W ostatnich latach dokonały się istotne zmiany w zakresie współpracy radców prawnych z spółkami kapitałowymi na rynku usług prawniczych. Jednakże, nowe zmiany w Kodeksie Etyki Radców Prawnych (KERP), które weszły w życie 1.01.2023 r., wprowadziły przepisy mające na celu wyeliminowanie niektórych modeli współpracy, uznanych za nieetyczne i szkodliwe dla relacji z klientem opartych na zaufaniu. W niniejszym artykule omówimy te zmiany, ich znaczenie oraz konsekwencje dla radców prawnych.
Spis treści:
Podwykonawstwo a pozyskiwanie
W praktyce radców prawnych ukształtowały się dwa główne modele współpracy z spółkami kapitałowymi. Pierwszy z nich to model podwykonawstwa, w którym spółka zawiera umowę o świadczenie usług prawnych z klientem, a następnie zawiera drugą umowę z radcą prawnym, który reprezentuje klienta. Drugi model to pozyskiwanie, w którym spółka przekazuje sprawę prawnikowi, a klient zawiera z nim osobną umowę. Obydwa modele budziły jednak wątpliwości i prowadziły do postępowań dyscyplinarnych, gdyż naruszały podstawowe zasady wykonywania zawodu.
Obejście przepisów
Jedną z głównych kwestii budzących kontrowersje było obejście przepisów dotyczących wykonywania zawodu radcy prawnego. Zawarcie umowy między prawnikiem a spółką stanowiło formę wykonywania zawodu niedopuszczalną na gruncie ustawy o radcach prawnych. Umowa między prawnikiem a spółką nie była uznawana za umowę o świadczenie pomocy prawnej, która obejmuje m.in. umowy o zastępstwo procesowe czy umowy o sporządzenie projektu czynności prawnej. Ponadto, zawarcie takiej umowy ograniczało odpowiedzialność prawnika w stosunku do klienta, co jest sprzeczne z zasadami etyki zawodowej.
Zajęcia niedopuszczalne
Nowelizacja KERP wprowadziła również zakaz współpracy radców prawnych z podmiotami nieuprawnionymi, w tym spółkami kapitałowymi świadczącymi pomoc prawną. Zajęcia niedopuszczalne, czyli takie, które są niepołączalne z wykonywaniem zawodu radcy prawnego, są zakazane względnie. Przepisy te obejmują m.in. działalność zawodową i gospodarczą niebędącą świadczeniem pomocy prawnej, a także pracę dla podmiotów gospodarczych. Wprowadzenie tego zakazu ma na celu zapobieganie konfliktom interesów i ochronę tajemnicy zawodowej.
Tajemnica zawodowa
Tajemnica zawodowa jest jednym z filarów etyki wykonywania zawodu radcy prawnego. Nowelizacja KERP wprowadziła nowy obowiązek dla radców prawnych, polegający na informowaniu samorządu o zwolnieniu z tajemnicy zawodowej, na przykład w postępowaniu karnym. Jest to istotna zmiana, pozwalająca na gromadzenie danych na temat przypadków zwolnienia z tajemnicy zawodowej oraz umożliwiająca samorządowi wsparcie swoich członków. Ponadto, wprowadzono przepisy dotyczące zachowania poufności przez radców prawnych biorących udział w negocjacjach.
Konflikt interesów
Kolejnym istotnym zagadnieniem wprowadzonym przez nowelizację KERP jest regulacja konfliktu interesów. Radcy prawni biorący udział w negocjacjach, zarówno jako negocjatorzy, jak i doradcy klientów prowadzących negocjacje samodzielnie, są zobowiązani do zachowania poufności. Wprowadzenie tych przepisów ma na celu rozwiązanie problemu współpracy radców prawnych z kancelariami odszkodowawczymi, które było przedmiotem wielu dyskusji. Choć kodeks nie wprowadza bezpośredniego zakazu pracy dla tych podmiotów, zmiany te mogą stanowić inspirację dla samorządu radcowskiego.
Podsumowanie
Nowelizacja KERP wprowadziła wiele istotnych zmian w zakresie współpracy radców prawnych z spółkami kapitałowymi. Zakazy współpracy z podmiotami nieuprawnionymi oraz nowe obowiązki dotyczące tajemnicy zawodowej i konfliktu interesów mają na celu ochronę klientów i podniesienie jakości świadczonej pomocy prawnej. Wprowadzenie tych zmian stanowi ważny krok w kierunku etycznego wykonywania zawodu radcy prawnego.
