| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Czy prezydent USA może zwolnić Jerome’a Powella? | Prezydent ma ograniczoną możliwość zwolnienia Powella, co jest przedmiotem sporów prawnych i wymaga „uzasadnionej przyczyny”. |
| Jak zwolnienie Powella wpłynie na kurs dolara? | Zwolnienie może podważyć zaufanie do Fed i wywołać osłabienie dolara na rynkach światowych. |
| Jakie skutki dla Polski niesie konflikt Trump-Powell? | Zmiany w polityce Fed mogą wpłynąć na kurs złotego, presję inflacyjną oraz kondycję polskiego eksportu. |
Decyzja o potencjalnym zwolnieniu Jerome’a Powella, przewodniczącego Federal Reserve, wzbudza poważne obawy dotyczące stabilności dolara oraz gospodarki Stanów Zjednoczonych. W obliczu rosnących napięć między prezydentem Donaldem Trumpem a szefem banku centralnego, eksperci i politycy międzynarodowi ostrzegają o możliwych negatywnych konsekwencjach dla globalnej ekonomii. W szczególności francuski minister finansów Eric Lombard podkreśla, że ingerencja polityczna w niezależność Fed może zaszkodzić nie tylko amerykańskiej gospodarce, lecz także całemu systemowi finansowemu świata. W artykule analizujemy przebieg konfliktu, jego skutki dla rynków walutowych i kapitałowych, aspekt prawny zwolnienia Powella oraz wpływ tych wydarzeń na Polskę.
Spis treści:
Konflikt między Trumpem a Powellem
Krytyka Powella przez Trumpa
Prezydent Donald Trump wielokrotnie krytykował Jerome’a Powella za prowadzenie polityki monetarnej, którą uważał za zbyt restrykcyjną. Szczególnie niepokojące dla Trumpa były podwyżki stóp procentowych do poziomu około 4,5%, które zdaniem prezydenta hamowały rozwój gospodarczy. Na platformie Truth Social Trump otwarcie sugerował konieczność szybkiego odwołania szefa Fed, zarzucając mu „grę polityczną” i brak współpracy z Europejskim Bankiem Centralnym (ECB), który w tym czasie zdecydował się na obniżkę stóp procentowych do 2,25%. Publiczne ataki prezydenta podważały postrzeganie niezależności banku centralnego i budziły niepewność na rynkach finansowych.
Obrona niezależności Fed przez Powella
Jerome Powell konsekwentnie bronił niezależności Federal Reserve, podkreślając, że decyzje monetarne są podejmowane wyłącznie na podstawie analizy danych ekonomicznych, a nie nacisków politycznych. W swoich wystąpieniach ostrzegał przed ryzykiem „stagflacji”, czyli jednoczesnego wzrostu inflacji i spowolnienia gospodarczego, które mogły być skutkiem wprowadzonych przez administrację Trumpa taryf handlowych na towary importowane z Chin i Europy. Powell argumentował także, że przedwczesne obniżanie stóp procentowych mogłoby pogłębić problemy związane z rosnącymi kosztami konsumpcji spowodowanymi wyższymi cłami.
Implikacje gospodarcze i rynkowe
Zagrożenia dla stabilności dolara
Zwolnienie Jerome’a Powella stanowi poważne zagrożenie dla stabilności dolara jako globalnej waluty rezerwowej. Według ministra finansów Francji Erica Lombarda taka decyzja podważy wiarygodność Fed jako instytucji niezależnej od bieżącej polityki. Już teraz dolar osłabił się o ponad 5% względem innych głównych walut od początku roku 2025, co częściowo wynika z niepewności związanej z działaniami administracji Trumpa. Utrata zaufania inwestorów mogłaby spowodować wzrost kosztów obsługi długu publicznego Stanów Zjednoczonych oraz destabilizację rynków w krajach rozwijających się zadłużonych w dolarze.
Wpływ na rynki akcji i obligacji
Konflikt między prezydentem a szefem Fed odbił się negatywnie na rynkach kapitałowych. Indeks S&P 500 zanotował gwałtowny spadek o niemal 5% w pojedynczym dniu notowań – najgorszy wynik od połowy 2020 roku. Równocześnie rentowności obligacji skarbowych wzrosły do 4,7%, co wskazuje na zwiększone ryzyko inwestycyjne i ucieczkę kapitału do instrumentów bezpiecznych. Eksperci banku Goldman Sachs prognozują, że pełne wdrożenie taryf handlowych może obniżyć tempo wzrostu amerykańskiego PKB nawet o 0,8% w 2025 roku.
