W obliczu zbliżających się wyborów parlamentarnych na terenie Unii Europejskiej, instytucje UE podjęły surowe kroki, mające na celu zwalczanie zagrożeń dla integralności procesu wyborczego. W szczególności skoncentrowano się na zagrożeniach płynących ze strony tzw. deepfake, dezinformacji oraz szkodliwej treści opartej na sztucznej inteligencji rozpowszechnianej przez duże platformy internetowe, takie jak X (dawniej Twitter), TikTok i Facebook. Bruksela zaapelowała do tych gigantów cyfrowych o podjęcie działań mających na celu ograniczenie ryzyka wpływu na wybory i zwalczanie dezinformacji wyborczej, wprowadzając nowe wytyczne w ramach Digital Services Act (DSA).
Spis treści:
Surowe wytyczne w odpowiedzi na wyzwania wyborcze
W odpowiedzi na coraz większe zagrożenia dla prawidłowego przebiegu wyborów, spowodowane między innymi szybkim rozwojem generatywnej AI oraz rozpowszechnianiem mylącej treści deepfake, które mogą siać podziały w społeczeństwach europejskich, Komisja Europejska przyjęła nowe wytyczne. Są one skierowane do dużych platform internetowych, posiadających powyżej 45 milionów aktywnych użytkowników w UE, które zostały zakwalifikowane jako „Bardzo Duże Platformy Internetowe i Wyszukiwarki”.
Zawierają one potencjalne środki mające na celu zwalczanie ryzyka związanego z wyborami, szkodliwą treścią AI oraz wprowadzającą w błąd reklamą polityczną. Choć wytyczne te nie są prawnie wiążące, Komisja może wszcząć formalne postępowania przeciwko każdej platformie, która odstąpi od postanowień DSA dotyczących wyborów i procesów demokratycznych, grożąc nawet grzywną w wysokości do 6% globalnego obrotu dla platform i wyszukiwarek nieprzestrzegających tych regulacji.
Wyzwania przed wyborami parlamentarnymi
W ramach działań przygotowawczych do wyborów do Parlamentu Europejskiego, podniesiono kwestię niebezpieczeństwa wynikającego z tzw. systemów rekomendacji, które za pomocą uczenia maszynowego mogą priorytetyzować treści dzielące, szkodliwe lub wprowadzające w błąd, z potencjałem wirusowego rozprzestrzeniania się. Wytyczne wymagają, aby platformy projektowały takie systemy w sposób, który umożliwia użytkownikom dokonywanie „znaczących wyborów i kontroli nad ich kanałami informacyjnymi”. Dodatkowo, unijny wykonawca jest na baczności przed potencjalnym rozprzestrzenianiem się nieprawidłowych informacji o wyborach przez chatboty AI, co potocznie określa się jako „halucynacje” chatbota.
UE apeluje do Big Tech o przeciwdziałanie zagrożeniom dla integralności europejskich wyborów
Komisja Europejska podjęła kroki, aby zażądać od gigantów technologicznych takich jak X, TikTok i Facebook działania na rzecz ograniczenia ryzyka dla procesów wyborczych i zwalczania dezinformacji wśród wyborców. W nowo przyjętych wytycznych skierowanych do online platform, które mają ponad 45 milionów aktywnych użytkowników w UE, zwrócono uwagę na potrzebę walki z zagrożeniami związanymi z wyborami, szkodliwymi treściami AI i wprowadzającymi w błąd reklamami politycznymi. Chociaż wytyczne te nie mają mocy prawnej, Komisja może wszcząć formalne postępowania wobec platform, które nie przestrzegają przepisów DSA dotyczących wyborów i procesów demokratycznych, co może skutkować nałożeniem grzywien sięgających do 6% światowego obrotu na niezgodne platformy.
