10 maja 2025 roku w Oslo Myntgalleri, jednym z najważniejszych domów aukcyjnych Skandynawii, doszło do wydarzenia, które na długo zapisze się na kartach światowej numizmatyki. XVII-wieczna złota moneta Zygmunta III Wazy, znana jako „moneta chocimska”, została sprzedana za rekordową kwotę 19,2 mln koron norweskich, co przy uwzględnieniu 20% marży kupującego dało łączną sumę ponad 23 mln NOK (około 8,3 mln zł). Ta spektakularna transakcja odbyła się w sali Rococosalen Grand Hotelu w Oslo i potwierdziła nie tylko rosnące zainteresowanie polskimi monetami historycznymi, ale także znaczenie Skandynawii jako ważnego rynku aukcyjnego dla rzadkich numizmatów. Ta sprzedaż to przełomowy moment, który otwiera nowy rozdział w postrzeganiu wartości kulturowej i inwestycyjnej polskich monet z epoki Wazów.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest „moneta chocimska” Zygmunta III Wazy? | To XVII-wieczna złota moneta wybita w mennicy bydgoskiej, upamiętniająca zwycięstwo pod Chocimiem z 1621 roku. |
| Jak przebiegała aukcja w Oslo w 2025 roku? | Moneta miała cenę wywoławczą 15 mln NOK, ostatecznie sprzedano ją za 19,2 mln NOK plus 20% marży kupującego – razem ponad 23 mln NOK. |
| Dlaczego ta sprzedaż jest ważna dla rynku numizmatycznego? | Ustanowiła rekord cenowy dla monet w Skandynawii i potwierdziła rosnące globalne zainteresowanie polskimi monetami historycznymi. |
Spis treści:
Najważniejsze fakty: Detale aukcji i znaczenie rynkowe
Rekordowa sprzedaż monety Zygmunta III Wazy to nie tylko imponująca liczba na papierze – to świadectwo głębokiego znaczenia tej monety zarówno dla historii Polski, jak i kolekcjonerów na całym świecie. Moneta o nominale 50 dukatów została wybita w mennicy koronnej w Bydgoszczy w roku 1621. Jej powstanie wiąże się bezpośrednio z wydarzeniami militarnymi – upamiętnia zwycięstwo wojsk Rzeczypospolitej nad armią Imperium Osmańskiego pod Chocimiem. Wykonana ze złota najwyższej próby (174,9 g czystego kruszcu) oraz o imponującej średnicy ponad sześciu centymetrów, stanowi prawdziwe arcydzieło sztuki menniczej XVII wieku.
Projektantem tej wyjątkowej monety był Samuel Ammon – gdański medalier i nadworny projektant Zygmunta III Wazy. Jego kunszt widoczny jest zarówno na awersie, gdzie królewskie popiersie zdobi koronkowy kołnierz i Order Złotego Runa, jak i na rewersie z herbem Polski połączonym z herbem Szwecji oraz inskrypcją łacińską przypisującą władzę królowi obu narodów.
Aukcja miała miejsce 10 maja 2025 roku w prestiżowej sali Rococosalen Grand Hotelu w Oslo. Cena wywoławcza została ustalona na poziomie 15 milionów koron norweskich (około 5,4 miliona złotych). Licytacja była dynamiczna i emocjonująca; ostatecznie moneta została sprzedana za kwotę 19,2 miliona NOK. Po doliczeniu standardowej marży domu aukcyjnego wynoszącej 20%, całkowita wartość transakcji przekroczyła rekordowe 23 miliony koron norweskich (około 8,3 miliona złotych). Nowym właścicielem został anonimowy kolekcjoner z Europy Zachodniej.
Ta rekordowa sprzedaż ustanowiła nowy pułap cenowy dla monet historycznych na rynku skandynawskim i potwierdziła rosnącą rangę Oslo Myntgalleri jako kluczowego gracza na międzynarodowej scenie aukcyjnej. Przekroczenie granicy dwudziestu milionów koron norweskich to nie tylko sukces finansowy – to znak czasu dla kolekcjonerów i inwestorów zainteresowanych polskim dziedzictwem numizmatycznym.
Kontekst: Trendy na rynku numizmatycznym
Rekordowa sprzedaż monety Zygmunta III Wazy wpisuje się w szerszy trend wzrostu wartości polskich monet historycznych na arenie międzynarodowej. W ostatnich latach obserwujemy systematyczny wzrost cen tego typu artefaktów. Dla przykładu, we wrześniu 2023 roku inny egzemplarz pięćdziesięciodukatówki Zygmunta III został sprzedany za ponad trzy miliony złotych na warszawskiej aukcji Antykwariatu Niemczyk. Jeszcze wcześniej, w styczniu 2018 roku, stutysięczna dukatówka tego samego monarchy osiągnęła zawrotną kwotę blisko dziewięciu i pół miliona złotych podczas sprzedaży w Nowym Jorku.
