Szwedzka gospodarka po raz pierwszy od roku 2023 zatrzymała się w pierwszym kwartale 2025, rejestrując zerowy wzrost PKB wobec oczekiwań analityków na poziomie 0,4 procenta. Spadek PKB Szwecji stanowi zaskoczenie dla rynków finansowych, które przewidywały kontynuację umiarkowanego wzrostu gospodarczego. Roczna dynamika PKB spadła dramatycznie z 2,2 procenta w czwartym kwartale 2024 do zaledwie 1,1 procenta, sygnalizując fundamentalne wyzwania strukturalne. Kombinacja globalnych napięć handlowych, słabnącego przemysłu motoryzacyjnego i wysokiego zadłużenia gospodarstw domowych utworzyła toksyczny koktajl hamujący wzrost gospodarczy w tym skandynawskim kraju.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jaki był wzrost PKB Szwecji w Q1 2025? | 0% kwartał do kwartału wobec oczekiwań 0,4%, roczna dynamika spadła z 2,2% do 1,1% |
| Co spowodowało spadek PKB Szwecji? | Słaby przemysł motoryzacyjny (-3%), cła USA na auta europejskie (25%) i wysokie bezrobocie (8,5%) |
| Jakie są prognozy dla szwedzkiej gospodarki? | IMF przewiduje 1,9% wzrostu w 2025, OECD ostrożniejsze 1,1%, Riksbank rozważa dalsze cięcia stóp |
Spis treści:
Analiza kluczowych wskaźników gospodarczych
Statystyki publikowane przez szwedzki urząd statystyczny SCB ujawniają głębokość problemu. Produkcja przemysłowa skurczyła się o 2,1 procenta w ujęciu rocznym, przy czym sektor motoryzacyjny odnotował spadek o 3 procenta. Eksport towarów wzrósł paradoksalnie o 5 procenta kwartał do kwartału, co wynikało z przedterminowych dostaw przed wprowadzeniem amerykańskich ceł oraz zwiększonego popytu na produkty obronne. Konsumpcja prywatna utrzymała się na stabilnym poziomie z wzrostem 0,7 procenta, wspierana przez poprzednie cięcia stóp procentowych przez Riksbank.
Bezrobocie pozostało na wysokim poziomie 8,5 procenta w marcu 2025, mimo że szwedzki bank centralny obniżył stopy procentowe pięciokrotnie w 2024 roku o łącznie 175 punktów bazowych do 2,25 procenta. Ta pozornie sprzeczna sytuacja wskazuje na strukturalne problemy rynku pracy, które nie reagują adekwatnie na łagodniejszą politykę pieniężną. Inflacja CPIF osiągnęła 2,3 procenta, pozostając w pobliżu celu Riksbanku, podczas gdy inflacja CPI wyniosła jedynie 0,3 procenta z powodu spadków cen mieszkań i transportu.
Sektor za sektorem: przemysł traci na znaczeniu
Przemysł wytwórczy, odpowiadający za 18 procent PKB, odczuł największe straty w pierwszym kwartale. Firmy motoryzacyjne takie jak Volvo i Scania zmniejszyły produkcję w odpowiedzi na spadający popyt w Unii Europejskiej i Azji. Sektor usług utrzymał skromny wzrost 0,3 procenta, napędzany przez digitalizację i rozwój chmury obliczeniowej, której rynek wzrósł o 12 procent. Rolnictwo odnotowało wzrost 1,2 procenta, choć jego wpływ na całościowy PKB pozostaje marginalny. Te sektorowe różnice ilustrują transformację szwedzkiej gospodarki od tradycyjnego przemysłu w kierunku usług wysokiej wartości dodanej.
Pierwsze przyczyny: przemysł motoryzacyjny pod presją
Wprowadzenie 25-procentowego cła przez Stany Zjednoczone na europejskie samochody 26 marca 2025 roku wywołało szok w szwedzkim sektorze motoryzacyjnym. Firmy zmuszone były do przyspieszenia eksportu w pierwszym kwartale, co paradoksalnie zwiększyło statystyki handlu zagranicznego, ale nie zrekompensowało strukturalnych problemów branży. Spadek PKB Szwecji w znacznej mierze wynikał z reakcji łańcuchowej w przemyśle motoryzacyjnym, gdzie dostawcy części również ograniczyli produkcję w oczekiwaniu na spadek zamówień.
Geely Sweden, chiński właściciel marki Volvo, zareagował na wprowadzenie ceł przez relokację części produkcji do fabryki w Karolinie Południowej. Ta strategia minimalizacji ryzyka celnego pokazuje, jak globalne napięcia handlowe wpływają bezpośrednio na lokalne decyzje inwestycyjne. Scania, producent ciężarówek, również rozważa przeniesienie części linii produkcyjnych poza Europę, co może dalej osłabić szwedzką bazę przemysłową. Eksperci branżowi ostrzegają, że eskalacja wojny handlowej może trwale zmienić geografię produkcji motoryzacyjnej w Europie.
