Spis treści:
Wnioski z analiz skrócenia tygodnia pracy w Polsce – perspektywy i wyzwania reformy rynku pracy
Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, zapowiedziała na 17 kwietnia 2025 roku publikację kluczowych wniosków z wieloetapowych analiz dotyczących skrócenia tygodnia pracy w Polsce. Wstępne wyniki wskazują na konieczność wprowadzenia zindywidualizowanych rozwiązań branżowych przy zachowaniu wynagrodzeń na niezmienionym poziomie. Reforma, która ma zostać wdrożona do 2027 roku, zakłada redukcję czasu pracy z 40 do 32–35 godzin tygodniowo, co stanowi odpowiedź na globalne trendy w zarządzaniu efektywnością i dobrostanem pracowników.
Kontekst reformy: od debat do pilotaży
Ewolucja dyskusji o czasie pracy
Od 2024 roku Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej prowadziło intensywne konsultacje z przedsiębiorcami, związkami zawodowymi oraz ekspertami rynku pracy. Głównym argumentem za skróceniem czasu pracy stały się dane wskazujące na spadek produktywności Polaków o 12% względem 2019 roku, połączony ze wzrostem wskaźnika wypalenia zawodowego do 43%. Tradycyjny model 40-godzinnego tygodnia pracy nie uwzględnia już współczesnych wyzwań takich jak cyfryzacja procesów czy rosnące oczekiwania pokolenia Z w zakresie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.
Analizy wykazały, że aż 83% firm wdrożyło narzędzia automatyzujące pracę między rokiem 2023 a 2025, a niemal połowa pracowników preferuje elastyczność miejsca zatrudnienia. Presja na zachowanie work-life balance jest szczególnie silna wśród młodszych generacji, co wymusza reconsiderację tradycyjnych norm czasu pracy.
Modelowe rozwiązania w fazie testów
Wolskie Centrum Kultury w Warszawie było pionierem wśród instytucji publicznych we wdrażaniu 35-godzinnego tygodnia pracy od października 2024 roku. Wyniki eksperymentu okazały się obiecujące: absencja chorobowa spadła o ponad jedną piątą, satysfakcja pracowników wzrosła znacząco, a efektywność utrzymano na dotychczasowym poziomie. Dyrektor instytucji podkreślił, że skrócenie dnia pracy sprzyja lepszej organizacji obowiązków oraz zwiększeniu samodzielności zespołu.
Również firmy technologiczne testujące model czterodniowego tygodnia zauważyły wzrost produktywności średnio o 18%, przy jednoczesnym zmniejszeniu kosztów operacyjnych. To potwierdza, że skrócenie czasu pracy nie musi oznaczać spadku efektywności – wręcz przeciwnie, może stymulować lepsze zarządzanie zasobami ludzkimi i technologicznymi.
Międzynarodowe doświadczenia jako punkt odniesienia
Islandzki model 4-dniowego tygodnia
Islandia jest jednym z liderów światowych jeśli chodzi o wdrażanie krótszego czasu pracy. Obecnie około 86% islandzkich pracowników korzysta ze skróconego tygodnia, co przyniosło wymierne korzyści dla organizacji i samych zatrudnionych. Odnotowano tam znaczącą redukcję rotacji personelu sięgającą 40%, wzrost zaangażowania pracowników o 14% oraz poprawę zdrowia psychicznego o 7%. Te wyniki pokazują, że krótszy tydzień pracy sprzyja stabilności kadr i ich dobrostanowi.
Brytyjskie eksperymenty w sektorze publicznym
W Wielkiej Brytanii pilotażowy program skróconego tygodnia realizowany m.in. w hrabstwie Cambridgeshire przyniósł konkretne oszczędności finansowe rzędu kilkuset tysięcy funtów rocznie dzięki niższej fluktuacji i mniejszej liczbie zwolnień lekarskich. Jednocześnie wzrosła terminowość realizacji projektów o ponad 20%, co dowodzi skuteczności takiego rozwiązania także w sektorze publicznym.
Eksperci podkreślają, że te dane świadczą o tym, iż model czterodniowego tygodnia to nie tylko teoria, lecz praktyczna strategia inwestowania w kapitał ludzki i optymalizację działań organizacyjnych.
