W dniu 10 maja 2023 r. Sąd Najwyższy wydał istotną uchwałę dotyczącą przedawnienia roszczeń o zapłatę rat kredytu. Rozstrzygnięcie to stanowi ważny punkt odniesienia dla kredytobiorców i potwierdza stanowisko Rzecznika Finansowego. Uchwała, o sygn. akt III CZP 52/22, wydana przez siedmioosobowy skład sądu, stwierdza, że wypowiedzenie umowy kredytu nie wpływa na bieg terminu przedawnienia roszczeń o zapłatę rat kredytu.
Spis treści:
Implikacje uchwały Sądu Najwyższego
Uchwała Sądu Najwyższego oznacza, że roszczenia banków wypływające z wypowiedzianych umów kredytowych przedawniają się zgodnie z ogólnymi zasadami. W praktyce roszczenia banku będą przedawniać się po 3 latach od ich powstania, niezależnie od wypowiedzenia umowy kredytowej przez bank. Sąd Najwyższy zgodził się ze stanowiskiem Rzecznika Finansowego, który odnotował istotne rozbieżności w wyrokach sądów powszechnych dotyczących terminu wymagalności roszczeń banku o świadczenia wynikające z umowy kredytu.
Rzecznik Finansowy wystąpił z wnioskiem do Sądu Najwyższego 8 lipca 2021 r. (sygn. III CZP 52/22) o podjęcie uchwały, która rozstrzygnęłaby istniejące rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych. Celem było ustalenie, czy bieg terminu przedawnienia roszczeń kredytodawcy o zapłatę rat rozpoczyna się z chwilą wypowiedzenia umowy kredytu czy z upływem odrębnego dla każdej raty umownego terminu płatności.
Interpretacje wymagalności świadczeń z umowy kredytu: Analiza trzech linii orzeczniczych
W polskim systemie prawnym, zasady dotyczące wymagalności świadczeń z umowy kredytu są często przedmiotem sporów. Szczególnie dotyczy to interpretacji art. 120 § 1 zd. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (dalej: k.c.). W związku z tym, Rzecznik Finansowy zauważył trzy dominujące linie orzecznicze w tej kwestii.
Pierwsza linia orzecznicza przyjmuje interpretację, zgodnie z którą świadczenie z umowy kredytu, jako świadczenie jednorazowe, posiada jeden termin wymagalności. Jest to data ostatecznej spłaty kredytu lub upływ okresu wypowiedzenia umowy. Świadczenia okresowe są jednak traktowane inaczej, z odrębnym terminem wymagalności każdej raty.
Druga linia orzecznicza postuluje, że każda rata kredytu posiada inny termin wymagalności, wynikający z umowy i harmonogramu spłat. Takie świadczenie przedawnia się oddzielnie, po upływie 3-letniego terminu. W przypadku wypowiedzenia umowy przez bank, całość niespłaconego kredytu staje się natychmiast wymagalna.
Trzecia linia orzecznicza łączy elementy dwóch poprzednich. Zakłada ona, że każda rata kredytu ma inny termin wymagalności, ale w sytuacji wypowiedzenia umowy przez bank, całość niespłaconego kredytu staje się wymagalna. Jednakże, wypowiedzenie umowy nie zmienia terminów wymagalności rat, które upłynęły przed wypowiedzeniem.
Stanowisko Rzecznika Finansowego
Rzecznik Finansowy zgadza się z trzecią linią orzeczniczą. Argumentuje, że terminu wymagalności świadczeń z umowy kredytu spłacanego w ratach nie należy wiązać z datą ostatecznej spłaty zadłużenia. Każda rata przedawnia się oddzielnie, z upływem 3-letniego terminu. Według Rzecznika, wypowiedzenie umowy nie może zmieniać terminów wymagalności, które już nastąpiły.
Konsekwencje uchwały dla kredytobiorców
Uchwała Sądu Najwyższego z 10 maja 2023 r. ma istotne konsekwencje dla kredytobiorców. Rozstrzygnięcie to potwierdza, że wypowiedzenie umowy kredytu nie wpływa na bieg terminu.Wydana uchwała Sądu Najwyższego stanowi przełomowe stanowisko, które przyczyni się do przewidywalności i ujednolicenia orzecznictwa sądów powszechnych. Zapewnia to dostosowanie praktyk kredytodawców do stanu zgodnego z prawem, co wpłynie pozytywnie na sytuację klientów podmiotów rynku finansowego.
