Nawet 29 000 zł może trafić do spadkobierców zmarłego emeryta, jeśli w ciągu 36 miesięcy od przejścia na emeryturę złożą oni wniosek o wypłatę gwarantowaną z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Choć mechanizm ten funkcjonuje od 2022 roku, wciąż około 85% rodzin nie zdaje sobie sprawy z przysługujących im praw. W 2025 roku ZUS odnotował 23% wzrost liczby składanych wniosków w porównaniu z rokiem poprzednim, co wiąże się z intensyfikacją kampanii informacyjnych prowadzonych przez urząd.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest wypłata gwarantowana z ZUS? | To środki zgromadzone na subkoncie emerytalnym zmarłego, które można odzyskać, składając odpowiedni wniosek w ciągu 36 miesięcy od rozpoczęcia wypłaty emerytury. |
| Jak złożyć wniosek o wypłatę gwarantowaną z ZUS po śmierci emeryta? | Należy wypełnić formularz ZUS EWG-P dostępny na Platformie Usług Elektronicznych ZUS lub w oddziale i dołączyć wymagane dokumenty, takie jak akt zgonu i potwierdzenie pokrewieństwa. |
| Czy wypłata gwarantowana podlega opodatkowaniu? | Tak, od wypłaty potrącany jest ryczałtowy podatek dochodowy w wysokości 19%, choć planowana jest jego obniżka do 15% od 2026 roku. |
Spis treści:
Najważniejsze fakty: procedura, kwoty i terminy na 2025 r.
Wypłata gwarantowana z ZUS to świadczenie przysługujące spadkobiercom osoby, która rozpoczęła pobieranie emerytury, ale zmarła przed upływem trzech lat od pierwszej wypłaty. Ten trzyletni okres gwarancyjny oznacza, że roszczenie można zgłaszać maksymalnie do 36 miesięcy od daty rozpoczęcia świadczenia przez emeryta. Jeśli przykładowo senior zaczął pobierać emeryturę w styczniu 2023 roku, rodzina powinna złożyć odpowiedni wniosek najpóźniej do końca grudnia 2025 roku.
Podstawowym dokumentem niezbędnym do ubiegania się o wypłatę gwarantowaną jest formularz ZUS EWG-P. Można go pobrać zarówno przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, jak i otrzymać osobiście w oddziałach Zakładu. Wprowadzona nowość na rok 2025 to możliwość podpisania tego formularza elektronicznym podpisem kwalifikowanym lub profilem zaufanym, co znacznie usprawnia i skraca czas realizacji całej procedury – obecnie trwa ona około dwóch tygodni.
Wysokość wypłaty gwarantowanej wyliczana jest według wzoru uwzględniającego stan subkonta oraz okres pobierania świadczenia przez emeryta. Dokładniej: od stanu subkonta odejmuje się iloczyn liczby miesięcy pobierania emerytury oraz jednej trzydziestosekundowej części stanu subkonta (stan subkonta podzielony przez 37). W praktyce oznacza to różnorodność kwot – od około tysiąca złotych do nawet ponad osiemdziesięciu tysięcy złotych.
Z danych ZUS za pierwszy kwartał 2025 roku wynika, że średnia kwota wypłaty gwarantowanej dla spadkobierców wynosi około 29 tysięcy złotych – zauważalny jest wzrost o około 7% względem roku poprzedniego. Najwyższe zanotowane kwoty przekraczają nawet 87 tysięcy złotych, co miało miejsce m.in. w przypadku osoby z Warszawy, która pobierała świadczenie tylko przez dwa miesiące przed śmiercią. Najniższe wypłaty dotyczą osób korzystających z emerytury niemal przez cały okres trzech lat – wtedy kwoty oscylują wokół nieco ponad tysiąca złotych.
Warto zaznaczyć, że wypłata ta podlega opodatkowaniu ryczałtowym podatkiem dochodowym w wysokości obecnie obowiązujących 19%. Wyjąte są jednak sytuacje współmałżonków pozostających we wspólności majątkowej – dla nich środki trafiają automatycznie bez konieczności składania dodatkowego wniosku. W bieżącym roku skorzystało z tego rozwiązania aż około 41% uprawnionych rodzin.
Kontekst: porównanie z latami 2022–2024 i zmiany prawne
Od momentu uruchomienia mechanizmu wypłat gwarantowanych po śmierci emeryta liczba składanych wniosków systematycznie rośnie. W pierwszym pełnym roku funkcjonowania tego rozwiązania – czyli w 2022 – zgłoszenia stanowiły jedynie około 12% wszystkich możliwych przypadków. Wprowadzenie systemu automatycznych powiadomień SMS skierowanych do potencjalnych spadkobierców już rok później zwiększyło tę liczbę do blisko jednej trzeciej (34%).
