Pan Jan, emeryt z niewielkiego miasta, od lat zmaga się z koniecznością częstych wizyt u lekarza, by otrzymać bezpłatne leki na przewlekłe schorzenia. Każda wizyta to nie tylko strata czasu, lecz także dodatkowy stres i koszty dojazdu. Sytuacja ta ma się jednak zmienić dzięki planowanym na 2025 rok zmianom w kodach recept, które uproszczą dostęp do leków dla seniorów oraz dzieci. Nowe przepisy pozwolą farmaceutom samodzielnie uzupełniać specjalne kody uprawniające do refundacji, co znacznie skróci czas oczekiwania i ograniczy konieczność powrotów do lekarza.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co oznaczają kody „S” i „DZ” na receptach? | Kod „S” dotyczy osób powyżej 65 lat, a „DZ” – dzieci i młodzieży poniżej 18 roku życia, uprawniając do bezpłatnych leków. |
| Jakie korzyści przyniosą zmiany w kodach recept? | Umożliwią farmaceutom uzupełnianie kodów bez wizyty u lekarza, co skróci czas oczekiwania i ułatwi dostęp do leków. |
| Czym jest program LEK i jak wspiera seniorów? | To lokalny program dopłat do leków oferowany w wielu gminach, zwiększający dostępność terapii dla osób starszych. |
Spis treści:
Ogólne informacje o zmianach w kodach recept
Kody receptowe „S” oraz „DZ” to specjalne oznaczenia stosowane na receptach refundowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Kod „S” przeznaczony jest dla osób powyżej 65 roku życia, natomiast „DZ” obejmuje dzieci i młodzież poniżej 18 lat. Te oznaczenia gwarantują pacjentom prawo do bezpłatnego lub częściowo refundowanego dostępu do leków oraz wyrobów medycznych.
Planowane zmiany prawne dotyczą projektu nowelizacji rozporządzenia Ministra Zdrowia, który ma wejść w życie w trzecim kwartale 2025 roku. Głównym celem jest umożliwienie farmaceutom i technikom farmaceutycznym samodzielnego uzupełniania brakujących kodów „S” i „DZ” na podstawie danych widocznych na recepcie, takich jak numer PESEL czy data urodzenia pacjenta. W praktyce oznacza to eliminację konieczności ponownego kontaktu pacjenta z lekarzem jedynie po to, by dodać odpowiedni kod uprawniający do refundacji.
Zmiany te mają podłoże prawne w nowelizacji §12 rozporządzenia dotyczącego realizacji recept. Dotychczas kody wiekowe mogły być dodawane tylko podczas wystawiania recepty lub przez lekarza w przypadku korekt formalnych. Nowa regulacja przenosi tę kompetencję na farmaceutów, co wpisuje się w szerszą reformę cyfryzacji systemu e-Zdrowia oraz usprawnienie procesu refundacji leków dla najbardziej potrzebujących grup społecznych.
Statystyki i skala oddziaływania
Z danych Ministerstwa Zdrowia wynika, że zmiany w kodach recept obejmą około 14,5 miliona beneficjentów – blisko 12,4 miliona seniorów oraz ponad 2 miliony osób poniżej 18 roku życia. To ogromna grupa pacjentów, dla których uproszczenie procedur ma realne znaczenie codziennego funkcjonowania.
W Polsce funkcjonuje około 12 400 aptek ogólnodostępnych oraz punktów aptecznych, które będą zobowiązane do stosowania nowych zasad uzupełniania kodów. Szacuje się, że około 60 tysięcy farmaceutów i techników farmaceutycznych przejdzie specjalistyczne szkolenia przygotowujące ich do nowych obowiązków przed końcem września 2025 roku. To ważny krok w kierunku profesjonalizacji obsługi pacjentów oraz podniesienia jakości usług farmaceutycznych.
Reforma w szerszym kontekście systemu opieki zdrowotnej
Zmiany dotyczące kodów „S” i „DZ” wpisują się w szerszą falę reform legislacyjnych mających na celu poprawę dostępności świadczeń zdrowotnych. Od stycznia 2025 roku obowiązuje rozporządzenie umożliwiające realizację rocznych recept w różnych aptekach, co zwiększa komfort pacjentów i elastyczność korzystania z terapii.
Od kwietnia tego samego roku wejdzie również nowa lista refundacyjna rozszerzona o 29 nowych leków, w tym zaawansowane terapie onkologiczne oraz preparaty dedykowane chorobom rzadkim. To istotna zmiana wpływająca na jakość leczenia oraz dostępność nowoczesnych terapii.
