Spis treści:
Grenevia na progu przełomu: wyrok NSA zmienia zasady rozliczeń VAT
Grupa kapitałowa Grenevia osiągnęła istotne zwycięstwo prawne w sprawie dotyczącej zwrotu nadpłaty podatku VAT, które może diametralnie wpłynąć na jej sytuację finansową oraz strategię inwestycyjną. Po ponad dekadzie sporów sądowych, począwszy od 2013 roku, Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) potwierdził prawo spółki zależnej Famur Finance do odzyskania kwoty wynikającej z nadpłaty VAT wraz z należnymi odsetkami. Wyrok ten nie tylko poprawia bilans firmy, ale również wyznacza nowe standardy interpretacji przepisów podatkowych w Polsce. W artykule omówimy genezę i przebieg sprawy, znaczenie decyzji NSA oraz jej wpływ na sektor energetyczny i praktykę podatkową.
Przegląd sprawy: od odmowy zwrotu do przełomowego wyroku
Spór rozpoczął się jeszcze w 2013 roku, kiedy to Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Katowicach odmówił Famur Finance stwierdzenia nadpłaty VAT za październik tamtego roku. Organ podatkowy kwestionował zasadność zwrotu, argumentując, że faktury wystawione przez spółkę nie odpowiadały rzeczywistym zdarzeniom gospodarczym, co zgodnie z art. 108 ustawy o VAT miało skutkować powstaniem zobowiązania podatkowego.
Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, który w 2019 roku podtrzymał stanowisko organu podatkowego. Famur Finance nie poddała się jednak tej decyzji i złożyła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. NSA podjął się analizy problemu z uwzględnieniem najnowszych orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), które kładą nacisk na ochronę zasady neutralności VAT i ograniczenie formalizmów utrudniających zwrot podatku.
W wyroku z 17 kwietnia 2025 roku NSA uchylił całość wcześniejszego rozstrzygnięcia WSA, potwierdzając prawo Famur Finance do odzyskania nadpłaty VAT wraz z odsetkami. Decyzja ta pozwoliła Grupie Grenevia ująć w skonsolidowanych wynikach finansowych za 2024 rok kwotę około 17 milionów złotych, co stanowi istotne wsparcie dla realizacji jej nowej strategii biznesowej.
Znaczenie wyroku NSA dla praktyki podatkowej i przedsiębiorców
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego opiera się na trzech kluczowych filarach. Po pierwsze, sąd przypomniał zasadę neutralności VAT, według której podatek nie powinien obciążać podatnika działającego w dobrej wierze. Oznacza to, że fiskus nie może odmówić zwrotu nadpłaty jedynie ze względu na formalne niedoskonałości dokumentów, jeśli transakcja gospodarcza została faktycznie zrealizowana.
Po drugie, NSA zaakceptował przedłożone przez Famur Finance dowody potwierdzające autentyczność i realizację zdarzenia gospodarczego pomimo błędów proceduralnych w dokumentacji. Tym samym ograniczył swobodę interpretacyjną organów podatkowych, które wcześniej mogły arbitralnie odmawiać zwrotu VAT na podstawie formalnych przesłanek.
W praktyce oznacza to istotną zmianę podejścia do rozliczeń VAT – przedsiębiorcy mogą liczyć na bardziej przychylne traktowanie w sytuacjach sporów dotyczących nadpłat podatku. Wyrok wskazuje też na konieczność starannego dokumentowania transakcji oraz współpracy z ekspertami podatkowymi w celu zabezpieczenia prawidłowości rozliczeń i minimalizacji ryzyka konfliktów z fiskusem.
Grenevia – transformacja od Famur do lidera zielonej energii
Wyrok NSA zbiegł się z okresem intensywnej restrukturyzacji Grupy Famur, która w 2023 roku zmieniła nazwę na Grenevia i skierowała swoją strategię rozwojową ku odnawialnym źródłom energii (OZE). Firma skoncentrowała się na czterech segmentach biznesowych: dużych instalacjach fotowoltaicznych (Projekt Solartechnik), magazynach energii (IMPACT Clean Power Technology), automatyce przemysłowej oraz tradycyjnej działalności wydobywczej.
