezerw na kredyty frankowe
Banki frankowe muszą zwiększyć swoje rezerwy na kredyty udzielane w CHF. Obecnie średni wskaźnik pokrycia rezerwami portfela kredytów frankowych wynosi 40-50%.Jednak eksperci szacują, że rezerwy docelowo powinny sięgnąć 60-70% wartości portfela.
Już obecnie banki zawiązały rekordowe rezerwy za II kwartał 2023 r., które wyniosły łącznie 5,7 mld zł. Bank PKO BP dokonał największych odpisów (738 mln zł), a także mBank, Bank Millennium, BNP Paribas i Santander Bank Polska zdecydowanie powiększyły swoje rezerwy.
Banki muszą przyspieszyć proces zawiązywania rezerw na kredyty w CHF. Szacuje się, że w scenariuszu referencyjnym rozkład kosztów związanych z kredytami frankowymi nastąpi równomierne zwiększenie rezerw w latach 2023-2025, co oznacza wydatek około 14 mld zł rocznie.
Natomiast w scenariuszu szokowym, gdzie przewiduje się szybszy spadek stóp procentowych, kumulacja rezerw nastąpi w 2023 roku, sięgając 25 mld zł. W 2024 r. może to być 12 mld zł, a w 2025 roku – 5 mld zł.
Banki nie składają broni
Banki w Polsce są świadome konieczności zwiększenia rezerw na kredyty frankowe i przygotowywały się do tego od dłuższego czasu. Obecnie działają w korzystnym środowisku wysokich stóp procentowych, co umożliwia im generowanie rekordowo wysokich zysków odsetkowych.
Jednak pośrednią konsekwencją wyroku TSUE będzie znacząco niższy wzrost kapitałów własnych i obniżenie ich potencjału do finansowania gospodarki. Banki jednak nie składają broni i szukają innych sposobów rekompensaty dla frankowiczów.
Frankowicze, którzy posiadają kredyty w CHF, w najbliższych latach mogą spodziewać się dalszych zmian i rozwoju sytuacji. Banki będą musiały dostosować się do wyroku TSUE i zwiększyć rezerwy na ryzyko prawne związane z kredytami frankowymi.
Rekordowe rezerwy są konieczne, aby zapewnić spłatę kredytobiorców frankowych. Banki nie rezygnują z walki i szukają innych form rekompensaty dla frankowiczów. Przyszłość kredytów w frankach szwajcarskich w Polsce wciąż jest niepewna, ale banki podejmują działania, aby złagodzić negatywne skutki wyroku TSUE i zabezpieczyć swoje interesy.
