Kredyty we frankach szwajcarskich były popularnym rozwiązaniem dla wielu osób w Polsce w latach 90. XX wieku i później. Głównie były to kredyty hipoteczne i mieszkaniowe, które ze względu na korzystny kurs waluty szwajcarskiej wydawały się atrakcyjne dla klientów. Jednak zmiany kursu walutowego spowodowały, że wielu frankowiczów znalazło się w trudnej sytuacji finansowej.
Wiele umów kredytowych zawartych z bankami zawierało niedozwolone zapisy dotyczące mechanizmów waloryzacji, które skutkowały wzrostem zobowiązań kredytobiorców. Wobec tego, wielu frankowiczów zaczęło występować przeciwko bankom, domagając się unieważnienia umów i zwrotu nieprawnie pobranych kwot.
W tym artykule przedstawimy główne kwestie dotyczące kredytów we frankach szwajcarskich, włączając w to możliwości kredytobiorców, orzeczenia sądowe i propozycje ugód ze strony banków.
Spis treści:
Wady prawne umów kredytowych
Wiele umów kredytowych zawartych z bankami okazało się zawierać wady prawne. Adwokaci wskazują na dwa główne problemy: brak dostarczenia rzetelnej informacji o ryzyku oraz swoboda banku w określaniu kursu stosowanego do przeliczeń. Brak rzetelnej informacji wynika zarówno z dokumentów, jak i informacji ustnych przekazywanych na etapie zawierania umowy. Natomiast swoboda banku w określaniu kursu wynika z postanowień umowy i regulaminu.
Wielu frankowiczów wystarczyła analiza zawartej umowy kredytowej, aby stwierdzić, że istnieją podstawy do kwestionowania umowy. Analiza taka jest zazwyczaj dokonywana bezpłatnie przez prawników specjalizujących się w sprawach frankowych. Wielu banków stosowało bowiem wzorce umowne, które były wadliwe i niemal wszystkie umowy zawierane w latach 2005-2008 były skonstruowane przez banki wadliwie. Dopiero od 2009 roku niektóre banki zaczęły zmieniać swoje wzorce umowne na bardziej uczciwe.
Kredyt a działalność gospodarcza
Jedną z potencjalnych przeszkód w kwestionowaniu zawartej umowy kredytowej jest jej powiązanie z działalnością gospodarczą. Kredytobiorcy związani z działalnością gospodarczą nie podlegają ochronie na podstawie przepisów konsumenckich. Jednak to nie wyklucza możliwości drogi sądowej. Obecnie można skutecznie podważyć większość umów kredytowych powiązanych z frankiem szwajcarskim, niezależnie od banku udzielającego kredytu. Sądy coraz częściej unieważniają takie umowy nie tylko ze względu na abuzywny charakter klauzul przeliczeniowych, ale także z powodu braku koniecznych elementów umowy wymaganych przez prawo bankowe.
Przedawnienie roszczeń
W przypadku kredytów we frankach szwajcarskich istnieje kwestia przedawnienia roszczeń. Ogólnie roszczenia majątkowe przedawniają się po upływie 6 lat, licząc na koniec roku kalendarzowego. Jednak moment rozpoczęcia biegu przedawnienia jest związany z momentem, kiedy umowa stała się „trwale bezskuteczna” i kredytobiorca dowiedział się lub mógł dowiedzieć się o wadliwości umowy. Istnieje ryzyko, że sąd przyjmie za początek biegu przedawnienia moment, w którym rozsądny konsument mógł powziąć wiedzę o wadliwości umowy. W tym kontekście można rozważyć daty rozstrzygnięć sądowych oraz wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Kamienie milowe w sprawach frankowych
Ważnymi momentami w sprawach frankowych były wpisanie klauzul abuzywnych do rejestru klauzul abuzywnych prowadzonego przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz wyrok w sprawie państwa Dziubak. Wpisanie klauzul do rejestru pozwoliło na uznawanie ich za nieuczciwe i nieuzasadnione. Wyrok w sprawie państwa Dziubak potwierdził nieważność postanowień umowy kredytowej. Jednak dopiero wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pozwolił frankowiczom na skierowanie spraw przeciwko bankom dotyczących wynagrodzenia za korzystanie z kapitału przekazywanego przez nich bankom.
Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE
Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE stanowiły przełom w sprawach frankowych. W wyroku z 8 czerwca 2023 roku Trybunał przyjął szeroką definicję konsumenta, która obejmuje również osoby mające działalność gospodarczą. Wyrok z 15 czerwca 2023 roku potwierdził, że po unieważnieniu umowy bank nie może domagać się dodatkowych roszczeń poza zwrotem kapitału kredytu. To oznacza, że bank nie może czerpać korzyści z umowy z nieuczciwymi zapisami i nie ma prawa do wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. To zwiększa szanse frankowiczów na wygraną w sporach sądowych.
Propozycje ugód bankowych
Banki, świadome korzystnych dla frankowiczów orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości UE, zaczęły proponować ugody, które miałyby być korzystne dla kredytobiorców. Oferują programy pomocy, które polegają na przewalutowaniu kredytu na złotówki oraz ustaleniu stałej stopy procentowej na kilka lat. Jednak niewielki odsetek klientów decyduje się na takie ugody. Wiele spraw frankowych wciąż toczy się w sądach, a banki odwołują się od niekorzystnych wyroków. Ostatecznie liczba spraw frankowych, które wpłynęły do sądów, jest bardzo wysoka.
Analiza sytuacji kredytowej
Przed podjęciem decyzji o ugodzie z bankiem warto dokładnie przeanalizować swoją sytuację kredytową oraz warunki proponowane przez bank. Ugoda może być rozwiązaniem szybszym i wygodniejszym, ale może nie zawsze być korzystna dla kredytobiorcy. Przed wystąpieniem na drogę sądową warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w sprawach frankowych, który dokładnie przeanalizuje umowę i pomoże w podjęciu decyzji.
Podsumowując, kredyty we frankach szwajcarskich nadal stanowią problem dla wielu frankowiczów. Jednak dzięki orzeczeniom sądowym i wyrokom Trybunału Sprawiedliwości UE, kredytobiorcy mają większe szanse na unieważnienie umów i odzyskanie nieprawnie pobranych kwot. Ugoda z bankiem może być korzystnym rozwiązaniem, ale warto dokładnie przeanalizować warunki i skonsultować się z prawnikiem przed podjęciem decyzji.
Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE stały się ważnym wsparciem dla frankowiczów walczących o swoje prawa. Wyroki z 8 i 15 czerwca 2023 roku zapewniają, że banki nie będą mogły wymagać dodatkowych opłat po unieważnieniu umowy. Banki zaczęły również oferować programy pomocy finansowej, które polegają na przewalutowaniu kredytu i ustaleniu stałej stopy procentowej na kilka lat. Mimo to, większość spraw frankowych toczy się nadal w sądach.
Dlatego też przed podjęciem decyzji o ugodzie z bankiem lub wystąpieniem na drogę sądową ważne jest, aby dokładnie przeanalizować sytuację kredytobiorcy i warunki proponowane przez bank oraz skonsultować się ze specjalistami od spraw frankowych. W ten sposób można uniknąć podpisywania niekorzystnych umów i odzyskać należne pieniądze.
