Pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego zakończył się po 11 dniach intensywnej walki z żywiołem, która rozpoczęła się 20 kwietnia 2025 roku na granicy powiatów augustowskiego i monieckiego. W akcji gaśniczej uczestniczyło 500 osób, a dzięki wykorzystaniu zaawansowanych technologii udało się opanować ogień, który objął 450 hektarów unikalnych torfowisk i lasów bagiennych. Pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego stanowi poważne wyzwanie ekologiczne oraz punkt zwrotny dla działań prewencyjnych i legislacyjnych w zakresie ochrony przyrody i zarządzania kryzysowego.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jakie były główne skutki pożaru Biebrzańskiego Parku Narodowego? | Spłonęło 185 ha torfowisk, co wpłynęło na lokalny ekosystem i emisję CO₂. |
| Jakie metody walki z pożarami w trudno dostępnych terenach bagiennych zastosowano? | Wykorzystano śmigłowce, drony termowizyjne oraz pojazdy SHERP do gaszenia pożarów torfowisk. |
| Jaki jest wpływ zmian klimatu na częstotliwość pożarów w polskich parkach narodowych do 2025 roku? | Zmiany klimatu i susze hydrologiczne zwiększają ryzyko pożarów, jednak kluczową rolę odgrywa też melioracja terenów bagiennych. |
Spis treści:
Jak wyglądała geneza i skala pożaru Biebrzańskiego Parku Narodowego?
Pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego rozpoczął się 20 kwietnia 2025 roku około godziny 14:30 w okolicach Polkowa, na styku powiatów augustowskiego i monieckiego. Silny wiatr osiągający prędkość do 60 km/h przyczynił się do gwałtownego rozprzestrzeniania ognia, który w ciągu pierwszych 18 godzin objął powierzchnię aż 450 hektarów. Front ognia liczył około 1,9 kilometra długości, a teren objęty pożarem obejmował głównie turzycowiska – cenny element ekosystemu chronionego w ramach sieci Natura 2000, brzeziny bagienne oraz zarośla wierzbowe.
Skala katastrofy była znacząca: spłonęły przede wszystkim torfowiska o powierzchni 185 hektarów, co stanowiło około 41% całego obszaru objętego ogniem. Tereny te są nie tylko siedliskiem unikalnej flory i fauny, ale również ważnym magazynem dwutlenku węgla – torfowiska przechowują nawet dziesięciokrotnie więcej CO₂ niż lasy o podobnej powierzchni. Pożar ten był jednym z największych wydarzeń tego typu w ostatnich latach, porównywalnym do katastrofy z kwietnia 2020 roku.
Jakie zasoby i metody walki z pożarem zastosowano?
Walka z ogniem na tak trudnym terenie wymagała skoordynowanych działań wielu służb. W akcji brało udział około 500 strażaków, żołnierzy Wojska Polskiego, leśników oraz funkcjonariuszy policji. Ze względu na niedostępność tradycyjnego sprzętu gaśniczego na bagnistym terenie użyto specjalistycznych pojazdów SHERP oraz quadów umożliwiających przemieszczanie się przez mokradła.
Do gaszenia używano również nowoczesnych technologii – pięć śmigłowców (w tym policyjny Black Hawk) zrzuciło ponad 344 tysiące litrów wody bezpośrednio na płonące obszary. Drony termowizyjne monitorowały front ognia oraz wykrywały zarzewia pod powierzchnią ziemi, co było kluczowe przy gaszeniu podpowierzchniowych pożarów torfu sięgających nawet półtora metra głębokości. Zastosowanie takich innowacji znacząco poprawiło efektywność działań ratowniczych.
Jaki jest ekologiczny i klimatyczny kontekst pożaru?
Biebrzański Park Narodowy od lat zmaga się z problemem suszy hydrologicznej pogłębiającej ryzyko wystąpienia pożarów. W marcu 2025 roku pomiary wykazały pięciokrotny spadek przepływu wody w rzece Biebrzy względem roku poprzedniego oraz obniżenie zwierciadła wód gruntowych o ponad metr. Taki deficyt wodny trwa nieprzerwanie od jedenastu lat, co znacząco osusza glebę torfową i sprzyja zapalności biomasy.