W maju 2024 roku polska moneta z czasów Jana II Kazimierza Wazy znalazła nabywcę za aż jeden i pół miliona euro podczas aukcji organizowanej w Monako. Te rekordowe transakcje pokazują nie tylko rosnące zainteresowanie polskimi numizmatami na świecie, ale też zmieniający się profil inwestorów – coraz częściej są to fundusze inwestycyjne oraz kolekcjonerzy instytucjonalni poszukujący stabilnych alternatyw dla tradycyjnych aktywów finansowych.
Skandynawski rynek aukcyjny również ulega przemianom pod wpływem spektakularnych licytacji takich jak aukcja kolekcji L.E. Bruuna we wrześniu 2024 roku w Kopenhadze. Aukcja ta przyniosła rekordowe sumy za skandynawskie monety historyczne i utorowała drogę dla kolejnych wysokobudżetowych transakcji, między innymi tej dotyczącej monety Zygmunta III Wazy. Dom Stack’s Bowers odnotował wtedy sprzedaż za ponad szesnaście milionów dolarów amerykańskich, co znacząco podniosło prestiż regionu jako miejsca spotkań światowej elity numizmatycznej.
Perspektywy: Kontrowersje i prognozy
Rekordowa sprzedaż monety Zygmunta III Wazy wzbudziła żywe dyskusje ekspertów dotyczące przyszłości rynku numizmatycznego oraz roli tych unikatowych przedmiotów jako form inwestycji. Zwolennicy podkreślają wielowymiarową wartość takich monet – są one nie tylko kruszcem czy przedmiotem kolekcjonerskim, lecz także nośnikiem historii i kultury Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Dr Henrik Sørensen z Uniwersytetu w Oslo zauważa: „Te monety to materialny ślad potęgi dawnej Polski i symboliczna opowieść o jej miejscu w europejskiej historii”.
Z drugiej strony pojawiają się głosy ostrzegające przed możliwą bańką spekulacyjną. Coraz większy udział funduszy inwestycyjnych (nawet do około czterdziestu trzech procent nabywców monet powyżej miliona złotych stanowią instytucje finansowe) może prowadzić do niestabilności cen oraz ryzyka nadmiernej spekulacji kosztem autentycznych pasjonatów historii.
W krótkim okresie skutkiem tego rekordu będzie dalsze umacnianie pozycji Oslo Myntgalleri jako centrum aukcyjnego dla polskich monet – planowana jest kolejna duża aukcja już listopadzie tego samego roku. Pośrednio wpływa to także na presję wobec instytucji państwowych i muzealnych do lepszej ochrony oraz katalogowania zbiorów polskich numizmatów XVII wieku – obecnie jedynie około piętnastu procent tych monet jest skatalogowanych w międzynarodowych bazach danych.
Zainteresowania czytelnika: Dlaczego ta aukcja ma znaczenie?
Dla inwestorów rekordowa sprzedaż monety Zygmunta III Wazy stanowi wyraźny sygnał do rozważenia monet historycznych jako alternatywy wobec tradycyjnych aktywów takich jak złoto czy nieruchomości. Trend cenowy pokazuje średni wzrost wartości o około dwanaście procent rocznie między latami 2020 a 2025 – tempo znacznie przewyższające standardowe inwestycje surowcowe.
Dla pasjonatów historii „moneta chocimska” jest czymś więcej niż tylko cennym kruszcem – opowiada ona historię jednego z najważniejszych starć Rzeczypospolitej z Imperium Osmańskim. Jej detale wykonane przez Samuela Ammona oddają kunszt gdańskich rzemieślników oraz bogactwo symboliki politycznej tamtej epoki.
Dla przeciętnego odbiorcy rosnąca wartość numizmatów przekłada się na zauważalne zmiany na rynku wtórnym – nawet mniej okazałe egzemplarze monet z okresu PRL-u zaczynają osiągać ceny kilkuset złotych za sztukę. To oznacza, że hobby kolekcjonerskie coraz częściej staje się również formą zabezpieczenia kapitału lub źródłem znacznych dochodów przy odrobinie wiedzy i cierpliwości.
Podsumowanie: Numizmatyka jako lustro kultury
Rekordowa sprzedaż XVII-wiecznej monety Zygmunta III Wazy jest znakiem naszych czasów – potwierdza nie tylko lukratywność rynku numizmatycznego, ale także wskazuje na konieczność aktywnej ochrony dziedzictwa kulturowego Polski. Fakt, że aż siedemdziesiąt procent monet z epoki Wazów znajduje się obecnie poza granicami kraju lub pozostaje w rękach prywatnych kolekcjonerów powoduje pytania o rolę państwa i instytucji muzealnych we współczesnym świecie.
Ta historia zachęca do refleksji nad tym, jak wiele może nas nauczyć każdy pojedynczy przedmiot kolekcjonerski – to przecież materialny świadek ludzi, wydarzeń i epok wart poznania głębiej niż przez podręczniki historii. Pasja kolekcjonowania może stać się mostem między przeszłością a teraźniejszością, budząc szacunek dla dziedzictwa narodowego oraz inspirując do dalszych badań i odkryć.
