W ostatnich latach problem przedawnienia roszczeń bankowych, zwłaszcza tych związanych z kredytami frankowymi, stał się jednym z najważniejszych tematów w polskim systemie prawnym. Spory dotyczące terminu przedawnienia i odpowiedzialności banków za niewłaściwe działania wobec klientów prowadziły do konfliktu pomiędzy Sądem Najwyższym a Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W niniejszym artykule przyjrzymy się tej problematyce, omawiając najważniejsze wyroki i stanowiska obu instytucji.
Spis treści:
Historia problemu
Spór dotyczący przedawnienia roszczeń bankowych w sprawach kredytów frankowych narastał od wielu lat. W 2020 roku Sąd Najwyższy wydał dwie uchwały (III CZP 11/20 i III CZP 6/21), które wprowadziły koncepcję trwałej bezskuteczności. Według tego podejścia, konsument musiał wyrazić zgodę na upadek umowy i skutki związane z jej nieważnością. Sąd Najwyższy uznał również, że termin przedawnienia roszczeń o zwrot nienależnie spełnionych świadczeń może rozpocząć bieg dopiero po podjęciu przez kredytobiorcę- konsumenta wiążącej decyzji.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
W grudniu 2023 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie C-140/22, który naruszał stanowisko Sądu Najwyższego. Trybunał uznał, że koncepcja trwałej bezskuteczności jest niezgodna z dyrektywą 93/13, która chroni konsumentów przed nieuczciwymi praktykami banków. Według TSUE, do objęcia konsumenta ochroną nie jest wymagane składanie oświadczeń, a termin przedawnienia roszczeń nie zależy od podejmowania konkretnych działań przez kredytobiorcę.
Bieg terminu przedawnienia: Jak liczyć?
Po wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wiele osób zastanawia się, jak należy liczyć termin przedawnienia roszczeń bankowych. Według ekspertów prawa, termin ten powinien być liczony od daty wypłaty kapitału. Roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia jest bowiem roszczeniem bezterminowym, a więc nie zawiera konkretnej daty spełnienia świadczenia. Zgodnie z przepisami prawa, w przypadku roszczeń bezterminowych, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania zobowiązania.
Linia orzecznicza TSUE i jej znaczenie
Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach kredytów frankowych ma duże znaczenie dla konsumentów. W wyroku C-28/22 Trybunał uznał, że jeżeli nieuczciwy charakter warunków umownych został stwierdzony w utrwalonym orzecznictwie krajowym, banki powinny o tym wiedzieć i podjąć odpowiednie działania w celu uchylenia skutków tych warunków. Trybunał podkreślił również, że postanowienia umów o treści tożsamej z treścią postanowień uznanych za niedozwolone mają charakter bezprawny.
Klauzule niedozwolone a przedawnienie roszczeń
Klauzule przeliczeniowe stosowane w umowach kredytowych związanych z walutami obcymi zostały uznane za niedozwolone przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Rejestr klauzul niedozwolonych jest jawny i dostępny dla wszystkich. Instytucje bankowe, które stosowały klauzule niedozwolone, miały więc świadomość, że ich działania są niezgodne z prawem. Zgodnie z wyrokami TSUE, banki powinny podjąć działania zmierzające do uchylenia skutków tych klauzul, w tym zabezpieczające swoje roszczenia o zwrot wypłaconych kwot.
Przedawnienie roszczeń bankowych: termin i konsekwencje
Termin przedawnienia roszczeń bankowych wynosi 3 lata. Oznacza to, że banki mogą dochodzić swoich roszczeń do dnia 31 grudnia 2019 roku. Po tej dacie roszczenia banków uległy przedawnieniu, a kredytobiorcy nie mogą już domagać się zwrotu nienależnie spełnionych świadczeń. Przedawnienie roszczeń bankowych ma istotne konsekwencje dla wszystkich stron postępowania, dlatego ważne jest zrozumienie terminów i przepisów prawnych związanych z tym zagadnieniem.
Podsumowanie
Spór dotyczący przedawnienia roszczeń bankowych w sprawach kredytów frankowych był jednym z najważniejszych tematów w polskim systemie prawnym. Wyroki Sądu Najwyższego i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wprowadziły różne stanowiska w tej sprawie. Obecnie, po wyroku TSUE, termin przedawnienia roszczeń bankowych powinien być liczony od daty wypłaty kapitału. Klauzule niedozwolone stosowane przez banki mają charakter bezprawny, a banki powinny podjąć działania w celu uchylenia skutków tych klauzul.