Globalne napięcia handlowe jako katalizator spadku
Szwecja, będąc gospodarką silnie uzależnioną od eksportu (45 procent PKB), szczególnie odczuwa skutki globalnego spowolnienia handlu. Niemiecki rynek, największy partner handlowy Szwecji, sam odnotował wzrost PKB jedynie 0,1 procenta w pierwszym kwartale, co przełożyło się na zmniejszony popyt na szwedzkie towary. Efekt domina spowolnienia niemieckiego przemysłu motoryzacyjnego dotknął bezpośrednio szwedzkich dostawców części i komponentów. Strategia dywersyfikacji rynków, prowadzona przez szwedzkie firmy, okazała się niewystarczająca w obliczu synchronicznego spowolnienia w kluczowych regionach.
Drugie przyczyny: wewnętrzne słabości strukturalne
Wysokie zadłużenie gospodarstw domowych na poziomie 86,2 procenta PKB stanowi rosnące zagrożenie dla stabilności finansowej. Szczególnie niepokojący jest fakt, że 86 procent kredytów hipotecznych ma zmienne oprocentowanie, co oznacza szybkie przełożenie zmian stóp procentowych na budżety rodzinne. Mimo że Riksbank obniżył stopy, aby pobudzić konsumpcję, efekt ten nie był wystarczający do skompensowania innych negatywnych czynników. Realne płace rosły wolniej niż w poprzednich kwartałach, ograniczając siłę nabywczą szwedzkich konsumentów.
Inflacja różnicowa między CPIF (2,3 procenta) a CPI (0,3 procenta) sygnalizuje nierównomierność presji cenowych w gospodarce. Spadki cen mieszkań o 3,7 procenta i transportu o 1,6 procenta kontrastują z rosnącymi kosztami energii i żywności. Ta dywergencja komplikuje politykę pieniężną Riksbanku, który musi balansować między wspieraniem wzrostu a kontrolą inflacji. Spadek PKB Szwecji częściowo wynika z tej makroekonomicznej dysharmonii, która utrudnia przewidywanie reakcji gospodarki na bodźce monetarne.
Rynek pracy: bezrobocie mimo cięć stóp
Stopa bezrobocia 8,5 procenta pozostaje wysoka jak na szwedzkie standardy, mimo agresywnych cięć stóp procentowych. Ten paradoks wskazuje na strukturalne problemy rynku pracy, gdzie kwalifikacje nie odpowiadają potrzebom transformującej się gospodarki. Szczególnie dotknięta jest młodzież, której stopa bezrobocia przekracza 20 procent w niektórych regionach. Rząd wprowadził programy przekwalifikowania zawodowego, ale ich efekty będą widoczne dopiero w średnim terminie. Imigracja kwalifikowana, tradycyjna siła szwedzkiej gospodarki, również spowolniła w 2024 roku z powodu zaostrzenia polityki migracyjnej.
Trzecie przyczyny: pozytywne punkty w gospodarce
Mimo ogólnego spowolnienia, niektóre sektory wykazały znaczną odporność i dynamikę wzrostu. Eksport produktów obronnych wzrósł o 15 procent w ujęciu rocznym, napędzany zwiększonymi wydatkami NATO i krajów europejskich na zbrojenia. Geopolityczna sytuacja w Europie Wschodniej stworzyła nowy rynek dla szwedzkich technologii obronnych, kompensując częściowo straty w tradycyjnych branżach. Sektor zielonych technologii, szczególnie turbiny wiatrowe offshore i baterie, odnotował wzrost eksportu o 8 procent, pokazując potencjał transformacji energetycznej.
Boom na produkty obronne nie jest jednak zjawiskiem trwałym i może osłabnąć w miarę stabilizacji sytuacji geopolitycznej. Niemniej, inwestycje w badania i rozwój technologii podwójnego zastosowania mogą przynieść długoterminowe korzyści dla szwedzkiej gospodarki. Spadek PKB Szwecji mógłby być znacznie głębszy bez tego obronnego bufora, który złagodził skutki spowolnienia w innych sektorach. Firmy takie jak Saab czy BAE Systems Hägglunds znacznie zwiększyły zatrudnienie i inwestycje kapitałowe.
Konsumpcja prywatna jako stabilizator
Konsumpcja prywatna utrzymała względną stabilność dzięki efektom opóźnionym wcześniejszych cięć stóp procentowych. Gospodarstwa domowe z kredytami hipotecznymi o zmiennym oprocentowaniu odczuły szybkie obniżenie kosztów obsługi długu, co uwolniło środki na konsumpcję. Kalkulacje dla typowej szwedzkiej rodziny z kredytem hipotecznym na 2,5 miliona koron pokazują miesięczne oszczędności około 1200 koron dzięki cięciom stóp. Te dodatkowe środki wsparły konsumpcję dóbr trwałego użytku i usług, częściowo kompensując spadki w innych obszarach gospodarki.