Dodatkowym elementem wsparcia są lokalne programy dopłat do leków – tzw. program LEK – obecne już w ponad stu gminach na terenie Polski. Programy te oferują miesięczne dopłaty rzędu kilkuset złotych dla seniorów z niskimi dochodami, zwiększając realną dostępność leków nawet poza standardową refundacją NFZ.
Perspektywy i kontrowersje
Zwolennicy zmian podkreślają przede wszystkim korzyści dla pacjentów: skrócenie czasu obsługi w aptekach aż o 40%, eliminację konieczności częstych wizyt u lekarzy tylko po to, by dodać kody uprawniające do refundacji oraz ograniczenie nieformalnych opłat związanych z korektami recept. Integracja systemu e-Zdrowia pozwoli również na automatyczne powiadamianie o uprawnieniach pacjenta.
Z drugiej strony pojawiają się głosy krytyczne wskazujące na ryzyko nadużyć przy braku obowiązkowej kontroli dokumentacji tożsamości pacjenta przez farmaceutę. Obawy dotyczą także potencjalnego zwiększenia obciążenia małych aptek związanych z kosztami szkoleń personelu oraz odpowiedzialnością za poprawność kwalifikacji do refundacji. Ponadto wskazuje się na możliwe konflikty z unijnymi dyrektywami dotyczącymi transgranicznej realizacji recept.
Wpływ na przeciętnego obywatela
Dla przeciętnego pacjenta zmiany oznaczają przede wszystkim oszczędność czasu i pieniędzy. Dzięki nowym regulacjom znika potrzeba średnio dwóch wizyt rocznie u lekarza rodzinnego wyłącznie po to, by otrzymać aktualizację kodu uprawniającego do refundacji. Pacjenci mogą także korzystać równocześnie z gminnych programów dopłat oraz refundacji NFZ – co daje realną ulgę finansową zwłaszcza osobom starszym z ograniczonym budżetem domowym.
Wyzwania implementacyjne obejmują jednak nierównomierną świadomość zmian – według badań CBOS jedynie około jednej trzeciej seniorów wie o nadchodzących udogodnieniach. Dodatkowo część aptek na terenach wiejskich boryka się z problemami technologicznymi związanymi z aktualizacją oprogramowania niezbędnego do sprawnej realizacji nowych przepisów.
Program LEK – ukryty filar wsparcia
Program LEK to lokalna inicjatywa wsparcia finansowego dla seniorów obejmująca obecnie aż 127 gmin w całej Polsce. Budżet tych programów przekracza blisko 900 milionów złotych rocznie. Najdłużej działające programy funkcjonują m.in. w Gdańsku (od ponad 20 lat), Łodzi oraz Warszawie.
Dzięki temu wsparciu osoby starsze mogą liczyć na miesięczne dopłaty od 200 do nawet 300 złotych na zakup leków nieobjętych standardową refundacją NFZ. Warunkiem skorzystania jest zazwyczaj posiadanie zaświadczenia lekarskiego oraz spełnienie kryterium dochodowego określonego przez lokalne przepisy pomocy społecznej.
Prognozy na najbliższe lata
Eksperci przewidują dalsze rozszerzenie kompetencji farmaceutów – już do 2027 roku mogą oni uzyskać prawo wystawiania recept uzupełniających lub kontynuacyjnych, co jeszcze bardziej odciąży system opieki zdrowotnej i usprawni dostęp pacjentów do terapii.
Równolegle planowana jest automatyzacja aż 92% procesu refundacji leków przy użyciu sztucznej inteligencji oraz rozwiązań informatycznych do końca 2026 roku. Takie rozwiązania mają przyspieszyć rozliczenia NFZ oraz ograniczyć błędy administracyjne.
Pojawi się także nowy kod „M” dedykowany kobietom w ciąży – element programu „Lek dla dwóch”, który ma zapewnić lepszą ochronę zdrowia matek i dzieci już od przyszłego roku.
Pilotażowe badania przeprowadzone w województwie mazowieckim potwierdzają skuteczność zmian: znacząco spadła liczba kolejek do lekarzy rodzinnych, a adherence terapeutyczne seniorów wzrosło o ponad 10%. Największym wyzwaniem pozostaje jednak edukacja społeczeństwa oraz zapewnienie pełnej gotowości technologicznej aptek na terenie całego kraju.
Wprowadzenie zmian w kodach recept to krok milowy dla polskiego systemu opieki zdrowotnej. Uproszczenie procedur refundacyjnych dla seniorów i dzieci przekłada się nie tylko na wygodę pacjentów, ale także efektywność całego systemu leczenia. To przykład jak proste regulacje prawne mogą znacząco poprawić jakość życia milionów obywateli Polski. Warto śledzić dalsze informacje o postępach reformy oraz korzystać z dostępnych programów wsparcia lokalnego.
