W styczniu 2026 roku w Polsce wejdą w życie rewolucyjne zmiany w urlopach, które znacząco zmienią sposób liczenia stażu pracy. Decyzja ta dotyczy przede wszystkim osób zatrudnionych na umowach-zleceniach oraz prowadzących własną działalność gospodarczą, których dotychczasowe okresy pracy nie były wliczane do stażu decydującego o wymiarze dni wolnych. Reforma, zatwierdzona przez Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów i zapowiedziana przez minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszkę Dziemianowicz-Bąk, ma wyrównać prawa wszystkich pracowników, niezależnie od formy zatrudnienia. Zmiany te mogą na zawsze przeobrazić postrzeganie równości na rynku pracy i wpłynąć na codzienne życie milionów Polaków.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co zmienia nowa ustawa dotycząca urlopów od 2026 roku? | Okresy pracy na umowach-zleceniach i prowadzenie działalności gospodarczej będą wliczane do stażu pracy decydującego o wymiarze urlopu. |
| Kto skorzysta na zmianach w liczeniu stażu pracy? | Około 4,2 mln osób – pracownicy na umowach cywilnoprawnych i przedsiębiorcy bez etatu – zyskają prawo do dłuższych urlopów i innych świadczeń. |
| Jakie będą skutki reformy dla rynku pracy? | Możliwe są wzrost kosztów zatrudnienia dla pracodawców oraz stopniowe zacieranie różnic między etatowcami a osobami na „śmieciówkach”. |
Spis treści:
Najważniejsze fakty: Mechanizm zmian i ich bezpośrednie skutki
Od stycznia 2026 roku obowiązywać będą nowe zasady liczenia stażu pracy, które rozszerzają katalog okresów uwzględnianych przy ustalaniu wymiaru urlopu oraz innych świadczeń pracowniczych. Dotychczas praca wykonywana na podstawie umów-zleceń czy prowadzenie własnej działalności gospodarczej nie była brana pod uwagę przy wyliczaniu długości stażu. Reforma likwiduje tę nierówność, wliczając również te okresy do ogólnego czasu zatrudnienia.
Nowe przepisy przewidują m.in. wliczanie:
– okresów współpracy na umowie-zleceniu lub agencyjnej,
– czasu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej,
– współpracy z osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą.
Dzięki temu pracownik lub przedsiębiorca może szybciej osiągnąć progi stażowe uprawniające do dłuższych urlopów (np. zwiększenie wymiaru urlopu z 20 do 26 dni po przekroczeniu 10 lat stażu). Resort pracy szacuje, że zmiany obejmą około 1,9 miliona osób zatrudnionych wyłącznie na umowach cywilnoprawnych oraz około 2,3 miliona przedsiębiorców bez innych form zatrudnienia.
Dodatkowo przewidziano automatyczne przeliczenie dotychczasowego stażu dla osób już zatrudnionych na etacie od początku 2026 roku. W tym celu powstanie elektroniczny kalkulator stażu pracy, umożliwiający samodzielne sprawdzenie nowego wymiaru urlopowego.
Kontekst: Dlaczego ta reforma była potrzebna?
Problem wykluczenia pracowników zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych oraz przedsiębiorców z pełnego systemu praw pracowniczych narastał od lat. Według danych GUS z 2023 roku aż 34% polskich pracowników funkcjonowało właśnie w takich formach zatrudnienia. Wielu z nich nie mogło korzystać ze standardowych przywilejów związanych ze stażem pracy, co budziło uzasadnione protesty i postulaty zmian.
W poprzednich latach podejmowano próby rozwiązania tego problemu – Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę na niesprawiedliwość takiego wykluczenia, a związki zawodowe proponowały nawet wydłużenie urlopu do 35 dni dla wszystkich grup pracowniczych. Jednak dopiero obecna reforma znajduje realne odzwierciedlenie w przepisach prawa.
Warto też zauważyć, że Polska dostosowuje się do standardów unijnych – wiele krajów UE już dawno uwzględnia różne formy zatrudnienia przy wyliczaniu uprawnień urlopowych. Reformę można więc traktować jako krok ku większej sprawiedliwości społecznej oraz integracji polskiego prawa z europejskimi normami.
Perspektywy: Szanse i wyzwania
Reakcje na zmiany są podzielone. Organizacje pracownicze entuzjastycznie oceniają reformę jako przełomową w walce o równe prawa wszystkich osób wykonujących pracę zarobkową. Podkreślają, że docenienie wartości umów-zleceń i działalności gospodarczej to koniec epoki dyskryminacji „śmieciówek”.
Z drugiej strony przedsiębiorcy wyrażają obawy związane z potencjalnym wzrostem kosztów zatrudnienia. Wydłużenie wymiaru urlopu może oznaczać konieczność zatrudniania dodatkowego personelu lub reorganizacji pracy. Szczególnie sektor IT prognozuje nawet dwunastoprocentowy wzrost kosztów płacowych w efekcie nowych zasad liczenia stażu.
Krótkoterminowo spodziewany jest wzrost liczby wniosków o przeliczenie stażu oraz presja płacowa w branżach opartych na elastycznych formach współpracy. Długofalowo reforma może przyczynić się do rozmycia tradycyjnego podziału między etatowcami a osobami zatrudnionymi na podstawie umów cywilnoprawnych oraz zwiększyć atrakcyjność elastycznych form pracy projektowej czy zdalnej.
Dlaczego to ważne dla czytelników?
Dla freelancerów zmiany oznaczają realne korzyści – osoby prowadzące własną działalność gospodarczą przez pięć lat mogą od stycznia 2026 roku liczyć na dodatkowe dni urlopu po zawarciu pierwszej umowy o pracę. Młodzi specjaliści, często równolegle zatrudnieni zarówno na etacie, jak i na zleceniu (np. w sektorze IT), szybciej osiągną progi uprawniające do dłuższego wypoczynku.
Kobiety pracujące w niepełnym wymiarze godzin także skorzystają dzięki szybszemu naliczaniu lat pracy – według GUS aż 68% osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze to właśnie kobiety, co czyni tę grupę szczególnie istotną beneficjentką reformy.
Zaskakującym aspektem jest fakt, że mimo wydłużenia faktycznego wymiaru urlopu ulegnie niewielkiej korekcie współczynnik urlopowy wykorzystywany do obliczania ekwiwalentów za niewykorzystany czas wolny. Spadek tego wskaźnika wynika z dodania kolejnego dnia ustawowo wolnego (Wigilia) i wymusi bardziej precyzyjne planowanie zastępstw przez pracodawców.
Podsumowanie: Nowa era na rynku pracy
Reforma przepisów dotyczących liczenia stażu pracy to największa zmiana w Kodeksie Pracy od kilku lat. Choć liczba dni urlopu pozostaje formalnie bez zmian (20 lub 26 dni), to nowe zasady sprawiają, że dostęp do tych uprawnień stanie się bardziej powszechny i sprawiedliwy dla milionów Polaków niezależnie od formy zatrudnienia. W połączeniu z trwającymi dyskusjami o skróceniu tygodnia pracy oraz rosnącą popularnością elastycznych modeli zatrudnienia tworzy to fundament pod nowoczesny rynek pracy drugiej połowy tej dekady.
Przed pracownikami i pracodawcami stoi teraz zadanie odpowiedzialnego wdrożenia zmian oraz unikania potencjalnych napięć wynikających ze zmieniającego się układu sił zawodowych. Warto podejść do tego procesu aktywnie – znajomość nowych praw pozwoli skuteczniej korzystać z korzyści reformy i wspólnie budować bardziej sprawiedliwy rynek pracy.