Prognozy instytucji międzynarodowych
Międzynarodowy Fundusz Walutowy przewiduje wzrost szwedzkiej gospodarki o 1,9 procenta w 2025 roku i 2,2 procenta w 2026, opierając swoje prognozy na ożywieniu inwestycji w zieloną transformację i cyfryzację. OECD prezentuje bardziej ostrożne podejście, prognozując wzrost jedynie 1,1 procenta w 2025 roku z poprawą do 1,6 procenta w następnym roku. Różnice w prognozach wynikają z odmiennej oceny szybkości odbudowy globalnego handlu i skuteczności szwedzkiej polityki gospodarczej. Riksbank sygnalizuje strategię „czekaj i obserwuj”, pozostawiając otwarte drzwi dla dalszych cięć stóp w drugiej połowie 2025 roku.
Rewizje prognoz przez główne instytucje pokazują niepewność co do tempa odbudowy. Analitycy początkowo zakładali szybkie odbicie po wprowadzeniu ceł amerykańskich, ale rzeczywistość okazała się bardziej złożona. Spadek PKB Szwecji zmusił ekonomistów do przewartościowania założeń dotyczących elastyczności szwedzkiej gospodarki. Czynnik geopolityczny, wcześniej niedoceniany w modelach ekonometrycznych, zyskał na znaczeniu jako determinanta wzrostu gospodarczego w regionie nordyckim.
Kluczowe czynniki ryzyka i szanse
Prawdopodobieństwo dalszej eskalacji wojny handlowej między USA a UE szacowane jest na 40 procent, co może dodatkowo pogorszyć perspektywy szwedzkiego eksportu. Rynek nieruchomości, z przecenami mieszkań o 3,7 procenta, budzi obawy o możliwą korektę lub nawet krach, szczególnie wobec wysokiego zadłużenia gospodarstw domowych. Wydatki obronne na poziomie 2,4 procenta PKB, choć stymulujące niektóre sektory, zwiększają presję na finanse publiczne i mogą ograniczyć przestrzeń dla innych inwestycji publicznych. Jednak inwestycje w sztuczną inteligencję i digitalizację, z 12-procentowym wzrostem rynku chmury obliczeniowej, oferują perspektywy długoterminowego wzrostu produktywności.
Kontekst międzynarodowy i porównania regionalne
W porównaniu z sąsiadami nordyckimi, Szwecja wypadła najsłabiej w pierwszym kwartale 2025. Norwegia odnotowała wzrost 0,3 procenta dzięki buforowi naftowemu i stabilnym cenom ropy, podczas gdy Dania osiągnęła skromny wzrost 0,1 procenta przy podobnych wyzwaniach strukturalnych. Finlandia, zmagająca się z kryzysem technologicznym po upadku Nokia, zanotowała spadek 0,2 procenta, ale lepiej radziła sobie z transformacją przemysłową. Te porównania pokazują, że spadek PKB Szwecji nie jest izolowanym zjawiskiem, ale częścią szerszego spowolnienia w regionie nordyckim.
Model norweski, oparty na Funduszu Naftowym jako stabilizatorze gospodarczym, oferuje lekcje dla Szwecji w zakresie zarządzania szokami zewnętrznymi. Duńska koncepcja „flexicurity”, łącząca elastyczność rynku pracy z silnym systemem zabezpieczeń społecznych, pokazała większą odporność na kryzys niż szwedzki model. Szwecja może zaczerpnąć z tych doświadczeń, szczególnie w kontekście reform rynku pracy i polityki fiskalnej. Integracja gospodarcza w ramach Rady Nordyckiej może również oferować nowe możliwości współpracy w obliczu globalnych wyzwań.
Spowolnienie gospodarcze w Szwecji sygnalizuje konieczność strukturalnych reform i dywersyfikacji gospodarki. Mimo krótkookresowych wyzwań, inwestycje w zielone technologie, obronność i cyfryzację mogą stworzyć nowe źródła wzrostu. Kluczowe pozostaje umiejętne zarządzanie polityką pieniężną przez Riksbank oraz adaptacja przemysłu do zmieniających się warunków globalnych. Spadek PKB Szwecji w pierwszym kwartale 2025 może okazać się przejściowym załamaniem przed powrotem na ścieżkę zrównoważonego wzrostu, pod warunkiem skutecznej implementacji reform strukturalnych i stabilizacji sytuacji geopolitycznej.
Meta description: Spadek PKB Szwecji w Q1 2025 do 0% zaskoczył rynki. Analiza przyczyn: słaby przemysł motoryzacyjny, cła USA i prognozy IMF na 1,9% wzrostu w 2025.
