| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Na czym polega reforma urlopu stażowego 2025? | Wprowadza nowy sposób liczenia stażu pracy uwzględniający okresy działalności gospodarczej i umów cywilnoprawnych, co wydłuża urlopy. |
| Kiedy reforma wejdzie w życie? | Nowe przepisy obowiązywać będą od 1 stycznia 2026 roku. |
| Kto najbardziej skorzysta na zmianach? | Około 5 milionów Polaków, w tym przedsiębiorcy, pracownicy na etatach oraz osoby zatrudnione na umowach zlecenie. |
Wyobraźmy sobie pracownika z wieloletnim doświadczeniem, który marzy o dłuższym urlopie, by w pełni odpocząć i odzyskać siły. Do tej pory długość urlopu zależała wyłącznie od lat przepracowanych na umowie o pracę, co często pomijało istotne okresy aktywności zawodowej, takie jak prowadzenie własnej działalności gospodarczej czy praca na umowach cywilnoprawnych. Ten scenariusz ma szansę się zmienić dzięki reformie urlopu stażowego przygotowanej przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS). Od stycznia 2026 roku nowe zasady liczenia stażu pracy pozwolą na wydłużenie urlopów dla milionów Polaków, którzy dotąd nie mogli korzystać z pełni swoich praw.
Spis treści:
Najważniejsze fakty: Co zmienia reforma?
Podstawowym elementem reformy jest wprowadzenie mechanizmu „30/35/40”, który określa przysługujące dni urlopu w zależności od długości stażu pracy. Po dziesięciu latach pracy uprawnienia wzrosną do 30 dni urlopu rocznie (obecnie jest to 26), po piętnastu latach do 35 dni, a po dwudziestu – aż do 40 dni. Nowością jest również uznawanie okresów prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej oraz pracy na umowach cywilnoprawnych za równoważne z zatrudnieniem na etacie przy naliczaniu stażu.
Dzięki temu osoba, która przez osiem lat prowadziła firmę i przez kolejne dwa lata była zatrudniona na etacie, automatycznie uzyska prawo do dłuższego urlopu – dokładnie takiego samego jak osoba mająca dziesięć lat ciągłego zatrudnienia. Reforma przewiduje także wydłużenie okresów wypowiedzenia oraz zwiększenie wysokości odpraw i nagród jubileuszowych dla osób z dłuższym stażem.
Według szacunków MRPiPS zmiany obejmą około 5,2 miliona osób – zarówno przedsiębiorców prowadzących JDG, jak i pracowników zatrudnionych na podstawie umów zlecenie czy o pracę. Projekt został zatwierdzony przez Stały Komitet Rady Ministrów w maju 2025 roku i ma wejść w życie wraz z początkiem stycznia 2026 roku.
Kontekst historyczny i społeczny zmian
Reforma urlopu stażowego nie jest pierwszą próbą modernizacji zasad naliczania prawa do urlopu. W przeszłości pojawiały się postulaty ze strony organizacji związkowych, takich jak OPZZ, które już w 2020 roku proponowały ujednolicenie liczby dni urlopu do 35 dla wszystkich pracowników bez względu na staż. Pomysł ten jednak nie doczekał się realizacji.
Zmiany te są odpowiedzią na presję wynikającą zarówno ze strony związków zawodowych, jak i wyzwań demograficznych. Polska stoi przed problemem starzejącego się społeczeństwa i spadającej liczby osób aktywnych zawodowo. Według prognoz Polskiego Instytutu Ekonomicznego liczba pracujących może zmniejszyć się nawet o ponad 12% do roku 2035. Dlatego konieczne jest zatrzymanie starszych pracowników na rynku pracy poprzez zapewnienie im lepszych warunków odpoczynku i regeneracji sił.
W kontekście międzynarodowym Polska idzie pod prąd trendom obserwowanym w innych krajach Unii Europejskiej. Wiele państw Zachodu redukuje przywileje związane ze stażem pracy – przykładowo Francja zlikwidowała dodatkowe dni urlopowe za seniorat już w 2022 roku. Polska natomiast traktuje reformę jako element polityki antyemigracyjnej oraz narzędzie wsparcia dla specjalistów i doświadczonych pracowników.