Mimo tych pozytywnych trendów badania opinii publicznej wskazują na utrzymującą się opinię o nadmiernej biurokracji związanej ze składaniem dokumentów oraz trudnościami proceduralnymi. Według sondażu CBOS przeprowadzonego na początku 2025 roku aż około dwie trzecie Polaków uważa proces za skomplikowany i czasochłonny.
Przykład rodziny z Gdańska doskonale obrazuje skalę możliwych korzyści. W lutym bieżącego roku media informowały o czterech spadkobiercach, którzy odzyskali wspólnie blisko 290 tysięcy złotych po ojcu-emerycie, który zmarł miesiąc po rozpoczęciu pobierania świadczeń. Po potrąceniu podatku każdy członek rodziny otrzymał ponad siedemdziesiąt dwa tysiące złotych netto.
Perspektywy: krytyka systemu i projekty reform
Kwestia podatku ryczałtowego od wypłat gwarantowanych budzi kontrowersje społeczne i polityczne. Organizacje pozarządowe działające na rzecz seniorów określają tę daninę jako „podatek od nieszczęścia”, argumentując konieczność jej zniesienia lub przynajmniej obniżenia. Reakcją Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej były zapowiedzi zmniejszenia stawki podatkowej do poziomu 15% począwszy od stycznia 2026 roku.
Z punktu widzenia ekonomicznego sytuacja wygląda następująco: według analiz Instytutu Gospodarki Senioralnej na subkontach ZUS znajduje się obecnie około 1,2 miliarda złotych należnych uprawnionym spadkobiercom. Jeżeli dynamika składanych wniosków utrzyma się na poziomie obserwowanym obecnie, można spodziewać się zmniejszenia tej kwoty o niemal połowę już do końca roku 2027.
Zainteresowania czytelnika: jak sprawdzić środki i uniknąć pułapek
Dla osób zainteresowanych odzyskaniem środków kluczowe jest poznanie kroków niezbędnych do skutecznego działania. Pierwszym etapem jest sprawdzenie stanu subkonta osoby zmarłej za pomocą platformy PUE ZUS. Do tego potrzebny jest profil zaufany lub podpis kwalifikowany umożliwiający zalogowanie się do systemu elektronicznego.
Następnie należy zgromadzić komplet dokumentów – przede wszystkim akt zgonu oraz dokument potwierdzający pokrewieństwo lub małżeństwo (w przypadku współmałżonków). Kolejnym krokiem jest staranne i dokładne wypełnienie formularza ZUS EWG-P wraz ze wskazaniem numeru rachunku bankowego przeznaczonego do przelewu środków.
Po wysłaniu kompletnego zestawu dokumentów pozostaje oczekiwanie na decyzję urzędu; średni czas realizacji wynosi obecnie około dwudziestu dwóch dni roboczych. Ważne jest jednak szybkie podjęcie działań – co istotne, roszczenia o wypłatę gwarantowaną nie ulegają przedawnieniu. Przykład pokazuje sytuację ze stycznia ubiegłego roku, gdy rodzina otrzymała ponad czterdzieści siedem tysięcy złotych za subkonto osoby zmarłej jeszcze w roku 2019.
Dla osób posiadających dodatkowo konta w Otwartym Funduszu Emerytalnym (OFE) zaleca się konsultację ze specjalistą finansowym lub doradcą ds. ubezpieczeń społecznych. Błędy formalne przy składaniu dokumentacji OFE znacznie wydłużają czas oczekiwania na środki – nawet o pół roku. Warto zauważyć, że aż jedna trzecia wszystkich wniosków składanych w pierwszym kwartale tego roku wymagała korekt właśnie ze względu na niekompletną dokumentację.
Podsumowanie
Mimo coraz większej dostępności informacji oraz wzrostu liczby zgłoszeń dotyczących wypłat gwarantowanych z ZUS nadal wielu uprawnionych nie korzysta ze swoich praw. W roku 2025 Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekaże spadkobiercom blisko dziewięćset milionów złotych, jednak eksperci szacują, że co trzecia rodzina nie składa stosownych wniosków głównie przez brak wiedzy lub obawy związane z formalnościami.
Kampanie informacyjne oraz uproszczenia proceduralne mogą poprawić tę sytuację, ale kluczowa pozostaje proaktywność samych obywateli. Sprawdzenie historii składek swoich bliskich może przynieść realne korzyści finansowe nawet po wielu latach od ich śmierci. Dlatego warto już dziś zweryfikować swoje prawa i nie pozostawiać niewykorzystanych środków bez opieki.
