| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest ustawa deregulacyjna 2025? | To kompleksowy akt prawny mający na celu uproszczenie kontroli mikrofirm i zmniejszenie biurokracji w polskiej gospodarce. |
| Jakie są najważniejsze zmiany dla mikroprzedsiębiorców? | Skrócenie maksymalnego czasu kontroli z 12 do 6 dni oraz obowiązek wcześniejszego informowania o dokumentach potrzebnych do kontroli. |
| Kiedy ustawa zacznie obowiązywać? | Po zakończeniu procesu legislacyjnego i 6-miesięcznym vacatio legis, przewidzianym dla nowych obowiązków. |
Spis treści:
Wprowadzenie do ustawy deregulacyjnej
Ustawa deregulacyjna to akt prawny zaprojektowany, aby uprościć procedury administracyjne i kontrolne dotyczące mikroprzedsiębiorstw w Polsce. Jej głównym celem jest zmniejszenie obciążeń biurokratycznych, które często stanowią barierę rozwoju dla małych firm. Projekt ustawy został zgłoszony przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii jako część pierwszego pakietu deregulacyjnego we wczesnym 2025 roku. Po intensywnych konsultacjach, poprawkach senackich oraz rekomendacjach połączonych komisji senackich – Ustawodawczej, Budżetu i Finansów Publicznych oraz Gospodarki Narodowej i Innowacyjności – ustawa została zarekomendowana do przyjęcia z dwoma poprawkami merytorycznymi i trzydziestoma dwoma redakcyjnymi.
Proces legislacyjny trwał od zgłoszenia projektu w marcu do głosowania w maju 2025 roku. Sejm przyjął ustawę zdecydowaną większością głosów (411 za, 5 przeciw), a Senat zatwierdził ją większością 60:29. To świadczy o szerokim poparciu, choć nie bez kontrowersji, które pojawiły się podczas debaty publicznej.
Ustawa deregulacyjna jest więc próbą odpowiedzi na wieloletnie postulaty przedsiębiorców o uproszczenie prawa gospodarczego oraz ograniczenie nadmiernej kontroli państwowej, która często pochłaniała czas i zasoby mikrofirm.
Kluczowe zmiany wprowadzone przez ustawę
Skrócenie czasu kontroli dla mikroprzedsiębiorców
Jedną z najbardziej oczekiwanych zmian jest skrócenie maksymalnego czasu trwania kontroli mikroprzedsiębiorców z dotychczasowych 12 dni do zaledwie 6 dni. To oznacza, że firmy zatrudniające mniej niż 10 osób będą mogły spodziewać się znacznie szybszych i mniej uciążliwych kontroli. Praktyczny efekt to oszczędność kilku dni roboczych rocznie, które przedsiębiorcy mogą przeznaczyć na rozwój biznesu zamiast na obsługę formalności urzędowych.
Dla wielu mikrofirm, które działają na granicy rentowności, możliwość ograniczenia czasu kontroli może przełożyć się na realne korzyści finansowe oraz zwiększenie konkurencyjności. Skrócenie okresu kontroli to również mniejsze ryzyko zakłócenia codziennych operacji firmy, co jest szczególnie istotne w branżach usługowych czy rzemieślniczych.
Obowiązek informowania przed kontrolą
Nowa ustawa nakłada także obowiązek doręczenia przedsiębiorcy listy dokumentów wymaganych podczas kontroli przed jej rozpoczęciem. Taka transparentność pozwoli lepiej przygotować się do wizyty kontrolerów i uniknąć niepotrzebnych nieporozumień czy opóźnień. Ponadto przedsiębiorca zyskuje prawo wniesienia sprzeciwu wobec czynności kontrolnych – mechanizm wcześniej niedostępny dla wielu mikrofirm.
Ta zmiana nie tylko zwiększa poczucie bezpieczeństwa przedsiębiorców, ale także może wpłynąć na podniesienie jakości samego procesu kontrolnego. W praktyce oznacza to mniej konfliktów pomiędzy firmami a organami nadzoru oraz większą efektywność działań kontrolnych.
Elektronizacja postępowań
Ustawa deregulacyjna wprowadza również nowoczesne rozwiązania cyfrowe poprzez elektronizację postępowań administracyjnych, zwłaszcza tych prowadzonych przed Krajową Izbą Odwoławczą. Elektroniczne systemy mają usprawnić komunikację między przedsiębiorcami a urzędami oraz przyspieszyć rozpatrywanie spraw spornych.
Dzięki temu przedsiębiorcy będą mogli składać dokumenty online, śledzić status swoich spraw oraz szybciej reagować na decyzje organów – wszystko bez konieczności osobistych wizyt w urzędach. Elektronizacja wpisuje się więc w globalny trend cyfryzacji sektora publicznego i odpowiada na oczekiwania nowoczesnego biznesu.
Kontekst i przesłanki zmian
Deregulacja w świetle wcześniejszych prób reform
Ustawa deregulacyjna to kontynuacja długotrwałych wysiłków mających na celu ograniczenie biurokracji w Polsce. Poprzednie próby reformy prawa gospodarczego z lat 2023-2024 spotkały się z mieszanymi ocenami – wiele inicjatyw zostało odrzuconych lub uznanych za niewystarczające ze względu na liczne wyjątki i skomplikowane przepisy.
W grudniu 2024 roku Senat zgłosił aż 84 poprawki do ustawy budżetowej na rok 2025, co opóźniło proces legislacyjny. Wcześniej podobna ustawa została odrzucona przez Senat jako niedostatecznie przemyślana. Tym razem jednak projekt przeszedł przez połączone komisje senackie z rekomendacją przyjęcia wraz z poprawkami merytorycznymi i redakcyjnymi, co świadczy o bardziej dopracowanym charakterze zmian.