Celem nowo wprowadzonych wytycznych jest zabezpieczenie europejskich procesów wyborczych przed rosnącą fala dezinformacji oraz nielegalnymi działaniami, które mogą wpływać na integralność i prawidłowość wyborów. Szczególna uwaga została zwrócona na szybko rozwijającą się technologię AI generującą treści, które mogą wprowadzać w błąd i dezinformować wyborców.
W wytycznych zawarto specjalne zalecenia dotyczące nadchodzących wyborów do Parlamentu Europejskiego w czerwcu, z uwagi na obawy związane z większym ryzykiem ingerencji zewnętrznych i nadmiarem dezinformacji w sieci. Inicjatywa Komisji Europejskiej jest odpowiedzią na „zagrożenie” dla integralności wyborów w bloku, szczególnie spowodowane przez generatywne AI i rozprzestrzenianie się wprowadzających w błąd treści deepfake.
Niezastosowanie się do wytycznych może pociągnąć za sobą poważne konsekwencje dla platform internetowych, w tym możliwość wszczęcia formalnych postępowań oraz nałożenia wysokich kar finansowych. Taka akcja byłaby częścią szerszego wysiłku Brukseli, mającego na celu przymuszenie dużych technologicznych korporacji do podejmowania bardziej zdecydowanych działań na rzecz ochrony wartości demokratycznych.
Główne obszary ryzyka i zaproponowane rozwiązania
W kontekście przyjętych wytycznych zidentyfikowano główne obszary ryzyka oraz zaproponowano konkretne rozwiązania, mające na celu zminimalizowanie wpływu dezinformacji i szkodliwych treści AI na europejski proces wyborczy.
Nadrzędnym celem jest zapobieganie rozprzestrzenianiu się fałszywych informacji i szkodliwych treści generowanych przez AI, które mogą wpływać na decyzje wyborcze obywateli. Wzmocnione zostaną mechanizmy reagowania na sytuacje wysokiego ryzyka oraz współpraca z władzami europejskimi i narodowymi, niezależnymi ekspertami oraz organizacjami społeczeństwa obywatelskiego.
Wytyczne dotyczą także tzw. systemów rekomendacji, czyli wykorzystania uczenia maszynowego do priorytetyzowania treści podziałowych, szkodliwych lub wprowadzających w błąd. Platformy zostaną zobowiązane do projektowania tych systemów w taki sposób, aby użytkownicy mieli „znaczący wybór i kontrolę” nad swoimi kanałami informacyjnymi.
Innym ważnym elementem jest wprowadzenie mechanizmu reagowania na incydenty dla sytuacji o wysokim ryzyku, co umożliwi szybką identyfikację i reakcję na potencjalne zagrożenia. Taki system ma na celu zwiększenie gotowości i współpracy między platformami a odpowiednimi instytucjami w sytuacjach kryzysowych.
Przykłady działania platform w odpowiedzi na wytyczne
W odpowiedzi na nowe wytyczne Komisji Europejskiej, platformy internetowe podjęły szereg działań mających na celu przeciwdziałanie dezinformacji i zwiększenie świadomości wyborczej wśród użytkowników. Środki te różnią się w zależności od charakterystyki poszczególnych platform, ale wszyscy gracze na rynku technologicznym podjęli wysiłki, aby sprostać oczekiwaniom Komisji.
Google, Meta i TikTok uruchomiły tzw. centra wyborcze, które mają za zadanie zwalczać dezinformację związaną z nadchodzącymi wyborami. Centra te, dostępne bezpośrednio z aplikacji, mają za zadanie dostarczać użytkownikom wiarygodne i autorytatywne informacje na temat głosowania, kandydatów i ważnych dat związanych z wyborami. Dzięki temu użytkownicy mają ułatwiony dostęp do rzetelnych źródeł i mogą łatwiej odróżniać prawdziwe informacje od fałszywych.