Transformacja ta ma doprowadzić do tego, że już do końca 2024 roku około 70% przychodów Grupy będzie pochodzić z działalności niezwiązanej z węglem energetycznym. Jednym z celów jest także redukcja emisji dwutlenku węgla o około 40% do roku 2030, co wpisuje się w krajowe i unijne cele klimatyczne.
Decyzja NSA przyczynia się do poprawy płynności finansowej Grenevii poprzez umożliwienie wykorzystania środków ze zwrotu nadpłaty VAT na inwestycje w projekty OZE. Zaksięgowanie dodatkowych 17 milionów złotych w bilansie stanowi ważny impuls dla realizacji planów rozwoju farm fotowoltaicznych oraz zwiększenia udziału w rynku magazynowania energii – obszarze konkurencyjnym wobec takich graczy jak Tauron czy PGE.
Prawno-podatkowe ramy nadpłat VAT: orzecznictwo i statystyki
Wyrok Grenevii wpisuje się w szersze trendy orzecznicze kształtujące podejście do zwrotu nadpłat VAT zarówno przez NSA, jak i TSUE. W ostatnich latach Trybunał Sprawiedliwości UE wielokrotnie podkreślał ograniczenie formalizmów blokujących prawo do zwrotu podatku – przykładem jest sprawa C-606/22, gdzie uznano możliwość udokumentowania transakcji paragonami zamiast faktur jako wystarczające dla odzyskania VAT.
Również polski NSA coraz częściej stoi po stronie podatników. W uchwale I FPS 1/24 sąd zaakcentował pierwszeństwo prawa unijnego nad krajowymi przepisami dotyczącymi korekt stawek VAT. Takie orzeczenia stopniowo zmieniają praktykę administracyjną oraz podnoszą efektywność dochodzenia praw przez przedsiębiorców.
Z danych Ministerstwa Finansów za rok 2024 wynika, że aż 23% sporów podatkowych dotyczy kwestii zwrotu nadpłat VAT. Średni czas rozstrzygnięcia takich spraw to około 14 miesięcy, a wskaźnik sukcesu podatników wzrósł znacząco – z 38% w 2020 roku do ponad połowy (52%) obecnie. Przypadek Grenevii jest więc ilustracją rosnącej determinacji firm w walce o odzyskanie środków zamrożonych przez organy podatkowe.
Perspektywy sektora energetycznego po wyroku NSA
Decyzja Naczelnego Sądu Administracyjnego niesie istotne konsekwencje dla sektora energetycznego, a szczególnie dla firm działających na rynku odnawialnych źródeł energii, gdzie modele finansowania często opierają się na przedpłatach i zaliczkach obarczonych ryzykiem spornych interpretacji podatkowych.
Wyrok zmniejsza niepewność prawną związaną z rozliczeniami VAT w takich kontraktach oraz daje inwestorom większą pewność co do możliwości odzyskania ewentualnych nadpłat. To sprzyja stabilizacji warunków prowadzenia działalności i może przyspieszyć realizację inwestycji ekologicznych.
Dzięki poprawie kondycji finansowej Grenevia może umocnić swoją pozycję konkurencyjną na rynku zielonych technologii. Prognozy wskazują na wzrost udziału firmy w segmencie magazynów energii nawet do poziomu 12% do końca 2025 roku. Kluczowym czynnikiem będzie strategiczne wykorzystanie środków z tytułu zwrotu VAT – czy to poprzez dalsze przejęcia spółek technologicznych czy rozwój organiczny własnych projektów.
Podsumowanie: wyrok NSA jako impuls dla przedsiębiorców i rynku
Zwycięstwo Grenevii pokazuje siłę konsekwentnej walki o sprawiedliwość podatkową oraz znaczenie dostosowania strategii biznesowej do dynamicznie zmieniających się realiów prawnych i rynkowych. Wyrok NSA stanowi precedens pomagający innym firmom uniknąć błędnych interpretacji przepisów dotyczących nadpłat VAT oraz zachęca do aktywnego poszukiwania rozwiązań finansowych wspierających innowacje i transformację energetyczną.
Dla sektora OZE jest to sygnał o rosnącym znaczeniu prawidłowości rozliczeń podatkowych jako elementu budowy stabilności inwestycyjnej. Jedna decyzja sądowa może nie tylko odmienić losy pojedynczej firmy jak Grenevia, lecz także wpłynąć pozytywnie na konkurencyjność całej branży energetycznej w Polsce.
