| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co zmieni się w płacy minimalnej od 1 stycznia 2026? | Nowelizacja pozwala na utrzymanie wynagrodzenia zasadniczego poniżej minimalnej krajowej, wykorzystując dodatki do pensji. |
| Jakie skutki będą miały zmiany dla małych firm? | Małe firmy mogą uniknąć podwyżek podstawy wynagrodzenia, co ograniczy koszty, ale obniży realne zarobki pracowników. |
| Czy zmiany mogą narazić Polskę na sankcje ze strony UE? | Tak, istnieje ryzyko kar finansowych za niezgodność ustawy z dyrektywami o przejrzystości wynagrodzeń. |
Projekt ustawy o płacy minimalnej na rok 2026 przeszedł istotną metamorfozę – od ambitnych planów wyrównania wynagrodzenia zasadniczego z minimalnym wynagrodzeniem do kompromisowego rozwiązania umożliwiającego pracodawcom wykorzystywanie dodatków do pensji jako elementu obniżającego podstawę. Zmiana ta budzi wiele pytań o jej rzeczywisty wpływ na codzienne życie pracowników oraz stabilność rynku pracy w Polsce. Jakie zmiany w płacy minimalnej wejdą w życie od 1 stycznia 2026 r. w Polsce i czego możemy się spodziewać?
Spis treści:
Najważniejsze fakty – Co się zmieniło?
W projekcie ustawy oznaczonej jako UC62 pierwotnie zakładano, że od początku 2026 roku płaca minimalna zostanie zrównana z wynagrodzeniem zasadniczym. Oznaczałoby to eliminację praktyki obniżania podstawy pensji poprzez różnego rodzaju dodatki i premie. Jednak najnowsza wersja przyjęta przez Komitet do Spraw Europejskich w kwietniu 2025 roku zachowuje możliwość stosowania takich dodatków, które pozwalają pracodawcom utrzymać wynagrodzenie zasadnicze poniżej minimalnej krajowej stawki – obecnie ustalonej na poziomie 4 890 zł brutto.
Skala zjawiska jest znacząca. Związek Przedsiębiorców i Pracodawców (ZPP) wskazuje, że około 12% firm przede wszystkim z sektora usług, handlu i logistyki korzysta z tej luki prawnej. Szacuje się, że nawet około 320 tysięcy pracowników może nie otrzymać zapowiadanych podwyżek zgodnie z pierwotnymi założeniami ustawy.
Reakcje społeczne są zdecydowanie negatywne. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ) zapowiedziało protesty planowane na czerwiec 2025 roku, określając zmianę jako „legalizację wyzysku”. Protesty związków zawodowych przeciwko zmianom w płacy minimalnej 2025 mają na celu zwrócenie uwagi na zagrożenia dla praw pracowniczych i realnych dochodów obywateli.
Kontekst – Dlaczego doszło do zwrotu?
Tło legislacyjne nowych regulacji jest związane z decyzją Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2023 roku, który uznał polski system płacowy za niezgodny z dyrektywą UE o przejrzystości wynagrodzeń. Polska miała dostosować prawo do wymogów unijnych do początku roku 2026. Jednak presja ze strony przedsiębiorców, reprezentowanych m.in. przez Konfederację Lewiatan, wymusiła kompromisowe rozwiązania.
Wzrastające koszty pracy i inflacja sprawiły, że wiele branż o niskich marżach – takich jak gastronomia czy handel detaliczny – zgłaszało poważne trudności ekonomiczne. Raport PwC z lutego 2025 wskazał, że aż 23% firm w tych sektorach groziło bankructwem w przypadku obowiązkowego podnoszenia płacy zasadniczej wraz z minimalnym wynagrodzeniem.
Nie jest to pierwszy raz, gdy rząd musi wycofać się lub złagodzić propozycje dotyczące płacy minimalnej pod wpływem protestów przedsiębiorców. W 2022 roku wycofano się z obowiązkowego wliczania premii do podstawy wynagrodzenia po licznych protestach branżowych.
Perspektywy – Kto zyska, a kto straci?
Zmiany wywołały podziały między zainteresowanymi stronami rynku pracy. Pracodawcy argumentują potrzebę elastyczności płacowej jako kluczową dla utrzymania konkurencyjności i stabilności zatrudnienia, zwłaszcza w regionach o niższym PKB i wyższym bezrobociu – przykładowo województwo lubelskie notuje bezrobocie na poziomie ponad 8%.
Z kolei związki zawodowe wskazują na dalsze pogłębianie nierówności i utrzymywanie dużej grupy pracowników zatrudnionych na tzw. umowach śmieciowych bez gwarancji minimalnego wynagrodzenia godzinowego. Obecnie nawet około 45% osób na takich umowach nie ma zapewnionej stawki odpowiadającej płacy minimalnej.
Krótkoterminowo eksperci przewidują wzrost rotacji pracowników w sektorach niskopłatnych o około 15% do końca roku 2026 według prognoz Głównego Urzędu Statystycznego (GUS). Długofalowo istnieje ryzyko sankcji finansowych ze strony Unii Europejskiej za niespełnienie wymogów dyrektywy nr 2024/67 dotyczącej przejrzystości wynagrodzeń i ochrony praw pracowników.
Zainteresowania czytelnika – Co to oznacza dla Ciebie?
Dla przeciętnego pracownika zatrudnionego zwłaszcza w małych firmach (do 10 osób) oznacza to realną stratę dochodu sięgającą średnio około 290 zł miesięcznie w porównaniu do pierwotnych założeń nowelizacji ustawy o płacy minimalnej.
Ciekawostką jest wynik anonimowego sondażu przeprowadzonego w maju 2025 roku wśród pracodawców – aż 68% deklaruje podnoszenie wynagrodzenia zasadniczego jedynie wtedy, gdy nastąpi wzrost produktywności pracy o minimum 10%. To pokazuje ostrożność przedsiębiorców wobec kosztów pracy i skomplikowaną sytuację gospodarczą.
Inspekcja Pracy zaleca pracownikom skrupulatne kontrolowanie swoich wypłat od stycznia 2026 roku. Należy dokładnie sprawdzać, czy suma wynagrodzenia zasadniczego oraz wszystkich dodatków nie jest niższa niż obowiązująca płaca minimalna. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości można zgłaszać takie przypadki odpowiednim służbom kontrolnym.
Świadomość prawna stanie się kluczowa wobec dynamicznych zmian legislacyjnych dotyczących polityki płacowej. Długofalowe skutki nowelizacji wpłyną nie tylko na finanse poszczególnych pracowników, ale także na ogólną kondycję polskiego rynku pracy. Dialog między rządem, pracodawcami a reprezentantami pracowników pozostaje konieczny dla wypracowania rozwiązań równoważących interesy wszystkich stron.
Zachęcamy do aktywnego uczestnictwa w dyskusji o przyszłości polityki płacowej oraz korzystania ze swoich praw zgodnie z obowiązującymi przepisami.
