| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co oznacza zniesienie obowiązku publikacji strategii podatkowej? | Firmy z największymi przychodami nie będą musiały ujawniać swoich planów podatkowych od 2025 roku. |
| Kogo dotyczy ta zmiana w polskim prawie podatkowym? | Obowiązek dotyczył grup kapitałowych oraz podatników CIT z przychodami powyżej 50 mln euro rocznie. |
| Jakie są argumenty za i przeciw zniesieniu tego obowiązku? | Zwolennicy podkreślają redukcję kosztów i biurokracji, przeciwnicy obawiają się spadku transparentności i wzrostu agresywnej optymalizacji. |
Spis treści:
Najważniejsze fakty dotyczące zniesienia obowiązku publikacji strategii podatkowej
Zniesienie obowiązku publikacji strategii podatkowej przez największych płatników CIT to jedna z kluczowych zmian planowanych przez rząd Polski na rok 2025. Obecnie art. 27c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nakłada na grupy kapitałowe oraz firmy osiągające roczne przychody przekraczające 50 milionów euro obowiązek publicznego udostępniania dokumentów opisujących ich politykę podatkową. Zmiana zakłada likwidację tego wymogu, co wpłynie na ponad cztery tysiące przedsiębiorstw, w tym m.in. PKN Orlen, PZU czy KGHM. Wprowadzenie tego przepisu nastąpić ma już w drugim kwartale 2025 roku.
Obowiązek publikacji strategii podatkowej obowiązuje od początku 2021 roku, a jego celem była poprawa transparentności dużych korporacji oraz walka z agresywną optymalizacją podatkową. Firmy naruszące ten przepis mogą zostać obciążone karą do 250 tysięcy złotych. Zniesienie tego wymogu ma przynieść oszczędności rzędu od 120 do nawet 180 tysięcy złotych rocznie dla każdej firmy, a także ograniczyć liczbę prowadzonych postępowań kontrolnych dotyczących naruszeń art. 27c.
Kontekst zmian: historia i międzynarodowe trendy deregulacyjne
Obowiązek publikacji strategii podatkowej został wprowadzony w Polsce w ramach szerszej walki z agresywną optymalizacją podatkową. W praktyce jednak większość firm stosowała formułki ogólnikowe, które nie wnosiły istotnej wartości informacyjnej dla opinii publicznej ani organów skarbowych. Już od kilku lat obserwujemy tendencje do deregulacji przepisów, co znajduje odzwierciedlenie także w innych obszarach prawa podatkowego – przykładem jest czasowe zawieszenie obowiązku raportowania JPK_ST_KR dla CIT pod koniec 2024 roku czy likwidacja części krajowych schematów podatkowych.
W porównaniu do innych państw Unii Europejskiej Polska stosowała bardziej rozbudowane wymogi raportowe, rozszerzając zakres dyrektywy DAC6 o schematy krajowe. Jednocześnie od 2025 roku zaczyna obowiązywać globalny minimalny podatek na poziomie 15%, który ma ograniczyć możliwości agresywnej optymalizacji na skalę międzynarodową, co może częściowo zastąpić potrzebę krajowych mechanizmów transparentności.
Perspektywy i opinie ekspertów na temat zniesienia obowiązku publikacji strategii podatkowej
Zwolennicy zniesienia obowiązku wskazują, że przepis stał się „martwym” regulatorem – aż 63% deklarowanych strategii nie zawierało konkretnych informacji, a koszty utrzymania systemu były wysokie i nieproporcjonalne do efektów. Według szacunków roczne koszty przygotowania dokumentacji sięgały niemal pół miliarda złotych, podczas gdy liczba wykrytych nadużyć była marginalna.
Przeciwnicy tej zmiany, reprezentowani m.in. przez organizacje pozarządowe takie jak Transparency International, ostrzegają przed osłabieniem transparentności dużych korporacji oraz ryzykiem wzrostu przepływów finansowych do rajów podatkowych. Przykładowo w ostatnich latach ponad dwie trzecie firm objętych tym obowiązkiem wykazywało powiązania kapitałowe z jurysdykcjami niskopodatkowymi.
Eksperci wskazują również na możliwe konsekwencje dla pozycji Polski na arenie międzynarodowej – choć deregulacja może poprawić atrakcyjność inwestycyjną kraju poprzez ograniczenie biurokracji i zwiększenie konkurencyjności, to jednocześnie istnieje ryzyko pogorszenia wyników w rankingach przejrzystości podatkowej.
Zniesienie obowiązku a interesy różnych grup – przedsiębiorców i społeczeństwa
Dla małych i średnich przedsiębiorstw zmiany te mogą oznaczać pośrednie korzyści wynikające ze zmniejszenia ogólnego obciążenia administracyjnego w gospodarce oraz uproszczenie współpracy z większymi kontrahentami. Choć formalnie obowiązek publikacji dotyczył tylko największych płatników CIT, to deregulacja wpisuje się w szerszy proces uproszczeń fiskalnych przewidzianych na lata po 2025 roku.
Z punktu widzenia konsumenta i obywatela zniesienie tego wymogu oznacza jednak mniejszą dostępność informacji o działaniach dużych korporacji na polskim rynku, szczególnie dotyczących transferu zysków czy korzystania z ulg podatkowych. To ograniczenie transparentności może utrudnić społeczną kontrolę nad praktykami podatkowymi firm o istotnym znaczeniu gospodarczym.
Paradoksem dotychczasowego systemu było to, że wiele firm zgłaszało tajemnicę handlową jako powód ograniczenia ujawniania danych mimo wyraźnego zakazu takiego działania przez prawo, co podkreślało trudności we wdrażaniu skutecznej polityki transparentności.
Podsumowanie: równowaga między deregulacją a potrzebą transparentności
Zniesienie obowiązku publikacji strategii podatkowej wpisuje się w globalny trend redukcji nadmiernej sprawozdawczości korporacyjnej i upraszczania regulacji fiskalnych. Jednak decyzja ta rodzi pytania o przyszłość transparentności dużych przedsiębiorstw oraz ich odpowiedzialność wobec społeczeństwa. Efektywność tej zmiany będzie zależała od równoczesnego wzmacniania mechanizmów kontroli wewnętrznych oraz skutecznego egzekwowania prawa podatkowego przez organy skarbowe.
Ważne jest także prowadzenie otwartego dialogu społecznego na temat balansowania między deregulacją a przejrzystością gospodarczą, ponieważ zdrowe funkcjonowanie ekosystemu ekonomicznego wymaga zarówno ograniczenia zbędnych barier administracyjnych, jak i zapewnienia odpowiedniego nadzoru nad działalnością największych graczy rynkowych.
