Siła natury, choć piękna i życiodajna, potrafi być nieprzewidywalna i niszczycielska niczym gwałtowna burza. Pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego w 2025 roku ukazuje tę brutalną prawdę – ogień rozprzestrzenia się po unikalnych trzcinowiskach, które stanowią klejnot polskiej przyrody. Ten park narodowy jest jednym z najważniejszych obszarów chronionych w Polsce, będąc domem dla wielu rzadkich gatunków i miejscem o ogromnej bioróżnorodności. W obliczu narastającego problemu pożarów, nasilonych zmianami klimatycznymi oraz suszą hydrologiczną, konieczne staje się podjęcie skutecznych działań ratunkowych i prewencyjnych.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego 2025? | To rozległy pożar trzcinowisk, który rozpoczął się 20 kwietnia 2025 r., obejmując ponad 400 ha unikalnego ekosystemu. |
| Jakie są skutki pożaru w Biebrzańskim Parku Narodowym 2025? | Pożar zagraża faunie i florze, niszczy siedliska ptaków i ssaków oraz grozi zapaleniem torfu, co wydłuża regenerację ekosystemu. |
| Jakie metody walki z pożarami trzcinowisk stosuje się w Biebrzańskim Parku Narodowym? | Wykorzystuje się m.in. drony do monitoringu, śmigłowce gaśnicze oraz wojskowe pojazdy terenowe Sherp do działań w trudnym terenie. |
Spis treści:
Jak przebiega pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego i jaka jest skala operacji?
Pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego rozpoczął się 20 kwietnia 2025 roku na granicy powiatów augustowskiego i monieckiego, w okolicach wsi Kopytkowo i Polkowa. Początkowo ogień objął około 60 hektarów trzcinowisk i torfowisk, jednak w ciągu kilku dni rozprzestrzenił się na powierzchnię przekraczającą 400 hektarów. Front ognia osiągnął szerokość około kilometra, zagrażając wyjątkowym siedliskom przyrodniczym parku.
W akcji gaśniczej bierze udział ponad 180 strażaków Państwowej Straży Pożarnej (PSP) oraz Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP), wspieranych przez jednostki wojskowe oraz leśne służby ochrony. Do monitorowania sytuacji wykorzystano sześć zespołów dronowych, które dostarczają aktualne dane o rozwoju ognia. Wsparcie powietrzne zapewniają dwa śmigłowce Lasów Państwowych oraz samolot gaśniczy. Do transportu sprzętu i ratowników na trudno dostępne bagienne tereny używane są wojskowe pojazdy terenowe Sherp – maszyny znane z ekstremalnych warunków pracy na obszarach arktycznych.
Wojewoda podlaski Jacek Brzozowski powołał sztab kryzysowy koordynujący działania służb ratowniczych wraz z udziałem policji oraz Wojsk Obrony Terytorialnej (WOT). Sytuacja pozostaje dynamiczna ze względu na trudne warunki terenowe i brak opadów deszczu od kilku miesięcy.
Jak historyczne uwarunkowania i czynniki ryzyka wpływają na pożary w Biebrzańskim Parku Narodowym?
Biebrzański Park Narodowy nie jest nowym miejscem zmagań z ogniem. Historia pożarów sięga kilku lat wstecz, a trend ich nasilania jest niepokojący. Największy dotychczasowy pożar miał miejsce w kwietniu 2020 roku i objął aż 5 526 hektarów – to około dziesięć procent powierzchni całego parku. Spowodowany był głównie wypalaniem traw przez osoby nieprzestrzegające zakazów. Straty ekologiczne były ogromne – wymarły populacje wielu rzadkich gatunków ptaków i ssaków.
W marcu bieżącego roku doszło do kolejnej serii incydentów – spłonęło wtedy około 90 hektarów trzcinowisk na terenie parku. To wyraźny sygnał rosnącego zagrożenia wynikającego zarówno ze zmian klimatycznych, jak i ludzkich zaniedbań.
Do głównych czynników ryzyka należą obecnie:
– Susza hydrologiczna: Zima bez pokrywy śniegowej oraz brak opadów od jesieni 2024 roku spowodowały znaczne przesuszenie torfowisk – naturalnych gleb bagiennych o wysokiej zawartości materii organicznej. Niska wilgotność podłoża zwiększa podatność na zapalenia i utrudnia gaszenie ognia.