Informacja wyborcza i edukacja medialna dla użytkowników TikToka
TikTok, idąc o krok dalej, ogłosił wprowadzenie powiadomień push, które będą kierować miliony użytkowników europejskich do specjalnie przygotowanego centrum wyborczego w aplikacji. Platforma zapewnia, że użytkownicy znajdą tam zaufane i autorytatywne informacje dotyczące głosowania oraz porady z zakresu edukacji medialnej. To działanie ma na celu nie tylko informowanie, ale i podnoszenie świadomości mediów wśród młodszych pokoleń, które stanowią znaczną część użytkowników TikToka.
Komisja Europejska zapowiedziała również przeprowadzenie testów stresowych wytycznych pod koniec kwietnia, chcąc sprawdzić, jak platformy poradzą sobie z wymaganiami w praktyce. Choć nie potwierdzono, które platformy wezmą w nich udział, jest to ważny krok w kierunku weryfikacji gotowości i zdolności technologicznych firm do zwalczania dezinformacji i zapewnienia bezpieczeństwa wyborczego.
Wyzwania związane z moderacją treści w kontekście wielojęzyczności UE
Unia Europejska, z jej 24 oficjalnymi językami, stanowi wyjątkowe wyzwanie dla platform internetowych w kontekście moderacji treści. Zapewnienie skutecznej moderacji w tak złożonym środowisku lingwistycznym wymaga znaczących zasobów i zaawansowanej technologii.
Zdolność platform do skutecznej moderacji treści w wielojęzycznym środowisku Unii Europejskiej jest przedmiotem ogólnounijnych obaw. Z raportów wynika, że platformy są narażone na wyzwania związane z zapewnieniem wystarczającej ilości moderatorów, którzy są biegli we wszystkich językach urzędowych UE. To stwarza ryzyko, że dezinformacja oraz szkodliwe treści mogą łatwiej przedostać się przez siatkę bezpieczeństwa, zagrażając integralności demokratycznych procesów.
Przykład braków w zespole moderatorów X w odniesieniu do języków UE
Konkretny przypadek platformy X ujawnia skalę problemu. Z raportów transparentności wynika, że firma zatrudnia jedynie jednego moderatora treści biegłego w językach takich jak bułgarski, chorwacki, niderlandzki, portugalski, łotewski i polski, w swoim globalnym zespole liczącym 2294 osoby. Co więcej, dla 17 z 24 oficjalnych języków UE, w tym greckiego, węgierskiego, rumuńskiego i szwedzkiego, platforma nie posiada żadnych ludzkich moderatorów treści. To podkreśla trudności, z jakimi UE musi się zmagać, aby utrzymać poziom bezpieczeństwa i wiarygodności informacji w tak zróżnicowanym lingwistycznie środowisku.
Perspektywy i znaczenie wytycznych poza UE
W kontekście nowych wytycznych Unii Europejskiej skierowanych do platform cyfrowych, takich jak X, TikTok czy Facebook, ważnym aspektem jest rozważenie, jakie skutki – zarówno pozytywne, jak i potencjalnie negatywne – mogą wyniknąć z ich zastosowania poza granicami UE. Choć wytyczne te nie są prawnie wiążące, to jednak stawiają pod znakiem zapytania kwestię kosztów związanych z ich wdrożeniem oraz możliwości rozprzestrzenienia się podobnych standardów na innych rynkach globalnych.
Rozpoznanie kosztów zgodności z DSA
Zdaniem funkcjonariuszy Unii Europejskiej, przestrzeganie zasad Aktu o Usługach Cyfrowych (Digital Services Act, DSA) wiąże się z pewnymi kosztami. Te wydatki są jednak postrzegane jako inwestycja w poprawę integralności procesów demokratycznych i ochronę przed dezinformacją. Ciężar finansowy związany z wprowadzeniem odpowiednich mechanizmów – jak mechanizm reagowania na incydenty wysokiego ryzyka – może być szczególnie odczuwalny dla platform, ale biorąc pod uwagę globalny zasięg wielu z nich, koszty dostosowania się do podobnych regulacji poza UE mogą być relatywnie marginalne.
