W obliczu trwającego konfliktu rosyjsko-ukraińskiego, który wciąż kształtuje geopolityczne układy sił na świecie, Japonia zdecydowała się na przełomowy krok – udostępni Ukrainie dane satelitarne z syntetyczną aperturą radarową (SAR). Ta zaawansowana technologia satelitarna, dostarczana przez japoński Instytut iQPS z Uniwersytetu Kyushu, ma znacząco wzmocnić wywiadowcze możliwości Kijowa. Porozumienie, zawarte w kwietniu 2025 roku, stanowi część szerokiego pakietu wsparcia o wartości 1 miliarda dolarów, który obejmuje także dostawy radarów przeciwdronowych. Dzięki temu wsparciu wywiadowczemu Japonii dla Ukrainy, strona ukraińska zyska dostęp do precyzyjnych i niezawodnych informacji geoprzestrzennych niezbędnych w dynamicznie zmieniającym się środowisku wojennym.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to są dane satelitarne SAR? | Dane SAR pochodzą z radarów satelitarnych, które mogą zobaczyć cele przez chmury i w nocy. |
| Dlaczego Japonia wspiera Ukrainę technologią kosmiczną? | Japonia chce wzmocnić bezpieczeństwo regionu i przeciwdziałać wpływom Rosji oraz Chin. |
| Jakie korzyści przyniesie Ukrainie dostęp do tych danych? | Umożliwią precyzyjne uderzenia i lepsze monitorowanie ruchów przeciwnika, skracając konflikt. |
Spis treści:
Najważniejsze Fakty
Podpisana 21 kwietnia 2025 roku umowa między ukraińskim wywiadem wojskowym Głównym Zarządem Wywiadu (GUR) a japońskim Instytutem iQPS z Uniwersytetu Kyushu otwiera nowy rozdział współpracy technologicznej. Instytut iQPS dysponuje obecnie pięcioma satelitami SAR oraz planuje uruchomienie szóstego do końca 2026 roku. Satelity te wykorzystują technologię zsyntetyzowanej apertury radarowej, która pozwala na uzyskiwanie szczegółowych obrazów powierzchni Ziemi niezależnie od warunków atmosferycznych czy pory dnia. W praktyce oznacza to możliwość monitorowania ruchów wojskowych oraz infrastruktury nawet podczas gęstych zachmurzeń lub nocy, co jest kluczowe dla skuteczności działań wywiadowczych.
Wsparcie finansowe pochodzi z japońskiego programu Official Security Assistance (OSA), który od 2023 roku przeznaczył dla Ukrainy fundusze o wartości około 1 miliarda dolarów. Wśród zaangażowanych osób kluczową rolę od strony ukraińskiej pełni gen. Kyryło Budanow, szef GUR, natomiast ze strony japońskiej koordynatorem jest minister spraw zagranicznych Takeshi Iwaya, który odwiedził Kijów jeszcze w listopadzie 2024 roku. Umowa przewiduje integrację systemów iQPS z platformami wywiadowczymi GUR, co umożliwi szybki dostęp do danych satelitarnych w czasie rzeczywistym.
Dostęp do danych SAR ma bezpośredni wpływ na zwiększenie precyzji ukraińskich operacji militarnych. Satelity pozwalają na namierzanie celów nawet do 100 km za linią frontu, co umożliwia skuteczne niszczenie infrastruktury logistycznej przeciwnika. Co więcej, dywersyfikacja źródeł informacji wywiadowczych jest strategicznie istotna zwłaszcza po tym, jak amerykańskie służby (CIA) tymczasowo zawiesiły przekazywanie danych w marcu 2025 roku. Dzięki japońskiemu wsparciu Ukraina zmniejsza swoją zależność od pojedynczych partnerów.
Kontekst
Japonia tradycyjnie utrzymywała ostrożną politykę wobec eksportu sprzętu wojskowego ze względu na konstytucyjny zakaz udziału w działaniach ofensywnych. Jednak od początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 roku Tokio stopniowo zwiększało swoje wsparcie dla Kijowa. W 2023 roku Japonia przekazała systemy wykrywania dronów oraz generatory o wartości około 700 milionów dolarów. W listopadzie 2024 roku podczas wizyty ministra Takeshiego Iwayi w Kijowie powstał „dialog wysokiego szczebla w zakresie bezpieczeństwa”, który przygotował grunt pod obecne porozumienie dotyczącą technologii SAR.
