W dniu 26 kwietnia 2023 r. Sąd Najwyższy (SN) podjął uchwałę o rewolucyjnym charakterze, zgodnie z którą sądy drugiej instancji nie mogą już rozpatrywać spraw w składzie jednoosobowym. Decyzja ta dotyczy wszystkich postępowań cywilnych i może wpłynąć na miliony spraw.
Uchwała SN, choć zapadła w sprawie z prawa pracy, wyznacza nowe standardy dla wszystkich spraw cywilnych. W praktyce oznacza to, że już od 26 kwietnia 2023 r. sprawy cywilne w drugiej instancji powinny być rozpatrywane przez trzyosobowe składy sądów. Zmiana ta może wywołać wiele problemów organizacyjnych, gdyż konieczne będzie ponowne wyznaczanie i losowanie składów sądów.
Warto zauważyć, że decyzja SN została podjęta w odpowiedzi na pytanie Sądu Rejonowego Katowice-Zachód dotyczące zażalenia na klauzulę wykonalności. Choć pytanie dotyczyło konkretnej sprawy z prawa pracy, uchwała SN wpłynie na wszystkie postępowania cywilne, gdyż odnosi się do zasady kolegialności składu sądów drugiej instancji.
Niektórzy prawnicy wskazują, że uchwała SN może nie zostać zaakceptowana przez wszystkie sądy powszechne, a Trybunał Konstytucyjny może próbować podważyć jej ważność. Wprowadzenie trzyosobowych składów sądów drugiej instancji może również wpłynąć na tempo rozpatrywania spraw, gdyż liczba sędziów jest niewystarczająca, a ilość spraw znaczna.
Mimo tych potencjalnych problemów, większość prawników ocenia uchwałę SN jako dobrą i konieczną zmianę, która powinna wpłynąć na jakość i sprawiedliwość orzecznictwa w Polsce.
Rewolucyjne skutki dla przyszłości sądów
Decyzja Sądu Najwyższego może przynieść wiele zmian w strukturze i funkcjonowaniu sądów w Polsce. Jednym z najbardziej widocznych skutków tej uchwały będzie zwiększenie liczby spraw, które będą rozpatrywane przez trzyosobowe składy sędziowskie. Ta zmiana może wpłynąć na długość postępowań sądowych, gdyż trzyosobowe składy będą musiały poświęcić więcej czasu na rozważenie każdej sprawy.
Dodatkowo, decyzja Sądu Najwyższego może wpłynąć na sposób, w jaki sądy obsadzają stanowiska sędziowskie. Wprowadzenie trzyosobowych składów może wymagać zatrudnienia większej liczby sędziów, aby uniknąć spowolnienia tempa pracy sądów. Może to również wpłynąć na stosunki między sędziami i proces rekrutacji, gdyż większa liczba sędziów może oznaczać większą konkurencję o stanowiska.
Warto zwrócić uwagę, że decyzja Sądu Najwyższego może nie tylko wpłynąć na polski system sądowy, ale również na stosunki międzynarodowe. Uznanie jednoosobowych składów za niezgodne z Konstytucją może zwrócić uwagę innych krajów, które mogą zacząć kwestionować sposób, w jaki Polska gwarantuje niezawisłość i uczciwość sądów.
Niepewna przyszłość uchwały
Mimo że decyzja Sądu Najwyższego została pozytywnie przyjęta przez większość prawników, jej przyszłość pozostaje niepewna. Czy sądy powszechne zastosują się do uchwały? Czy Trybunał Konstytucyjny nie podważy jej ważności?
W odpowiedzi na te pytania, prawnicy i eksperci sądowi będą musieli dokładnie obserwować sytuację w najbliższych miesiącach. Jeśli uchwała zyska szersze poparcie wśród sądów i nie zostanie zakwestionowana przez Trybunał Konstytucyjny, może ona stać się podstawą dla dalszych zmian w polskim systemie sądowym.
W obliczu tych niepewności, polski wymiar sprawiedliwości stoi przed wyjątkowym wyzwaniem, które będzie miał wpływ na przyszłość spraw sądowych oraz rolę sędziów w Polsce. Jakie dalsze zmiany przyniesie ta rewolucja w sądach, zobaczymy w najbliższych latach.
