Pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego w kwietniu 2025 roku stał się jednym z najpoważniejszych wyzwań ekologicznych i operacyjnych ostatnich lat. Ogień, który rozprzestrzenił się do 450 hektarów, wymagał zaangażowania setek strażaków, żołnierzy oraz nowoczesnego sprzętu gaśniczego. Ta dramatyczna sytuacja pokazuje skalę zagrożeń dla unikalnych ekosystemów i pilną potrzebę skutecznych strategii zapobiegania pożarom w parkach narodowych Polski.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jakie są skutki pożaru w Biebrzańskim Parku Narodowym w kwietniu 2025? | Pożar spowodował zniszczenia siedlisk chronionych gatunków i emisję znacznych ilości CO₂ z torfowisk. |
| Jakie strategie zapobiegania pożarom stosuje Biebrzański Park Narodowy? | Park wykorzystuje monitoring dronowy, planuje renaturyzację i budowę zastawek wodnych oraz edukację społeczną. |
| Jakie są koszty akcji gaśniczej dużych pożarów w polskich parkach narodowych? | Godzina lotu śmigłowca gaśniczego kosztuje około 10 000 zł, a całkowite wydatki sięgają milionów złotych. |
Spis treści:
Jak rozwinął się pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego i jakie siły biorą udział w akcji?
Pożar wybuchł 20 kwietnia 2025 roku na granicy powiatów augustowskiego i monieckiego, obejmując pierwotnie około 60 hektarów podmokłych terenów między miejscowościami Polkowo a Grzędami. W ciągu następnej doby ogień rozprzestrzenił się do około 450 hektarów, co jest efektem silnego wiatru oraz wyjątkowo suchej pogody utrzymującej się od miesięcy. Teren parku to mozaika lasów, torfowisk i wrzosowisk, które ze względu na swoją specyfikę stanowią trudne środowisko do gaszenia pożaru.
W działaniach uczestniczyło ponad 240 strażaków, w tym specjalistyczne jednostki GFFF Poland, około 100 żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej oraz służby leśne i parkowe. Do gaszenia użyto czterech śmigłowców, w tym policyjnego Black Hawka z dużym zbiornikiem na wodę o pojemności 3000 litrów, samolotu gaśniczego Lasów Państwowych oraz pojazdów terenowych Sherp i quadów przystosowanych do trudnodostępnych terenów. Koordynacja działań odbywa się pod nadzorem sztabu kryzysowego wojewody podlaskiego Jacka Brzozowskiego z udziałem ministra spraw wewnętrznych Tomasza Siemoniaka.
Bezpośrednie konsekwencje pożaru obejmują nie tylko straty przyrodnicze – spłonęły siedliska chronionych gatunków takich jak łosie, wilki czy ptaki błotne – ale także znaczące emisje dwutlenku węgla uwalniane z palących się torfowisk, co dodatkowo przyczynia się do efektu cieplarnianego. Koszt samej akcji gaśniczej jest bardzo wysoki; sama godzina lotu śmigłowca to wydatek rzędu około 10 tysięcy złotych.
Jak wygląda kontekst powtarzających się pożarów i jakie są ich przyczyny?
Biebrzański Park Narodowy już wcześniej w tym roku zmagał się z incydentami pożarowymi – pod koniec marca ogień objął około 90 hektarów trzcinowisk koło Krasnegoboru, a połowie kwietnia doszło do mniejszego pożaru na powierzchni około 8-9 hektarów w rejonie Polkowa. To potwierdza nasilający się problem zagrożeń ogniowych na terenie parku.
Dla porównania największy katastrofalny pożar miał miejsce w kwietniu 2020 roku, kiedy spaleniu uległo aż 5300 hektarów terenów parku. Gaszenie tego ognia trwało aż osiem dni i angażowało ponad tysiąc pięćset strażaków oraz wiele samolotów gaśniczych. W ostatnich latach również mniejsze incydenty zdarzają się coraz częściej – czerwiec 2023 przyniósł spalenie kolejnych kilkunastu hektarów terenów podmokłych.