Perspektywy: Kto zyska, a kto straci?
Z punktu widzenia pracowników korzyści są oczywiste – wydłużony urlop to większa możliwość regeneracji zdrowia psychicznego i fizycznego. Badania naukowe potwierdzają, że dłuższy wypoczynek redukuje stres zawodowy oraz ryzyko chorób związanych z przemęczeniem. Z kolei osoby zatrudnione na umowach cywilnoprawnych czy prowadzące własną firmę otrzymają formalne uznanie swojego doświadczenia zawodowego przy naliczaniu urlopów.
Z drugiej strony pojawiają się obawy ze strony przedsiębiorców. Dla wielu firm zwiększone koszty związane z dodatkowymi dniami wolnymi oznaczają większe obciążenia budżetowe. Szczególnie dotkliwe może to być dla małych przedsiębiorstw zatrudniających niewielką liczbę osób – prognozy wskazują nawet kilkunastotysięczne wzrosty kosztów rocznych. Dodatkowo administracyjne obowiązki związane z weryfikacją nowych zasad mogą zwiększyć biurokrację w firmach.
Mimo tych wyzwań eksperci wskazują także na pozytywne skutki długoterminowe dla polskiej gospodarki – lepsza kondycja zdrowotna pracowników przekłada się na mniejszą absencję oraz wyższą efektywność pracy. Reforma może też przyczynić się do stabilizacji rynku pracy poprzez zwiększenie motywacji starszych pracowników do pozostania w zatrudnieniu.
Zainteresowania czytelnika: Jak to wpłynie na Ciebie?
Dla przeciętnego pracownika lub przedsiębiorcy najważniejsze jest praktyczne zastosowanie nowych przepisów. Przykładowo freelancer prowadzący działalność gospodarczą przez siedem lat i od roku zatrudniony na etacie będzie mógł liczyć na minimum 26 dni urlopu rocznie zamiast dotychczasowych 20. To oznacza nie tylko więcej czasu wolnego, ale również wyższe wynagrodzenie za niewykorzystany urlop czy możliwość lepszego planowania wypoczynku.
Nauczycielka z osiemnastoma latami doświadczenia zawodowego, w tym pięcioma latami pracy na umowie zleceniu, będzie mogła korzystać nawet z czterdziestu dni urlopu rocznie. To realna szansa na dłuższe wakacje bez konieczności korzystania z dodatkowych form nieobecności.
Pracodawcy powinni przygotować się do nowych obowiązków związanych z gromadzeniem i weryfikacją danych o stażu swoich pracowników oraz współpracowników zatrudnianych na podstawie umów cywilnoprawnych. System ZUS planuje cyfryzację procesu raportowania i naliczania uprawnień urlopowych, jednak początkowo mogą wystąpić błędy lub opóźnienia wymagające szczególnej uwagi działów kadr.
Podsumowanie
Reforma urlopu stażowego to jedna z największych zmian w polskim Kodeksie pracy ostatnich lat. Wprowadza ona nowoczesne zasady naliczania stażu pracy uwzględniające różnorodne formy zatrudnienia oraz prowadzenia działalności gospodarczej. Dzięki temu miliony Polaków otrzymają możliwość korzystania z dłuższych okresów wypoczynku, co pozytywnie wpłynie na ich zdrowie i jakość życia.
Wyzwania stojące przed systemem obejmują efektywną digitalizację procesów ZUS oraz dostosowanie przedsiębiorstw do nowych regulacji bez nadmiernego obciążenia finansowego. W obliczu starzejącego się społeczeństwa i malejącej liczby aktywnych zawodowo kluczowe będzie znalezienie równowagi między elastycznością rynku pracy a rozwojem dobrostanu społecznego.
Zachęcamy wszystkich zainteresowanych do śledzenia dalszych informacji dotyczących reformy oraz planowania swoich prawurlopowych możliwości już dziś – nadchodzące zmiany otwierają nowe perspektywy dla wielu grup zawodowych poszukujących lepszej harmonii między życiem prywatnym a zawodowym.