Potencjał globalnego wprowadzenia podobnych zabezpieczeń
Interesującym aspektem jest możliwość, że podobne zasady bezpieczeństwa i transparentności, jak te przedstawione w wytycznych DSA, mogą zostać wprowadzone na innych rynkach poza Unią Europejską. Mając na uwadze globalne wyzwania związane z dezinformacją i zagrożeniami dla demokratycznych procesów wyborczych, istnieje potencjał, że firmy technologiczne mogą zdecydować się na implementację odpowiednich środków ochronnych na szerszą skalę. Taka inicjatywa nie tylko ułatwiłaby im przestrzeganie przyszłych międzynarodowych standardów, ale także przyczyniłaby się do globalnej walki z dezinformacją i zabezpieczania integralności wyborów w różnych jurysdykcjach.
Oczekuje się, że zaproponowane przez UE wytyczne mogą stać się punktem odniesienia dla podobnych inicjatyw na świecie, zwłaszcza w kontekście rosnącej obawy przed manipulacją wyborczą i wpływem nieuczciwych praktyk w przestrzeni cyfrowej. Wytyczne te, skupiając się na zwiększeniu transparentności działań platform i walki z fałszywymi informacjami, mają szansę zainspirować do podjęcia podobnych kroków w innych regionach, co w przyszłości może przyczynić się do stworzenia bardziej zglobalizowanego podejścia do regulacji cyfrowej przestrzeni publicznej.
Podsumowanie
Na przestrzeni ostatnich miesięcy, Unia Europejska podjęła decydujące kroki, aby zmierzyć się z rosnącymi zagrożeniami dla integralności europejskich wyborów, w tym z dezinformacją i manipulacją poprzez wykorzystanie technologii deepfake. Przyjęte przez Komisję Europejską wytyczne, choć nieobowiązujące prawem, stanowią jasny sygnał dla platform takich jak X (dawniej znany jako Twitter), TikTok i Facebook, że UE jest zdeterminowana bronić demokratycznych wartości i bezpośrednio reagować na zagrożenia w cyberprzestrzeni.
Oczekuje się, że platformy z ponad 45 milionami aktywnych użytkowników w Unii będą musiały podjąć konkretne działania, aby zminimalizować ryzyko związane z wyborami, w tym nadużycia związane z AI oraz wprowadzające w błąd reklamy polityczne. Istotnym zagadnieniem, na które zwraca uwagę przeprowadzone konsultacje, jest konieczność ścisłej współpracy tych gigantów cyfrowych z władzami europejskimi oraz organizacjami niezależnymi w celu przeciwdziałania nowo pojawiającym się zagrożeniom.
Komisja Europejska podkreśla również fakt, że wybory do Parlamentu Europejskiego, odbywające się w cieniu najsilniejszego roku wyborczego w historii świata, mogą być wyjątkowo podatne na wpływ dezinformacji z uwagi na skomplikowaną naturę wielojęzycznej sieci użytkowników wywodzących się z 27 państw członkowskich. Ten unikatowy charakter wyborów europejskich wymaga od platform cyfrowych zapewnienia odpowiednich zasobów, w tym moderatorów treści znających wszystkie 24 urzędowe języki Unii.
Pocieszającym faktem jest, że niektóre z największych firm technologicznych, takie jak Google, Meta i TikTok, już podjęły kroki w kierunku zabezpieczenia wyborów przed dezinformacją, uruchamiając centra wyborcze i inicjując kampanie mające na celu edukację użytkowników. Ponadto TikTok ogłosił wysłanie powiadomień do swoich użytkowników w Europie z informacjami i wskazówkami dotyczącymi wyborów.
Wdrażanie surowych wytycznych przed wyborami parlamentarnymi, oprócz ujawniania wagi problemu dezinformacji i manipulacji treścią, podkreśla determinację Unii Europejskiej w dążeniu do utrzymania zaufania do procesu demokratycznego. Działania te, choć kosztowne dla platform cyfrowych, mają ogromne znaczenie nie tylko dla Europy, ale mogą stanowić model do naśladowania na całym świecie.
