Szwajcaria doświadcza pierwszej deflacji od ponad czterech lat, gdy majowe dane wykazały spadek cen o 0,1% rok do roku. Ten zwrot wydarzeń wywiera znaczną presję na Szwajcarski Bank Narodowy przed czerwcowym posiedzeniem, gdzie analitycy spodziewają się kolejnej obniżki stóp procentowych. Zjawisko deflacji w stabilnej gospodarce szwajcarskiej sygnalizuje głębsze przemiany ekonomiczne, które mogą wpłynąć na całą Europę.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Kiedy ostatnio Szwajcaria miała deflację? | Ostatni przypadek deflacji w Szwajcarii miał miejsce w marcu 2021, co oznacza przerwę ponad 4 lat. |
| O ile może spaść stopa referencyjna SNB? | Analitycy przewidują obniżkę o 25 punktów bazowych do 0%, z możliwością ujemnych stóp do końca 2025. |
| Które sektory najbardziej cierpią przez deflację? | Sektor towarów odnotował spadek cen o 1,9% rok do roku, podczas gdy usługi rosną jedynie o 1,1%. |
Spis treści:
Powrót deflacji do szwajcarskiej gospodarki
Deflacja w Szwajcarii stanowi pierwszy przypadek tego zjawiska od marca 2021 roku, gdy Consumer Price Index odnotował spadek o 0,1% w ujęciu rocznym. Dane za maj 2025 pokazują drastyczną zmianę w stosunku do kwietnia, kiedy inflacja wynosiła 0%. Ten spadek kontynuuje trend rozpoczęty w marcu, gdy inflacja osiągnęła 0,3%, będąc najniższą wartością od ponad czterech lat.
Struktura deflacji ujawnia głębokie nierówności sektorowe w szwajcarskiej gospodarce. Sektor towarów doświadcza spadku cen o 1,9% rok do roku, głównie z powodu mocnego franka szwajcarskiego i spadających cen importu o 2,4%. Towary krajowe odnotowały symboliczny wzrost o 0,6%, co wskazuje na ograniczoną siłę nabywczą konsumentów krajowych. Z kolei sektor usług nadal wykazuje wzrost o 1,1% rocznie, choć tempo to uległo znacznemu spowolnieniu w porównaniu z poprzednimi miesiącami.
Inflacja bazowa, która eliminuje zmienne ceny żywności i energii, wyniosła 0,5% w maju, co potwierdza strukturalny charakter problemów cenowych. Czynsze mieszkaniowe stanowią wyjątek od ogólnego trendu, rosną o 2,6% rocznie dzięki kwartalnym dostosowaniom kontraktów najmu. Ten wzrost w sektorze mieszkaniowym częściowo łagodzi deflacyjne naciski, ale nie jest wystarczający do przeciwdziałania ogólnemu spadkowi cen.
Przyczyny deflacyjnego spirali
Mocny frank szwajcarski pozostaje głównym czynnikiem deflacyjnym, aprecjując o 4,2% względem dolara amerykańskiego tylko w maju 2025. Ta siła waluty obniża koszty importu, co bezpośrednio przekłada się na niższe ceny towarów konsumpcyjnych. Globalne spadki cen energii o 3,6% rocznie w kwietniu dodatkowo wzmacniają deflacyjne tendencje.
Słaby popyt konsumencki stanowi drugi filar deflacji w Szwajcarii. Wskaźnik zaufania konsumentów spadł do -42 w kwietniu 2025, najniższego poziomu od października 2023. Aż 68% gospodarstw domowych oczekuje dalszych spadków cen, co tworzy samowzmacniający się cykl odraczania zakupów. Sprzedaż detaliczna towarów nieżywnościowych spadła o 0,8% miesiąc do miesiąca w kwietniu, potwierdzając zachowawczą postawę konsumentów.
Dylematty Szwajcarskiego Banku Narodowego
Szwajcarski Bank Narodowy już podjął działania łagodzące w 2025 roku, obniżając stopę referencyjną o 25 punktów bazowych do 0,25% w marcu. Ta decyzja oznaczała odwrócenie cyklu podwyżek z lat 2022-2024, gdy stopy osiągnęły szczyt na poziomie 1,75% w walce z pocovidową inflacją. Obecna deflacja stawia SNB przed koniecznością dalszego łagodzenia polityki monetarnej.
Rynki finansowe z 90% prawdopodobieństwem oczekują czerwcowej obniżki stóp, przy czym analitycy ING prognozują spadek o 25 punktów bazowych do 0%. Scenariusze długoterminowe przewidują możliwość powrotu do ujemnych stóp procentowych już pod koniec 2025 roku, z potencjalnym poziomem -0,25%. Niektóre prognozy w najgorszym scenariuszu przewidują stopy nawet na poziomie -0,5%.