Analiza przyczyn wskazuje głównie na działalność człowieka – aż 90% pożarów od roku 2020 wynika z celowego podpalenia lub nieostrożności osób przebywających na terenie parku. Dodatkowo susza hydrologiczna trwająca od 2022 roku obniżyła poziom wód gruntowych o około 40%, co powoduje wysychanie terenów bagiennych i zwiększa ich łatwopalność. W odpowiedzi na te wyzwania park inwestuje także w odnawialne źródła energii – instalacje fotowoltaiczne mają ograniczać emisję dwutlenku węgla o około 20 ton rocznie.
Jak eksperci oceniają obecną sytuację i jakie są scenariusze na przyszłość?
Eksperci zgodnie podkreślają dynamikę sytuacji i konieczność dalszych działań prewencyjnych. Ewelina Szklarzewska z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych wskazuje na utrudnienia związane z silnym wiatrem i brakiem opadów: „Sytuacja jest dynamiczna. Wiatr utrudnia kontrolę ognia, a brak opadów wydłuża czas akcji. Wszyscy czekamy na deszcz, który mógłby być przełomem”.
Dyrektor Biebrzańskiego Parku Narodowego Artur Wiatr zauważa potrzebę rozwijania systemów monitoringu: „Po każdym pożarze rewidujemy plany ochrony. W tym roku wdrożyliśmy monitoring dronowy, ale nadal potrzebujemy więcej środków na systemy wczesnego ostrzegania”. Natomiast analityk klimatyczny Paweł Średziński zwraca uwagę na rosnące znaczenie zmian klimatycznych: „Susza to efekt globalnego ocieplenia. Jeśli nie zatrzymamy degradacji torfowisk, takie pożary staną się normą, uwalniając gigantyczne ilości metanu”.
W dyskusji pojawiają się także różnice zdań dotyczące zarządzania kryzysowego – podczas gdy strażacy postulują zwiększenie liczby śmigłowców i sprzętu gaśniczego, ekolodzy zwracają uwagę na konieczność renaturyzacji rzeki Biebrzy jako naturalnego sposobu utrzymania wilgotności terenów bagiennych.
W krótkim terminie planowane jest utrzymanie zakazu wejścia do parku do końca maja oraz nakładanie kar za naruszenia ochrony terenu (np. jazda quadami). W perspektywie średnioterminowej przewidziana jest budowa około pięćdziesięciu zastawek melioracyjnych mających spowolnić odpływ wody i przeciwdziałać wysychaniu ekosystemu.
Jak pożar wpływa na mieszkańców i turystykę oraz jakie są mniej znane fakty o parku?
Mimo że ogień znajduje się około pięć kilometrów od najbliższych zabudowań we wsi Grzędy, lokalne służby przygotowały plany ewakuacji dla około stu dwudziestu osób. Systemy ostrzegawcze Rządowego Centrum Bezpieczeństwa przesyłają mieszkańcom SMS-y informujące o kierunku przemieszczania się ognia oraz strefach zagrożeń.
Dla turystyki regionu skutki są dotkliwe – aż siedemdziesiąt procent rezerwacji majowych zostało anulowanych, co przekłada się na stratę szacowaną na dwa miliony złotych dla lokalnej gospodarki opartej głównie na agroturystyce.
Ciekawostką jest wykorzystanie nowoczesnej technologii – drony wyposażone w kamery termowizyjne pomagają wykrywać zarzewia ognia nawet pod powierzchnią torfu. Historycznie park był również miejscem działań wojennych – podczas II wojny światowej niemieckie oddziały podpalały ten teren, jednak obecne zagrożenia wynikają głównie z zaniedbań i zmian klimatycznych.
Co to oznacza dla ochrony przyrody i jak można zapobiegać kolejnym katastrofom?
Pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego z kwietnia 2025 roku uwidocznił kruchość unikalnych ekosystemów bagiennych wobec nasilających się zagrożeń klimatycznych i antropogenicznych. Choć obecna akcja gaśnicza prowadzona jest sprawnie – dzięki doświadczeniu zdobytemu podczas wielkiej katastrofy sprzed pięciu lat – długofalowe zabezpieczenie terenu wymaga integracji zaawansowanych technologii monitoringu, edukacji społecznej oraz działań renaturyzacyjnych przywracających naturalną wilgotność mokradeł.
Dyrektor Artur Wiatr podsumowuje: „Ochrona przyrody to nie tylko gaszenie pożarów, ale też walka z ludzką bezmyślnością”. To wezwanie do wspólnej odpowiedzialności za przyszłość parkowych ekosystemów i całej planety.