Trendy branżowe a nowe regulacje
Zmiany zawarte w ustawie wpisują się w szersze globalne trendy deregulacyjne, które dążą do uproszczenia działalności gospodarczej poprzez ograniczenie formalności administracyjnych. Polska podejmuje działania zgodne z zasadą „one in, one out”, czyli każda nowa regulacja wiąże się z likwidacją innej o podobnym ciężarze administracyjnym.
Zgodnie z tym podejściem ustawodawca przewidział również 6-miesięczne vacatio legis dla nowych obowiązków wynikających z ustawy deregulacyjnej, co daje przedsiębiorcom czas na dostosowanie się do zmian. To podejście sprzyja stabilizacji otoczenia prawnego i minimalizuje ryzyko chaosu regulacyjnego.
Przeciwstawne opinie i perspektywy
Optymizm przedsiębiorców vs. sceptycyzm prawników
Reakcje na ustawę są podzielone. Z jednej strony ponad połowa mikrofirm (52%) oczekuje realnej obniżki kosztów prowadzenia działalności dzięki skróceniu czasu kontroli oraz uproszczeniu procedur. Ponadto około 40% przedsiębiorców spodziewa się poprawy konkurencyjności swoich firm jako efektu deregulacji.
Z drugiej strony część ekspertów prawnych ocenia ustawę krytycznie, wskazując że wiele przepisów nadal zawiera wyjątki utrzymujące wysoki poziom biurokracji. Niektórzy prawnicy określają zmiany jako „iluzoryczne” lub nawet jako źródło dodatkowej biurokracji ze względu na nowe procedury informacyjne czy elektroniczne systemy postępowań.
Przewidywane skutki krótko- i długoterminowe
Krótkoterminowo ustawa powinna przynieść wymierne korzyści mikroprzedsiębiorstwom: szybsze kontrole, lepszą komunikację z urzędami i możliwość tworzenia spółek przez rzemieślników (np. spółek jawnych), co zwiększy elastyczność prowadzenia biznesu.
Długoterminowo planowane są kolejne pakiety deregulacyjne (np. drugi pakiet w czerwcu 2025), które mogą jeszcze bardziej ograniczyć obciążenia administracyjne oraz wspierać innowacje w sektorze publicznym i prywatnym. Jednak skuteczność tych działań będzie zależała od dalszych decyzji politycznych oraz rzeczywistego wdrożenia przepisów w praktyce.
Bezpośredni wpływ na przedsiębiorców i obywateli
Korzyści dla mikroprzedsiębiorstw
Mikrofirmy w Polsce mogą liczyć na realne ułatwienia dzięki skróceniu czasu kontroli oraz obowiązkowi wcześniejszego informowania o wymaganych dokumentach. To pozwoli im lepiej planować czas pracy i ograniczyć koszty związane z obsługą formalności urzędowych.
Dodatkowo możliwość składania sprzeciwów wobec czynności kontrolnych daje przedsiębiorcom nowe narzędzie ochrony swoich praw i przeciwdziałania nadużyciom ze strony organów kontrolujących. Elektronizacja postępowań zaś usprawni komunikację oraz dostęp do informacji o przebiegu spraw administracyjnych.
Jak ustawa może wpłynąć na codzienne życie obywateli?
Dla konsumentów ważnym aspektem jest ułatwienie rzemieślnikom zakładania spółek – co może przełożyć się na większą konkurencję cenową usług takich jak stolarka czy hydraulika. Większa konkurencyjność może obniżyć ceny oraz zwiększyć jakość usług dostępnych lokalnie.
Z punktu widzenia obywateli uproszczenie procedur administracyjnych oznacza także szybsze załatwianie spraw urzędowych oraz mniejsze ryzyko błędów formalnych wpływających negatywnie na dostęp do usług publicznych czy biznesowych.
Co dalej? Ustawa wraca do Sejmu
Po zatwierdzeniu przez Senat ustawa deregulacyjna wraz z poprawkami wraca teraz do Sejmu, gdzie zostaną rozpatrzone zgłoszone zmiany merytoryczne i redakcyjne. Następnie projekt zostanie skierowany do podpisu Prezydenta RP przed wejściem w życie.
Zgodnie z zapowiedziami obowiązuje standardowe vacatio legis wynoszące sześć miesięcy dla regulacji nakładających nowe obowiązki, co daje czas przedsiębiorcom na przygotowanie się do zmian zgodnie z zaleceniami dotyczącymi tego, jak przygotować mikroprzedsiębiorstwo do nowych regulacji w ustawie deregulacyjnej 2025.
Podsumowanie i wnioski
Ustawa deregulacyjna zapowiada się jako ważny krok ku zmniejszeniu biurokracji dotykającej mikroprzedsiębiorstwa w Polsce. Skrócenie czasu kontroli, obowiązek wcześniejszego informowania o dokumentach czy elektronizacja postępowań to istotne ułatwienia, które mogą realnie wpłynąć na kondycję sektora MŚP oraz kondycję całej gospodarki.
Mimo sceptycznych opinii części ekspertów prawniczych warto zauważyć pozytywne sygnały płynące ze strony samych przedsiębiorców oraz fakt trwałego trendu deregulacji zarówno lokalnie, jak i globalnie. To pokazuje rosnącą świadomość potrzeby uproszczeń prawnych jako warunku wzrostu konkurencyjności Polski na rynku międzynarodowym.
Zachęcam do śledzenia dalszych etapów procesu legislacyjnego oraz aktywnego udziału w dyskursie publicznym dotyczącym przyszłości polskiego prawa gospodarczego – bo mniejsza biurokracja to większe możliwości rozwoju innowacji i wzrostu gospodarczego dla nas wszystkich.