Geopolitycznie decyzja Japonii wpisuje się w szerszy kontekst rosnącego napięcia na linii Zachód–Rosja–Chiny–Korea Północna. Ekspert Ośrodka Studiów Wschodnich Robert Pszczel wskazuje, że Tokio postrzega los Ukrainy jako sygnał dla Pekinu dotyczącym ewentualnych działań wobec Tajwanu. Poprzez wsparcie technologiczne dla Kijowa Japonia stara się więc nie tylko pomóc sojusznikowi, lecz także zabezpieczyć własne interesy regionalne na Azji Wschodniej.
Perspektywy
Eksperci zgodnie podkreślają strategiczne znaczenie nowej współpracy między Japonią a Ukrainą. Robert Pszczel z OSW zauważa, że dostęp do danych SAR niweluje rosyjską przewagę w zakłócaniu komunikacji i stawia ukraiński wywiad na zupełnie nowym poziomie taktycznym. Jednocześnie jest to symboliczne przełamanie japońskiego pacifistycznego podejścia do polityki obronnej.
Gen. Mieczysław Bieniek, były dowódca NATO, wskazuje jednak na ograniczenia: mimo że japońskie dane zwiększają świadomość sytuacyjną Kijowa, nie zastąpią one całkowicie amerykańskich źródeł wywiadowczych. Z kolei rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow zapowiedział zdecydowaną odpowiedź na „wrogi akt” ze strony Tokio, co sugeruje możliwość eskalacji działań przeciwko japońskim interesom gospodarczo-cybernetycznym.
W krótkim terminie przewiduje się około trzymiesięczny okres integracji systemów iQPS z GUR, co oznacza pełne wykorzystanie danych najwcześniej od lipca 2025 roku. Do połowy 2026 roku planowane jest zwiększenie liczby satelitów i częstotliwości obrazowania z dwóch do czterech przelotów dziennie – co znacznie poprawi ciągłość monitoringu strategicznych obszarów.
Zainteresowania Czytelnika
Dla przeciętnego obywatela świata ta współpraca może oznaczać realne skrócenie trwania wojny poprzez umożliwienie precyzyjnych uderzeń ukraińskich sił na kluczowe cele rosyjskie. Technologia SAR pomaga także chronić infrastrukturę krytyczną – np. elektrownie – przed rosyjskimi atakami dzięki stałemu monitorowaniu terenu niezależnie od warunków pogodowych.
Zaskakujące jest to, że mimo konstytucyjnych ograniczeń dotyczących eksportu broni ofensywnej Japonia interpretuje dostarczanie danych satelitarnych jako element wsparcia defensywnego zgodnego z prawem krajowym. Technologicznie natomiast firma iQPS wyróżnia się na tle konkurencji takich jak fiński Iceye czy włoski Cosmo-SkyMed oferując rozdzielczość obrazowania aż do jednego metra – co czyni ją jednym z najbardziej zaawansowanych dostawców technologii SAR na świecie.
Na arenie międzynarodowej umowa ta może uruchomić efekt domina: Chiny mogą zwiększyć współpracę z Rosją poprzez dostawy dronów i komponentów elektronicznych, a Japonia stanie przed ryzykiem cyberataków wymierzonych w jej satelitarną infrastrukturę oraz presji ekonomicznej ze strony Moskwy.
Porozumienie między GUR a japońskim instytutem iQPS to nie tylko technologiczny przełom – to również symbol zmiany podejścia Japonii do własnej polityki bezpieczeństwa. Wobec niestabilności amerykańskiego wsparcia oraz rosnących ambicji Chin Tokio jawi się jako nieoczekiwany gwarant bezpieczeństwa informacyjnego Ukrainy. Sukces tej współpracy może stać się wzorem nowych sojuszy opartych na zaawansowanej technologii kosmicznej, redefiniując globalną geopolitykę XXI wieku.