Kontekst prawny i historyczny
Niejasność władzy prezydenta nad Fed
Mimo że ustawa o Federal Reserve z 1913 roku daje prezydentowi prawo do odwoływania członków rady Fed „za uzasadnioną przyczyną”, to zakres tego uprawnienia pozostaje sporny w środowisku prawniczym. Obecnie rozpatrywany jest przez Sąd Najwyższy przypadek dotyczący kompetencji prezydenta wobec niezależnych agencji federalnych. Jerome Powell utrzymuje jednak stanowisko, że jego pozycja jest chroniona prawnie przed politycznymi naciskami i że decyzje Fed są niezależne od bieżącej administracji.
Precedensy z pierwszej kadencji Trumpa
Podczas pierwszej kadencji Donald Trump już rozważał zwolnienie Powella po serii podwyżek stóp procentowych zakończonych poziomem około 2,5%. Te plany wzbudziły znaczne obawy inwestorów i doprowadziły do spadku indeksu S&P 500 o około 15%. Interwencja byłego sekretarza skarbu Stevena Mnuchina pomogła ustabilizować sytuację na rynkach. Obecna kadencja Powella wygasa w maju 2026 roku, jednak pozostaje on członkiem Rady aż do roku 2028.
Globalne reakcje i stanowisko UE
Krytyka polityki handlowej USA przez Francję
Francuski minister finansów Eric Lombard ostro skrytykował taryfy handlowe nakładane przez administrację Trumpa jako działania szkodliwe zarówno dla gospodarki USA, jak i Unii Europejskiej. UE odpowiedziała na cła amerykańskie własnymi taryfami wartymi około 12 miliardów dolarów skierowanymi m.in. przeciwko amerykańskim produktom rolnym. Lombard apeluje o prowadzenie negocjacji mających na celu uniknięcie eskalacji wojny handlowej, która mogłaby pogłębić globalną niepewność gospodarczą.
Prognozy IMF dotyczące wzrostu globalnego
Międzynarodowy Fundusz Walutowy prognozuje spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego światowej gospodarki o około 0,5% w 2025 roku ze względu na protekcjonistyczne działania USA oraz napięcia handlowe. Szczególnie zagrożone są gospodarki rozwinięte oraz kraje o silnych powiązaniach handlowych z USA i UE. Wahania kursu dolara dodatkowo zwiększają ryzyko niestabilności finansowej w państwach takich jak Polska czy inne kraje regionu Europy Środkowo-Wschodniej.
Wpływ na gospodarkę Polski
Ekspozycja walutowa i handlowa Polski
Dla Polski zmiany wartości dolara mają istotne znaczenie ze względu na intensywne relacje handlowe zarówno z USA, jak i Unią Europejską. Osłabienie dolara może uczynić polskie towary bardziej konkurencyjnymi za oceanem dzięki korzystniejszemu przelicznikowi walutowemu. Jednocześnie jednak blisko połowa polskiego eksportu trafia do krajów UE dotkniętych amerykańskimi taryfami celnymi na stal czy samochody – co ogranicza potencjał wzrostu sprzedaży zagranicznej. W ciągu roku złoty umocnił się względem dolara o ponad 3%, co negatywnie wpływa na marże eksportowe dużych przedsiębiorstw przemysłowych.
Presje inflacyjne i stopy procentowe
Narodowy Bank Polski staje przed wyzwaniem pogodzenia potrzeby wsparcia wzrostu gospodarczego ze zwalczaniem wysokiej inflacji utrzymującej się powyżej poziomu 5%. Polityka monetarna NBP pozostaje ostrożna – podobnie jak Fed – wobec ryzyka dalszego wzrostu cen energii i surowców oraz wpływu globalnych napięć handlowych na koszty produkcji i konsumpcji. Decyzje amerykańskiego banku centralnego mają bezpośredni wpływ na kształtowanie się stóp procentowych w Polsce poprzez mechanizmy przepływu kapitału i kurs walutowy złotego.
Zwolnienie Jerome’a Powella byłoby wydarzeniem o dalekosiężnych konsekwencjach nie tylko dla Stanów Zjednoczonych, ale również dla całego systemu finansowego świata. Zachowanie niezależności Federal Reserve pozostaje kluczowe dla stabilności dolara oraz globalnej równowagi ekonomicznej. Wobec rosnących napięć między polityką a ekonomią niezwykle ważny jest dialog międzynarodowy oraz odpowiedzialne podejmowanie decyzji przez wszystkie strony zainteresowane utrzymaniem zdrowej współpracy gospodarczej. Polska jako część europejskiego systemu gospodarczego powinna aktywnie monitorować te procesy oraz dostosowywać swoje strategie ekonomiczne do dynamicznych zmian na rynku światowym.