– Działalność człowieka: Szacuje się, że aż dziewięćdziesiąt procent wszystkich pożarów powstaje wskutek celowego podpalenia lub przypadkowego zaprószenia ognia podczas prac rolniczych czy rekreacyjnych.
Jak eksperci oceniają wpływ pożaru na ekosystem i jakie są strategie odbudowy?
Eksperci podkreślają powagę sytuacji ekologicznej wywołanej przez pożary w Biebrzańskim Parku Narodowym. Dr hab. Wiktor Kotowski z Uniwersytetu Warszawskiego ostrzega: „Jeśli ogień przeniknie do warstw torfu, będzie płonąć przez długie miesiące, powodując głębokie szkody dla gleby. To oznacza reset całego ekosystemu bagiennego – jego odtworzenie zajmie dziesiątki lat”.
Profesor Jan Taylor z Uniwersytetu w Białymstoku zwraca uwagę na dramatyczne straty ornitologiczne: „Sezon lęgowy ptaków zagrożonych wyginięciem został poważnie przerwany. Biebrza jest jedną z ostatnich ostoi dla wielu gatunków takich jak wodniczka czy żuraw”.
Dyrektor parku narodowego Artur Wiatr apeluje o zwiększenie świadomości społecznej: „Lata ostrzeżeń przed wypalaniem traw pozostały bez echa, a każdy taki incydent to cios dla bioróżnorodności Polski”.
W odpowiedzi na kryzys proponowane są różnorodne działania renaturyzacyjne, przede wszystkim podnoszenie poziomu wód gruntowych poprzez odbudowę naturalnych systemów retencji wodnej oraz ochrona torfowisk przed dalszym wysychaniem. Strategie zarządzania kryzysowego obejmują także rozwój systemów ostrzegania przed pożarami oraz edukację lokalnej społeczności.
Jak pożar wpływa na lokalną społeczność i jakie ma znaczenie globalne?
Mieszkańcy okolicznych powiatów augustowskiego, monieckiego i suwalskiego otrzymali alerty Rządowego Centrum Bezpieczeństwa (RCB) z prośbą o unikanie terenów zagrożonych oraz zgłaszanie wszelkich podejrzanych zachowań mogących sprowokować nowe ogniska ognia. Pożary wpływają negatywnie na lokalną gospodarkę – niszczone są pastwiska oraz tereny rekreacyjne, co odstrasza turystów będących głównym źródłem dochodu regionu.
Z perspektywy globalnej problem ten ma daleko idące implikacje. Spalenie jednego hektara torfu uwalnia do atmosfery około 600 ton dwutlenku węgla – gazu cieplarnianego intensyfikującego zmiany klimatyczne. Ponadto utrata bioróżnorodności w takim miejscu jak BPN oznacza zmniejszenie odporności całego europejskiego ekosystemu na kolejne zagrożenia środowiskowe.
Zaskakującym elementem akcji gaśniczej jest wykorzystanie wojskowych pojazdów Sherp – zwykle stosowanych w ekstremalnych warunkach Arktyki – które umożliwiają ratownikom dotarcie do trudno dostępnych bagiennych terenów parku. W operacji uczestniczą także studenci Akademii Pożarniczej jako wsparcie logistyczne i obserwacyjne, co świadczy o skali wyzwania.
Co oznacza pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego dla przyszłości ochrony przyrody?
Aktualny kryzys w BPN jest przestrogą przed konsekwencjami braku długoterminowej strategii zarządzania mokradłami i ochrony środowiska naturalnego. Jak podkreśla dr Kotowski, gaszenie płomieni to tylko doraźne działanie; prawdziwe rozwiązanie wymaga przywrócenia naturalnego reżimu wodnego poprzez kompleksowe działania renaturyzacyjne i edukację społeczną.
Bez zdecydowanych inwestycji finansowych oraz zmian legislacyjnych park narodowy pozostanie narażony na coraz częstsze katastrofy ekologiczne. Społeczność lokalna musi zostać zaangażowana nie tylko jako beneficjent ochrony przyrody, ale również jako aktywny uczestnik prewencji przeciwpożarowej.
Pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego to alarm dla całej Polski i świata – walka o zachowanie tego unikatowego miejsca musi stać się priorytetem dla kolejnych pokoleń.