Wyzwania wdrożeniowe: między oczekiwaniami a realiami
Ryzyka dla przedsiębiorców
Mimo pozytywnych efektów pilotaży wielu polskich przedsiębiorców pozostaje sceptycznych wobec szerokiego wdrożenia reformy. Ponad połowa z nich wskazuje na potencjalne trudności związane z adaptacją szczególnie w branżach wymagających ciągłości produkcji lub świadczenia usług przez cały tydzień. Obawy dotyczą także rosnących kosztów szkoleń dla pracowników oraz konieczności zatrudniania dodatkowego personelu w sektorze usługowym.
Przykład przemysłu maszynowego pokazuje, że próby wydłużenia pojedynczych zmian roboczych do nawet dziesięciu godzin spotkały się z dużym niezadowoleniem pracowników. Takie doświadczenia podkreślają potrzebę dostosowania rozwiązań do specyfiki poszczególnych sektorów oraz uwzględnienia aspektów zdrowotnych i społecznych zatrudnionych.
Kwestie prawne i systemowe
Wdrożenie krótszego tygodnia pracy wymaga istotnych zmian legislacyjnych obejmujących kilka kluczowych artykułów Kodeksu pracy. Konieczna jest nowelizacja przepisów regulujących wymiar czasu pracy oraz systemy organizacji zatrudnienia. Równocześnie projekt musi być zgodny z dyrektywami Unii Europejskiej dotyczącymi elastycznych form zatrudnienia i ochrony praw pracowniczych.
Planowane zmiany przewidują stopniowe dostosowanie prawa krajowego do unijnych standardów do roku 2030, co pozwoli na harmonijną integrację nowych rozwiązań bez destabilizacji rynku pracy.
Perspektywy na drugą połowę 2025 roku
Etap testowy w wybranych branżach
Po publikacji wyników analiz ministerstwo planuje rozszerzenie pilotaży na większą skalę obejmującą kilkaset przedsiębiorstw działających w różnych sektorach gospodarki – od IT przez produkcję po edukację i służbę zdrowia. Wsparcie finansowe dla małych i średnich firm ma polegać na ulgach podatkowych pokrywających część kosztów reorganizacji czasu pracy.
Dodatkowo zostanie uruchomiona platforma doradcza „Czas Pracy 2025”, która zaoferuje narzędzia do audytu efektywności i wsparcia menedżerów w zarządzaniu zmianami organizacyjnymi.
Długofalowe cele społeczno-gospodarcze
Reforma wpisuje się w strategię rządu mającą na celu zwiększenie aktywności zawodowej Polaków do poziomu 65% do 2030 roku oraz zmniejszenie luki płacowej między kobietami a mężczyznami o kilka punktów procentowych. Ponadto planowane jest ograniczenie emisji CO2 związanej z dojazdami poprzez promowanie modeli hybrydowych i elastycznych form pracy.
Synteza i rekomendacje
Dostępne dane potwierdzają potencjał skrócenia czasu pracy jako elementu modernizacji rynku zatrudnienia w Polsce. Kluczowy będzie jednak indywidualny dobór rozwiązań odpowiadających specyfice poszczególnych branż – przykładowo czterodniowy tydzień może sprawdzić się doskonale w sektorze IT, podczas gdy handel czy produkcja będą potrzebowały bardziej elastycznych rozwiązań godzinowych.
Niezbędne jest również przygotowanie kadr zarządzających poprzez specjalistyczne szkolenia oraz systematyczne monitorowanie wpływu reformy na gospodarkę, gdzie oczekiwany jest wzrost PKB dzięki wyższej innowacyjności i lepszemu wykorzystaniu zasobów ludzkich.
Minister Dziemianowicz-Bąk podkreśla, że proponowane zmiany to proces ewolucyjny wymagający współpracy wszystkich interesariuszy rynku pracy. Wyniki analiz zaprezentowane w kwietniu będą fundamentem dalszych prac legislacyjnych przewidzianych na drugą połowę roku.
Skrócenie tygodnia pracy może diametralnie zmienić polski rynek zatrudnienia oraz codzienność pracowników, oferując lepszą równowagę między życiem zawodowym a prywatnym przy zachowaniu efektywności organizacji. Zachęcamy czytelników do dzielenia się swoimi opiniami oraz doświadczeniami dotyczącymi tej ważnej reformy – jak według Państwa wpłynie ona na przyszłość polskiej gospodarki i jakości życia?
