| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Czym jest system ETS2 i kiedy zacznie działać? | ETS2 to unijny system handlu uprawnieniami do emisji CO₂ w budynkach i transporcie, planowany do wdrożenia od 2027 roku. |
| Jak wzrost cen energii wpłynie na domowe budżety? | Przeciętna rodzina zapłaci do 2035 r. nawet o 24 000 zł więcej za ogrzewanie gazem lub węglem, a koszty paliw znacząco wzrosną. |
| Jak można się przygotować na nadchodzące zmiany? | Warto rozważyć alternatywne źródła ogrzewania, takie jak pompy ciepła czy biomasa, oraz korzystać z dostępnych dotacji i oszczędzać energię. |
Zmieniający się krajobraz polskich miast odzwierciedla nie tylko rozwój infrastruktury i rosnącą liczbę samochodów, ale także wyzwania związane ze zmianami klimatycznymi. Obrazy sprzed kilku dekad pokazują mniej zatłoczone ulice i mniej zanieczyszczeń, podczas gdy dziś codzienność wielu Polaków to walka z rosnącymi kosztami życia, zwłaszcza energii i paliw. Wprowadzenie unijnego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (ETS2) ma istotny wpływ na ceny energii i paliw, co bezpośrednio przekłada się na domowe budżety. W niniejszym artykule omówimy pięć kluczowych zmian związanych z tym systemem oraz przedstawimy praktyczne sposoby ochrony finansów gospodarstw domowych.
Spis treści:
System Handlu Uprawnieniami do Emisji (ETS2) – co warto wiedzieć?
System ETS2 to rozszerzenie unijnego mechanizmu ograniczania emisji dwutlenku węgla, który od lat obejmuje przemysł i energetykę (ETS1). Nowa odsłona systemu będzie dotyczyć przede wszystkim sektora transportu oraz ogrzewania budynków mieszkalnych i komercyjnych. Celem ETS2 jest redukcja emisji CO₂ w tych obszarach opartej na zasadzie „zanieczyszczający płaci”. Dostawcy paliw kopalnych będą musieli nabywać uprawnienia do emisji, a te koszty zostaną przeniesione na konsumentów.
W praktyce oznacza to wzrost cen benzyny, oleju napędowego, LPG oraz gazu używanego do ogrzewania. Planowane wdrożenie systemu przewidziano na rok 2027, choć istnieje możliwość przesunięcia terminu na 2028 rok ze względu na wysokie ceny energii w Polsce. Według analiz analityków ING BSK cena uprawnień może osiągnąć około 200 zł za tonę CO₂, co przełoży się na podwyżki rzędu kilku złotych za litr paliwa oraz setek złotych rocznie dla gospodarstw domowych korzystających z gazu lub węgla.
Realny wpływ wzrostu cen energii na portfele Polaków
Ceny paliw w Polsce osiągnęły w maju 2025 roku rekordowe poziomy: benzyna PB95 kosztuje przeciętnie 11,61 zł za litr, olej napędowy – 11,76 zł/litr, a LPG – aż 7,82 zł/litr. To oznacza wzrost odpowiednio o 84%, 76% i aż 161% w porównaniu z rokiem 2023. Dla przeciętnego kierowcy pokonującego około 15 tysięcy kilometrów rocznie oznacza to dodatkowy wydatek rzędu ponad 1700 zł już w pierwszym roku obowiązywania nowych opłat.
Ogrzewanie mieszkań także stanie się znacznie droższe. Rodzina ogrzewająca dom gazem może spodziewać się wzrostu kosztów ogrzewania o ponad 24 tysiące złotych do roku 2035. W przypadku gospodarstw korzystających z węgla wzrost ten będzie jeszcze bardziej dotkliwy – nawet o ponad 39 tysięcy złotych. To efekt zarówno rosnących cen surowców, jak i obowiązkowych opłat za emisję CO₂ nakładanych przez ETS2.
Regionalne różnice cen paliw – gdzie tankować taniej?
Ceny paliw w Polsce nie są jednak jednolite – znaczne różnice występują pomiędzy poszczególnymi regionami kraju. Najdrożej jest obecnie w województwie mazowieckim, gdzie litr benzyny kosztuje średnio aż 6,55 zł. Z kolei najtańsze tankowanie oferuje województwo podkarpackie – tam cena benzyny wynosi około 6,08 zł za litr. Różnice sięgające nawet pół złotego na litrze mogą znacząco wpłynąć na koszty eksploatacji pojazdu przy dużym przebiegu.
