| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co obejmuje zakaz sprzedaży fumigantów w Polsce od 2025 roku? | Zakaz dotyczy sprzedaży online silnie toksycznych środków do fumigacji, w tym fosforku glinu i magnezu, z obowiązkiem ewidencji nabywców. |
| Dlaczego wprowadzono zakaz sprzedaży internetowej fumigantów? | W odpowiedzi na tragiczne przypadki zatruć fosforem i rosnące zagrożenie dla zdrowia publicznego związane z niekontrolowanym obrotem tych substancji. |
| Jakie będą konsekwencje zakazu dla rolników i sprzedawców? | Ograniczenie dostępu do fumigantów przez internet, wzrost kosztów usług deratyzacji oraz konieczność stosowania alternatywnych metod zwalczania szkodników. |
Jesienią 2024 roku media obiegła tragiczna wiadomość o śmierci dwójki dzieci w wyniku zatrucia toksycznym gazem uwolnionym podczas domowej fumigacji. Zdarzenie to, oraz liczne inne przypadki zatruć, sprowokowały rząd do podjęcia zdecydowanych kroków. W kwietniu 2025 roku ogłoszono nową ustawę, która wprowadza zakaz sprzedaży fumigantów przez internet. Celem jest ochrona zdrowia publicznego przed niekontrolowanym dostępem do silnie toksycznych preparatów oraz zapobieganie kolejnym tragediom.
Spis treści:
Najważniejsze Fakty
W dniu 24 kwietnia 2025 roku opublikowano projekt ustawy zmieniającej zasady obrotu środkami do fumigacji. Najistotniejszą zmianą jest całkowity zakaz sprzedaży online preparatów zawierających fosforek glinu lub magnezu – substancji generujących niezwykle toksyczny fosforowodór. Ustawa nakłada również obowiązek prowadzenia imiennej ewidencji nabywców przez dystrybutorów oraz wyklucza możliwość dostarczania tych środków do paczkomatów czy sklepów spożywczych. Kary za naruszenia sięgają nawet 50 tysięcy złotych, a poważne przypadki mogą skutkować skierowaniem sprawy do prokuratury.
Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) przeprowadziła w ostatnim roku ponad 6 tysięcy kontroli dotyczących handlu i stosowania fumigantów. W efekcie nałożono ponad dwa tysiące mandatów na osoby kupujące środki bez wymaganych uprawnień oraz ukarano czterdzieści podmiotów sprzedających je nielegalnie. Kilka firm otrzymało decyzje o zakazie prowadzenia działalności związanej z obrotem tymi środkami.
Bezpośrednio na rynku internetowym reakcją było usunięcie ofert fumigantów przez największe platformy handlowe takie jak Allegro i OLX. Producenci oraz hurtownie mają teraz pół roku na wdrożenie systemów weryfikacji klientów, co znacząco zmieni dostępność tych produktów.
Kontekst
Kryzys prawny i zdrowotny wynikający ze stosowania fumigantów ma swoje źródło w tragicznych wydarzeniach końca 2024 roku. Nieprawidłowe użycie preparatów przeznaczonych do profesjonalnej fumigacji magazynów spowodowało śmiertelne zatrucia fosforowodorem w gospodarstwach domowych. Substancja ta powstaje po kontakcie fosforku glinu z wilgocią i jest silnie trująca nawet przy minimalnym stężeniu. Wiele osób wymagało hospitalizacji, a dwójka dzieci zmarła, co stało się impulsem do zaostrzenia regulacji.
Wcześniejsze próby ograniczenia nielegalnego obrotu obejmowały apele PIORiN o wycofanie środków z rynku nieprofesjonalnego oraz kampanie edukacyjne realizowane przez KRUS. Platformy e-commerce takie jak Amazon i Ceneo również zadeklarowały współpracę przy blokowaniu ofert niezgodnych z przepisami. Mimo to nadal obserwowano dynamiczny wzrost sprzedaży fumigantów online – aż o 47% między rokiem 2023 a 2024, głównie ze względu na brak skutecznej kontroli kupujących.
Równolegle rośnie popularność domowych metod deratyzacji, szczególnie w miastach, gdzie użytkownicy poszukują szybkich sposobów na pozbycie się gryzoni bez udziału specjalistycznych firm.
Perspektywy
Wprowadzenie zakazu sprzedaży fumigantów przez internet wywołuje liczne kontrowersje. Małe gospodarstwa rolne wskazują, że ograniczenie dostępu do tych preparatów utrudni im skuteczną walkę z gryzoniami magazynowymi, co może prowadzić do strat plonów i większych kosztów produkcji. Z kolei środowiska naukowe postulują rozszerzenie restrykcji na wszystkie środki o najwyższym stopniu toksyczności kategorii I, argumentując konieczność maksymalnej ochrony zdrowia publicznego.
Eksperci prognozują wzrost cen usług profesjonalnej deratyzacji nawet o 20-30%, co wynika z monopolizacji dostępu do preparatów oraz konieczności korzystania z wyspecjalizowanych firm. Jednocześnie obserwuje się rozwój alternatywnych metod zwalczania szkodników – takich jak pułapki feromonowe czy urządzenia ultradźwiękowe – które mają być bezpieczniejszą opcją dla użytkowników indywidualnych.
Istnieje jednak ryzyko rozwoju szarej strefy polegającej na nielegalnym imporcie i dystrybucji fumigantów z krajów sąsiednich, co stanowi wyzwanie dla organów kontrolnych i wymaga dalszych działań prewencyjnych.
Zainteresowania Czytelnika
Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że fosforowodór powstały podczas fumigacji może przenikać przez ściany i podłogi budynków, narażając sąsiadujące mieszkania na zatrucie. Badania pokazują, że aż 78% Polaków nie wie o konieczności posiadania zaświadczenia potwierdzającego przeszkolenie przy zakupie środków do fumigacji. Ta luka informacyjna przyczynia się do niebezpiecznych sytuacji i podkreśla potrzebę dalszej edukacji społecznej.
Dla przeciętnego obywatela nowe przepisy oznaczają konieczność korzystania z profesjonalnych ekip deratyzacyjnych zamiast samodzielnego stosowania chemikaliów, co może wydłużyć czas reakcji na pojawienie się szkodników oraz podnieść koszty zwalczania problemu. Działkowcy muszą natomiast przestawić się na mniej agresywne środki lub metody mechaniczne, które są bezpieczniejsze dla środowiska i użytkowników.
Dla sprzedawców internetowych zmiany oznaczają utratę nawet kilkunastu procent przychodów wynikających z wycofania popularnych produktów z oferty oraz konieczność dostosowania się do nowych rygorystycznych wymogów prawnych.
Nowe regulacje dotyczące zakazu sprzedaży fumigantów są odpowiedzią na realne zagrożenia zdrowotne i społeczne wynikające z ich dotychczasowego obrotu. Jak podkreśla wiceminister rolnictwa Michał Kołodziejczak: „Nie możemy pozwolić, by dzieci płaciły życiem za brak regulacji”. Zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego to wspólna odpowiedzialność rządu, producentów oraz każdego obywatela – tylko razem można skutecznie chronić zdrowie publiczne przed niebezpiecznymi substancjami.
