| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Czym jest zasiłek pielęgnacyjny? | To świadczenie finansowe dla osób niepełnosprawnych lub ich opiekunów, mające na celu wsparcie w codziennej pielęgnacji. |
| Jak zasiłek pielęgnacyjny wpływa na inne świadczenia? | W Polsce w 2025 r. zasiłek jest wliczany do dochodu przy ubieganiu się o pomoc społeczną, co może obniżyć wysokość innych świadczeń. |
| Czy planowane są zmiany w traktowaniu zasiłku pielęgnacyjnego? | Ministerstwo Rodziny nie przewiduje zmian, pomimo licznych petycji i apeli środowisk osób niepełnosprawnych. |
Maria, opiekunka swojego niepełnosprawnego ojca, od lat korzysta ze zasiłku pielęgnacyjnego. Choć świadczenie to ma wspierać ją finansowo, często okazuje się, że otrzymany zasiłek ogranicza jej dostęp do innych form pomocy społecznej. Ta historia ilustruje problem wielu rodzin w Polsce – system pomocy społecznej traktuje zasiłek pielęgnacyjny jako dochód, co paradoksalnie zmniejsza ich szanse na dodatkowe wsparcie.
Spis treści:
Zrozumienie zasiłku pielęgnacyjnego
Zasiłek pielęgnacyjny to stałe świadczenie pieniężne przysługujące osobom niepełnosprawnym oraz ich opiekunom. Jego celem jest rekompensata kosztów związanych z codzienną opieką i pomocą w podstawowych czynnościach życiowych. W Polsce wysokość tego zasiłku od lat pozostaje na poziomie 215,84 zł miesięcznie, bez znaczącej waloryzacji od 2019 roku.
Statystycznie, w 2025 roku zasiłek ten pobiera około 1,02 miliona osób, co generuje roczny koszt przekraczający 2,6 miliarda złotych dla budżetu państwa. Mimo rosnącej liczby beneficjentów i inflacji realna wartość tego wsparcia maleje. Z tego powodu wiele środowisk domaga się podwyższenia kwoty oraz zmian w sposobie traktowania tego świadczenia.
Wpływ zasiłku na inne świadczenia pomocy społecznej
Zasiłek pielęgnacyjny w 2025 roku jest nadal uwzględniany jako dochód przy ubieganiu się o inne formy pomocy społecznej. Oznacza to, że jego kwota pomniejsza wysokość takich świadczeń jak zasiłek stały czy specjalny zasiłek opiekuńczy. Przykładowo, rodzina o niskim dochodzie na poziomie około 700 zł na osobę może otrzymać niższą kwotę wsparcia ze względu na uwzględnienie w dochodzie właśnie tego zasiłku.
Taki mechanizm prowadzi do sytuacji, gdzie osoby najbardziej potrzebujące tracą część środków przeznaczonych na ich utrzymanie i opiekę. W województwie mazowieckim aż 22% wszystkich wniosków o zasiłek stały dotyczy rodzin, które straciły część pomocy przez uwzględnienie zasiłku pielęgnacyjnego.
Petycje i próby zmian legislacyjnych
Od wielu lat organizacje pozarządowe oraz osoby prywatne składają petycje domagające się wyłączenia zasiłku pielęgnacyjnego z dochodu przy obliczaniu uprawnień do innych świadczeń socjalnych. Jedną z najbardziej znanych inicjatyw była petycja Eugeniusza Szymały skierowana do Sejmu w marcu 2025 roku.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jednak konsekwentnie odrzuca te postulaty. Argumentuje to koniecznością zachowania spójności prawnej oraz stabilności systemu pomocy społecznej. Według ministerstwa zmiany takie generowałyby znaczne koszty budżetowe oraz komplikowałyby procedury przyznawania świadczeń.
Porównanie międzynarodowe: jak traktują zasiłek pielęgnacyjny inne kraje UE?
W kontekście europejskim Polska wypada odmiennie niż niektóre inne kraje Unii Europejskiej. Na przykład w Niemczech świadczenie zwane Pflegegeld jest znacznie wyższe – wynosi od około 316 do nawet 901 euro miesięcznie – i nie jest uwzględniane jako dochód przy ubieganiu się o pomoc socjalną.
W Czechach natomiast dodatek pielęgnacyjny częściowo (50%) jest zwolniony z obliczeń przy ustalaniu prawa do innych świadczeń socjalnych. Te rozwiązania pozwalają tamtejszym beneficjentom na korzystanie zarówno ze znaczącego wsparcia finansowego, jak i dodatkowej pomocy społecznej bez wzajemnego ograniczania się tych świadczeń.
Perspektywy i konsekwencje braku zmian
Brak planowanych zmian legislacyjnych oznacza utrzymanie obecnego stanu rzeczy i dalsze pogłębianie nierówności społecznych. Eksperci przewidują wzrost liczby sporów sądowych dotyczących zasad obliczania dochodu oraz migrację beneficjentów do programów samorządowych oferujących lokalne dopłaty lub wsparcie.
Dodatkowo prognozuje się, że realna wartość zasiłku pielęgnacyjnego spadnie o kolejne kilkanaście procent do końca dekady wskutek inflacji i braku waloryzacji. To może skutkować dalszym pogorszeniem sytuacji materialnej osób niepełnosprawnych i ich rodzin.
Jak radzić sobie w obecnym systemie pomocy społecznej?
Dla beneficjentów ważne jest świadome korzystanie z dostępnych środków i programów wsparcia. Praktyczne porady obejmują m.in.: dokładne dokumentowanie wydatków związanych z opieką, staranie się o lokalne dodatki oferowane przez samorządy oraz współpracę z organizacjami pozarządowymi specjalizującymi się w pomocy osobom niepełnosprawnym.
Organizacje takie jak Fundacja „Zdążyć z Pomocą” pomagają również w orientacji legislacyjnej oraz mogą wspierać działania rzecznicze wobec administracji publicznej. Korzystanie ze wsparcia NGO może zwiększyć szanse na uzyskanie maksymalnego możliwego wsparcia finansowego i usługowego.
Podsumowanie
Sposób traktowania zasiłku pielęgnacyjnego jako dochodu przy ustalaniu prawa do innych form pomocy społecznej pozostaje jednym z istotniejszych wyzwań polskiego systemu wsparcia osób niepełnosprawnych i ich opiekunów. Mimo licznych apeli i petycji brak zmian prawnych utrudnia poprawę sytuacji materialnej tej grupy obywateli.
W obliczu tych trudności kluczowe znaczenie ma holistyczne podejście do polityki społecznej – takie, które zapewni realne wsparcie bez efektu ograniczania dostępu do kolejnych świadczeń. Wymaga to zarówno empatii decydentów politycznych, jak i solidarności całego społeczeństwa wobec osób najbardziej potrzebujących opieki i pomocy.