Narzędzia SNB wykraczają poza tradycyjne dostosowania stóp procentowych. Interwencje walutowe pozostają kluczowym instrumentem w walce z aprecjacją franka, choć niosą ze sobą ryzyko geopolityczne. Departament Skarbu USA w przeszłości określał Szwajcarię mianem „manipulatora walutowego” podczas podobnych interwencji w 2020 roku. Bank centralny sygnalizuje także gotowość do korekty progu zwolnionych depozytów, obecnie ustalonego na 18-krotność wymaganych rezerw banku.
Oczekiwania rynkowe i scenariusze polityki
Warunkowe prognozy inflacyjne SNB, które zakładają utrzymanie stopy na poziomie 0,25% do 2027 roku, sugerują ostrożność w głębszych cięciach. Zbyt agresywne obniżki mogą destabilizować sektor bankowy, szczególnie w kontekście już niskich marż odsetkowych. Banki szwajcarskie borykają się z presją na rentowność, gdy różnica między stopami depozytowymi i kredytowymi kurczy się do historycznych minimów.
Scenariusz najbardziej prawdopodobny zakłada stopniowe obniżki o 25 punktów bazowych w czerwcu, a następnie we wrześniu, co może doprowadzić do ujemnych stóp do końca roku. Alternatywny scenariusz zakłada większą agresywność SNB w przypadku pogłębienia się deflacji, z możliwością cięć o 50 punktów bazowych lub wprowadzenia dodatkowych narzędzi niekonwencjonalnych.
Wpływ na rynek pracy i sektor finansowy
Stopa bezrobocia w Szwajcarii spadła do 2,8% w kwietniu 2025, pozostając na historycznie niskich poziomach. Jednak pod powierzchnią tej stabilności kryją się oznaki osłabienia. Bezrobocie młodzieży wynosi 2,5%, a liczba wolnych miejsc pracy (40.900) wykazuje sekwencyjny spadek, sygnalizując słabnący popyt w branżach eksportowych. Sektor przemysłowy, który stanowi 18% PKB, doświadcza szczególnej presji z powodu silnego franka i spadających cen producenckich o 0,5% rocznie.
Deflacja wywiera złożony wpływ na sektor bankowy. Z jednej strony, niskie stopy procentowe zmniejszają marże odsetkowe banków, ograniczając ich rentowność. Większość banków szwajcarskich odnotowała spadek zysków netto z działalności odsetkowej w pierwszym kwartale 2025. Z drugiej strony, deflacja może prowadzić do wzrostu niewypłacalności kredytobiorców, szczególnie w sektorach najbardziej narażonych na konkurencję importową.
Rynek nieruchomości stanowi częściowy bufor przeciw deflacji, z czynszami mieszkaniowymi rosnącymi o 2,6% rocznie. Jednak ten wzrost wynika głównie z mechanicznych dostosowań kwartalnych, a nie z fundamentalnego wzrostu popytu. Ceny nieruchomości komercyjnych wykazują już oznaki stagnacji, szczególnie w sektorze biurowym, gdzie popyt spadł o 12% rok do roku.
Konsekwencje dla oszczędzających i kredytobiorców
Deflacja tworzy paradoksalną sytuację dla różnych grup społecznych. Oszczędzający teoretycznie zyskują na rosnącej sile nabywczej pieniądza, ale praktycznie cierpią z powodu niskich lub ujemnych stóp procentowych na depozytach. Banki szwajcarskie wprowadzają opłaty za przechowywanie dużych depozytów, co de facto oznacza ujemne oprocentowanie dla zamożnych klientów.
Kredytobiorcy mogą skorzystać z niższych stóp procentowych, ale jednocześnie muszą radzić sobie z rosnącym realnym ciężarem zadłużenia. W środowisku deflacyjnym dług nominalny staje się coraz droższy w kategoriach realnych, co może prowadzić do problemów z obsługą zobowiązań. Szczególnie narażone są gospodarstwa domowe z kredytami hipotecznymi o zmiennym oprocentowaniu.
Kontekst europejski i globalne implikacje
Podczas gdy Szwajcaria zmaga się z deflacją, strefa euro odnotowała 1,9% inflacji w maju 2025, nieznacznie poniżej celu Europejskiego Banku Centralnego wynoszącego 2%. Ta rozbieżność wynika z różnic strukturalnych: większy sektor usług w strefie euro (45% CPI wobec 27% w Szwajcarii) i słabsza waluta złagodziły presję deflacyjną. EBC rozważa własne cięcia stóp w czerwcu 2025, co podkreśla wyzwania koordynacji polityki regionalnej.
Poszerzająca się różnica stóp procentowych między Szwajcarią a strefą euro może spotęgować aprecjację franka. Kurs EUR/CHF oscyluje wokół 0,93, zbliżając się do poziomów, które w przeszłości skłaniały SNB do interwencji. Status franka jako bezpiecznej przystani wzmocnił się od eskalacji sporów handlowych USA-UE w kwietniu 2025, co dodatkowo komplikuje sytuację SNB.
