Kredyty frankowe, zwane również kredytami walutowymi, to forma finansowania, w której kredytobiorcy zaciągali kredyty w obcej walucie, takiej jak frank szwajcarski, zamiast w krajowej walucie. W Polsce popularność kredytów frankowych wzrosła w latach 2006-2008, gdy kurs franka był stosunkowo niski. Obecnie około 140.000 osób pozwało banki żądając unieważnienia umów. Frankowicze twierdzą, że ich umowy zawierają klauzule niezgodne z prawem. Sądy przyznają frankowiczom racje i w 2023 roku wygrywają oni z bankami już 97% spraw. Jednakże, rozważając przyczyny tego zjawiska, warto spojrzeć na szerszy kontekst rynku mieszkaniowego i sytuacji społeczno-gospodarczej tego okresu.
Spis treści:
Wzrost zadłużenia i sytuacja gospodarcza
Wzrost zadłużenia gospodarstw domowych w instytucjach finansowych w Polsce w latach 2006-2008 był zauważalny. Głównym powodem tego wzrostu była poprawa sytuacji dochodowej mieszkańców kraju. Banki zaczęły oferować kredyty mieszkaniowe denominowane w obcej walucie, przede wszystkim kredyty we frankach.
Warto zaznaczyć, że udział kredytów denominowanych w złotych wzrósł z 36% w grudniu 2006 r. do 45% w grudniu 2007 r. Kredyty w złotówkach były mniej popularne ze względu na wysokie oprocentowanie.
Drugim czynnikiem, który przyczynił się do rosnącej popularności kredytów frankowych, był rekordowy wzrost cen mieszkań w drugim kwartale 2006 r. Ten wzrost cen dotyczył nie tylko mieszkań, ale również domów i działek budowlanych.
Wyższe ceny mieszkań spowodowały ograniczenie popytu, a kredytobiorcy szukali alternatywnych sposobów finansowania swoich nieruchomości.
Przyczyny wyboru kredytów we frankach
Decyzja o zaciągnięciu kredytu we frankach była wynikiem kilku czynników. Po pierwsze, wzrost zamożności społeczeństwa przyczynił się do większej dostępności kredytów denominowanych.
Po drugie, umocnienie kursu złotego w stosunku do franka szwajcarskiego sprawiło, że kredyty walutowe były bardziej atrakcyjne pod względem kosztów.
Oprocentowanie kredytów we frankach było niższe niż oprocentowanie kredytów w złotówkach. Ponadto, koszty kredytu we frankach były porównywalne do kosztów najmu, co przekonywało wiele osób do podjęcia decyzji o zaciągnięciu takiego kredytu.
Dodatkowo, niski poziom edukacji ekonomicznej społeczeństwa i nieskuteczne procedury oceny ryzyka kursowego w bankach przyczyniły się do tego, że wiele osób nie zdawało sobie sprawy z ryzyka związanego z kredytami walutowymi.
Banki często udzielały kredytów walutowych osobom, które miały problemy ze zdolnością kredytową w złotówkach. Przepisy prawne nie zezwalały jednak bankom na zmianę charakteru kredytu i nie uwzględniały zmieniającego się kursu walutowego przy ocenie zdolności kredytowej kredytobiorcy.
Brak świadomości ryzyka walutowego
Banki również nie informowały konsumentów w pełni o ryzyku związanym z kredytami denominowanymi lub indeksowanymi. Wielu kredytobiorcom pokazywano wykresy kursu franka w stosunku do polskiego złotego, jednakże te dane obejmowały tylko kilka lat i nie uwzględniały wszystkich parametrów.
Przekazywane informacje były często nieprecyzyjne i wprowadzały w błąd, sugerując stabilność kursu franka. Banki nie wyjaśniały również, jak wprowadzenie do umowy warunku denominacji lub indeksacji wpływa na całkowite zadłużenie i wysokość rat kredytowych.
Podsumowanie
Kredyty frankowe zyskały popularność w Polsce głównie w latach 2006-2008, gdy kurs franka był stosunkowo niski. Decyzja o zaciągnięciu kredytu we frankach była wynikiem kilku czynników, takich jak wzrost zamożności społeczeństwa, umocnienie kursu złotego, niższe oprocentowanie kredytów walutowych, koszty kredytu porównywalne do ceny najmu, niski poziom edukacji ekonomicznej społeczeństwa i nieskuteczne procedury oceny ryzyka kursowego. Banki często nie informowały konsumentów w pełni o ryzyku związanym z kredytami walutowymi i wprowadzały ich w błąd poprzez nieprecyzyjne i niekompletne informacje.
Kredyty frankowe stały się później przedmiotem sporów sądowych, gdy kurs franka znacznie wzrósł, a wielu kredytobiorców miało trudności ze spłatą kredytów. Różne czynniki przyczyniły się do tego, że kredytobiorcy nie byli w pełni świadomi ryzyka, które wiązało się z tego rodzaju kredytem. Wielu z nich czuło się oszukanych przez banki, które nie udzielały im odpowiednich informacji.