Te regionalne dysproporcje wynikają m.in. z kosztów transportu paliwa oraz lokalnej konkurencji między stacjami benzynowymi. Dla świadomych konsumentów porównywanie cen przed planowaną podróżą może przynieść wymierne oszczędności.
Perspektywy polityczne i społeczne wokół ETS2
Wprowadzenie ETS2 wywołuje liczne kontrowersje polityczne i społeczne. Polski rząd krytykuje system jako „zieloną transformację robioną siłą” i dąży do opóźnienia jego wdrożenia podczas polskiej prezydencji w Unii Europejskiej w pierwszej połowie 2025 roku. Premier Donald Tusk ostrzega przed ryzykiem destabilizacji społecznej wynikającej z wysokich cen energii oraz ich wpływu na sytuację gospodarczą rodzin.
Z kolei przedstawiciele Unii Europejskiej podkreślają konieczność szybkiego działania dla osiągnięcia celów klimatycznych zawartych w pakiecie Fit for 55, który zakłada redukcję emisji CO₂ o co najmniej 55% do roku 2030. Eksperci wskazują też na możliwość wystąpienia krótkoterminowego wzrostu inflacji o około 1,5–2 punkty procentowe spowodowanego podwyżkami cen paliw i ogrzewania.
Organizacje społeczne alarmują natomiast o ryzyku zwiększenia ubóstwa energetycznego – szczególnie wśród rodzin o niższych dochodach mieszkających w starych budynkach wymagających modernizacji systemów grzewczych.
Jak przygotować się na nadchodzące zmiany?
Nadchodzące zmiany wymagają od gospodarstw domowych aktywnego podejścia do zarządzania wydatkami energetycznymi. Jednym ze skutecznych sposobów ochrony budżetu jest inwestycja w alternatywne źródła ciepła. Pompy ciepła oraz ogrzewanie biomasą (np. pelletem drzewnym) są zwolnione z obowiązków wynikających z ETS2 i mogą znacząco obniżyć koszty eksploatacji domu.
Dostępne są też liczne programy wsparcia finansowego – m.in. program „Czyste Powietrze Plus”, który oferuje dotacje sięgające nawet 70% kosztów inwestycji w ekologiczne systemy grzewcze. Wymiana pieców starszego typu na nowoczesne urządzenia pozwala nie tylko zmniejszyć rachunki za ogrzewanie, ale także pozytywnie wpływa na środowisko naturalne.
Poza inwestycjami technicznymi warto też zwrócić uwagę na codzienne nawyki: oszczędzanie paliwa poprzez ekonomiczną jazdę samochodem czy ograniczenie zużycia energii elektrycznej i cieplnej w domu może przynieść zauważalne efekty finansowe już teraz.
Ciekawostki dotyczące rynku energii
Warto zwrócić uwagę na rekordowe marże stacji paliwowych – np. marża dla diesla sięgnęła w kwietniu 2025 roku aż 33 groszy za litr, co jest najwyższym poziomem od dwóch lat. Jednocześnie ceny hurtowe gazu spadły o około 23% od początku roku, jednak detaliści podnoszą je ze względu na obciążenia ETS2 o około 11%. To pokazuje napięcia między rynkiem hurtowym a detalicznym oraz presję inflacyjną oddziałującą bezpośrednio na konsumentów.
Co nas czeka? Podsumowanie
Wzrost cen energii związany z wdrożeniem ETS2 to poważne wyzwanie dla polskich gospodarstw domowych. Konieczność ponoszenia wyższych kosztów za paliwa i ogrzewanie wymusza zmianę podejścia do zarządzania domowym budżetem oraz inwestycje w zielone technologie. Świadome decyzje dotyczące wyboru źródeł ciepła czy oszczędności energetycznej mogą znacząco ograniczyć negatywny wpływ podwyżek.
Zielona transformacja nie jest jedynie nakazem instytucji unijnych — to także szansa dla każdego z nas na udział w globalnej walce ze zmianami klimatycznymi poprzez codzienne wybory konsumenckie. Przejście na ekologiczne rozwiązania może stać się nie tylko formą ochrony portfela, ale także wkładem w zdrowsze środowisko dla przyszłych pokoleń.