Globalne trendy monetarne pokazują rosnącą synchronizację cięć stóp wśród banków centralnych rozwiniętych krajów. Fed amerykański również sygnalizuje możliwość łagodzenia polityki w drugiej połowie 2025 roku, co może ograniczyć presję aprecjacyjną na franka. Jednak geopolityczne napięcia i handel ucieka się do walut bezpiecznych przystani nadal faworyzują szwajcarską walutę.
Handel zagraniczny i konkurencyjność eksportu
Mocny frank szwajcarski bezpośrednio uderza w konkurencyjność szwajcarskiego eksportu. UBS obniżył prognozę wzrostu PKB do 1,3% na 2025 rok, częściowo z powodu obaw o wpływ ceł amerykańskich na szwajcarski eksport. Każdy 1% aprecjacji franka zmniejsza wzrost PKB o 0,3 punktu procentowego rocznie, zgodnie z szacunkami banku.
Branże najbardziej narażone na deflację to przemysł maszynowy, farmaceutyczny i precyzyjny – tradycyjne filary szwajcarskiej gospodarki eksportowej. Producenci maszyn odnotowali spadek zamówień eksportowych o 8% w pierwszym kwartale 2025, podczas gdy sektor farmaceutyczny boryka się z presją cenową na rynkach międzynarodowych. Przemysł zegarkarski, ikona szwajcarskiego eksportu, doświadcza szczególnych trudności na rynku azjatyckim, gdzie sprzedaż spadła o 15% rok do roku.
Prognozy i scenariusze rozwoju sytuacji
Krótkoterminowe perspektywy na pozostałą część 2025 roku wskazują na prawdopodobne pogłębienie deflacji, szczególnie jeśli frank pozostanie silny, a globalne ceny surowców będą spadać. SNB w swoich prognozach zakłada średnią inflację na poziomie 0,4% w 2025 roku, znacznie poniżej dolnej granicy celu inflacyjnego. Kluczowe wskaźniki do obserwowania to miesięczne dane CPI, kurs EUR/CHF oraz wskaźniki zaufania konsumentów.
Średnioterminowe ryzyko prolongaty deflacji przypomina japońską „straconą dekadę” z lat 90. XX wieku. Jeśli oczekiwania deflacyjne utrwalą się w świadomości konsumentów i przedsiębiorstw, SNB może stanąć przed pułapką płynności, gdzie konwencjonalna polityka monetarna staje się nieskuteczna. W takim scenariuszu bank centralny musiałby sięgnąć po niekonwencjonalne narzędzia, takie jak skupowanie obligacji czy bezpośrednie finansowanie rządu.
Optymistyczny scenariusz zakłada, że deflacja ma charakter przejściowy i związana jest głównie z czynnikami zewnętrznymi, takimi jak ceny energii i siła franka. W tym przypadku łagodne cięcia stóp i selektywne interwencje walutowe mogą wystarczyć do przywrócenia inflacji do poziomu celu. Pesymistyczny scenariusz przewiduje spiralę deflacyjno-recesyjną, wymagającą głębokich reform strukturalnych i międzynarodowej koordynacji polityk.
Strategie adaptacyjne dla różnych sektorów
Przedsiębiorstwa szwajcarskie muszą dostosować strategie do deflacyjnego otoczenia. Firmy eksportowe coraz częściej przenoszą produkcję za granicę lub hedgują ryzyko walutowe za pomocą zaawansowanych instrumentów finansowych. Sektor usług finansowych eksploruje nowe źródła przychodów, takie jak opłaty za zarządzanie aktywami czy usługi doradcze, kompensując spadające marże odsetkowe.
Inwestorzy powinni rozważyć realokację portfeli w kierunku aktywów odpornych na deflację, takich jak obligacje rządowe o długich terminach zapadalności czy akcje spółek o stabilnych dywidendach. Nieruchomości, tradycyjnie uważane za hedging przeciw inflacji, mogą tracić na atrakcyjności w środowisku deflacyjnym, szczególnie w segmencie komercyjnym.
Deflacja w Szwajcarii reprezentuje fundamentalne wyzwanie dla jednej z najbardziej stabilnych gospodarek świata, sygnalizując szersze trendy, które mogą dotknąć całą Europę. Skuteczność reakcji SNB będzie miała kluczowe znaczenie nie tylko dla Szwajcarii, ale także jako precedens dla innych banków centralnych w regionie stojących przed podobnymi wyzwaniami.
**Meta-description:** Deflacja w Szwajcarii po raz pierwszy od 4 lat. Analiza przyczyn spadku cen o 0,1%, planów SNB obniżki stóp i wpływu na gospodarkę europejską w 2025 roku.