Eksperci podkreślają jednak, że zmiany klimatyczne nie są jedyną przyczyną wzrostu ryzyka pożarowego. Prof. Marek Grygoruk z Uniwersytetu Warszawskiego wskazuje na aktywną meliorację większości terenów bagiennych jako kluczowy czynnik destabilizujący naturalny bilans wodny. Systemy odwadniające obniżyły poziom wód gruntowych nawet o czterdzieści centymetrów, przez co torf stał się bardziej podatny na zapalenie się oraz trudniejszy do ugaszenia.
Jakie polityczne i prawne reperkusje wywołał pożar?
Reakcją rządu na katastrofę było przyjęcie nowelizacji Kodeksu karnego jeszcze podczas trwania akcji gaśniczej, mającej na celu zaostrzenie kar za wywoływanie pożarów nieumyślnych oraz ograniczenie dostępu do terenów zagrożonych. Nowe przepisy przewidują kary do ośmiu lat więzienia za nieumyślne spowodowanie pożaru oraz mandaty do pięćdziesięciu tysięcy złotych za naruszenie zakazu wjazdu do lasu podczas okresu wysokiego zagrożenia.
Dyskusje publiczne dotyczą również konieczności zmiany podejścia do zarządzania terenami bagiennymi. Eksperci postulują zamknięcie licznych rowów melioracyjnych, które obecnie pełnią funkcję „autostrad” dla ognia przez osuszone obszary. Jednocześnie proponuje się restytucję bobrów jako naturalnych regulatorów poziomu wód gruntowych oraz automatyczne zamykanie szlaków turystycznych przy niskiej wilgotności gleby.
Jakie perspektywy niesie przyszłość dla ekosystemu i społeczeństwa?
Regeneracja spalonego ekosystemu torfowisk potrwa według szacunków dyrekcji parku od dwunastu do piętnastu lat. Odnowa będzie wymagać m.in. odbudowy naturalnego poziomu wód gruntowych oraz ochrony przed kolejnymi suszami. Niewłaściwe zarządzanie może doprowadzić do mineralizacji torfu i uwolnienia ogromnych ilości gazów cieplarnianych – szacuje się, że każdy hektar spalonych turzycowisk może emitować rocznie ponad dwie tony CO₂ oraz znaczne zasoby metanu.
Najnowsze innowacje technologiczne wdrożone podczas akcji gaśniczej – takie jak sieć czujników IoT monitorujących wilgotność gleby czy systemy sztucznej inteligencji przewidujące rozprzestrzenianie ognia – będą kluczowe dla skuteczniejszego zapobiegania przyszłym katastrofom. Edukacja społeczna skupiona na odpowiedzialności ekologicznej oraz bezpieczeństwie przeciwpożarowym staje się coraz ważniejszym elementem strategii ochrony parku.
W kontekście społecznym mieszkańcy regionu wyrażają mieszane uczucia – choć doceniają wysiłek służb ratunkowych i potrzeby ochrony środowiska, obawiają się ograniczeń związanych z użytkowaniem tradycyjnych pastwisk i lasów gospodarczych. Debata nad równowagą między rozwojem lokalnym a zachowaniem naturalnego dziedzictwa jest obecnie jednym z głównych wyzwań przed jakimi stoi społeczność Biebrzańskiego Parku Narodowego.
Po zakończeniu akcji gaśniczej premier Donald Tusk podkreślił heroizm wszystkich uczestników walki z ogniem oraz konieczność dalszych działań prewencyjnych i edukacyjnych. Pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego to nie tylko tragedia ekologiczna – to także lekcja współpracy między służbami państwowymi, naukowcami oraz społecznościami lokalnymi nad wspólnym dobrem jakim jest ochrona cennych ekosystemów naturalnych.
