| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Czym jest renowacja Dworu Brandysa? | To kompleksowy remont zabytkowego obiektu w Brodach, przywracający mu historyczny blask i funkcje kulturalne. |
| Jak finansowany jest projekt renowacji? | Projekt wspiera Rządowy Program Odbudowy Zabytków oraz samorząd województwa małopolskiego, łączna wartość pierwszego etapu to około 1,6 mln zł. |
| Jakie są plany na przyszłość Dworu Brandysa? | Kolejne etapy przewidują adaptację wnętrz na centrum kultury i rozwój turystyki, co ma przynieść korzyści lokalnej społeczności. |
Malownicze krajobrazy Małopolski kryją wiele świadectw minionych epok, a jednym z nich jest Dwór Brandysa w Brodach. Ten zabytkowy obiekt, niegdyś pełen życia i znaczenia dla lokalnej społeczności, przez lata borykał się z groźbą zapomnienia i rozkładu. Dziś jednak dzięki systematycznym działaniom renowacyjnym odzyskuje dawny blask. Pierwszy etap renowacji Dworu Brandysa dobiega końca w maju 2025 roku – to moment kluczowy nie tylko dla samego dworu, ale także dla całej Małopolski i jej dziedzictwa kulturowego.
Spis treści:
Historia Dworu Brandysa: Od splendoru do zapomnienia
Dwór Brandysa powstał w pierwszej połowie XIX wieku z inicjatywy Jana Kantego Brandysa. Jego nazwa pochodzi od nazwiska fundatora, a sam obiekt szybko stał się ważnym punktem na mapie regionu. W czasach powstania listopadowego dwór pełnił rolę punktu konspiracyjnego – tajny tunel wykorzystywany przez emisariuszy świadczy o jego strategicznym znaczeniu. Przez kolejne dekady był miejscem spotkań lokalnej elity i centrum życia społecznego.
Niestety XX wiek przyniósł degradację tego miejsca. Po bankructwie spółki Brodvin w latach 90., która planowała adaptację dworu na szkołę agroturystyczną, obiekt popadł w ruinę. Brak odpowiedniej konserwacji doprowadził do poważnych uszkodzeń konstrukcji dachu i murów. Do początku XXI wieku dwór stał się niemal symbolem zaniedbania dziedzictwa kulturowego Małopolski.
Rozpoczęcie projektu renowacyjnego: Pierwszy etap na finiszu
W listopadzie 2024 roku rozpoczął się pierwszy etap projektu renowacji Dworu Brandysa. Prace obejmowały kluczowe elementy konstrukcyjne: remont dachu oraz komina prowadzony przez firmę Remerus Liessen Sp. z o.o., odwodnienie budynku oraz naprawę murów realizowane przez ŁĘGPRZEM Sp. z o.o. Całość prac kosztowała około 1,6 miliona złotych, z czego ponad 1,3 miliona pochodziło z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków przeznaczonego na ochronę dziedzictwa Małopolski.
Nadzór nad projektem sprawowała Dorota Maj-Kołodziej – inspektor ds. zabytków w Kalwarii Zebrzydowskiej, przy wsparciu burmistrza Tadeusza Steli oraz wicemarszałka Ryszarda Pagacza reprezentującego samorząd województwa. Ich zaangażowanie było kluczowe dla sprawnego przebiegu inwestycji i pozyskania środków finansowych.
Wpływ renowacji na branżę ochrony zabytków
Renowacja Dworu Brandysa wpisuje się w szerszy trend rewitalizacji obiektów historycznych w Małopolsce, gdzie program „Małopolski dwór” zakłada adaptację sześciu zabytkowych dworów do celów kulturalno-turystycznych do roku 2027. Budżet programu to aż 43 miliony złotych, co świadczy o rosnącym zainteresowaniu konserwacją dziedzictwa i jego udostępnianiem społeczeństwu.
Porównując projekt w Brodach z innymi inwestycjami jak modernizacja Willi Czerwony Dwór w Zakopanem czy odbudowa dworu Reyów w Sieciechowicach, można zauważyć podobieństwa nie tylko w zakresie technologicznym, ale też strategicznym – wszystkie te działania mają na celu ożywienie lokalnej turystyki kulturowej oraz stworzenie przestrzeni do wymiany artystycznej i edukacyjnej.
Kontrowersje i wyzwania projektu
Nie brakuje głosów sceptycznych wobec obecnego projektu renowacji Dworu Brandysa. Mieszkańcy pamiętają nieudane próby remontu z lat 2004–2005, które zakończyły się fiaskiem ze względu na niewłaściwe zarządzanie i brak środków. Obawy dotyczą również ryzyka powtarzających się problemów organizacyjnych lub finansowych.
Dyskusje toczą się także wokół ewentualnej sprzedaży dworu prywatnym inwestorom – część mieszkańców postuluje takie rozwiązanie jako gwarancję sprawniejszej gospodarki obiektem. Jednak obecne działania samorządu i rządu pokazują determinację w utrzymaniu dworu pod kontrolą publiczną, co sprzyja zachowaniu jego wartości historycznych i społecznych.
Przyszłość Dworu Brandysa: Perspektywy rozwoju
Planowane kolejne etapy remontu obejmują adaptację wnętrz dworu na centrum kultury oraz rewitalizację otoczenia – m.in. odrestaurowanie XIX-wiecznej studni odkrytej niedawno w parku przy obiekcie. Realizacja tych planów ma zakończyć się do końca 2026 roku.
Dzięki tym działaniom Dwór Brandysa może stać się istotnym punktem na mapie turystycznej regionu, przyciągając nawet do 50 tysięcy odwiedzających rocznie. To znaczny potencjał rozwojowy biorąc pod uwagę lokalny kontekst – Kalwaria Zebrzydowska corocznie gości około dwóch milionów pielgrzymów.
Ciekawostki historyczne i społeczny wpływ projektu
Dwór skrywa wiele tajemnic sprzed wieków – między innymi podziemny tunel wykorzystywany przez emisariuszy powstania listopadowego czy odnalezioną XIX-wieczną studnię, które wzbogacają jego wartość muzealną i edukacyjną. Te elementy zostaną zabezpieczone i udostępnione zwiedzającym wraz z dalszymi etapami prac.
Renowacja wpływa również pozytywnie na lokalną społeczność – tworząc nowe miejsca pracy związane z kulturą i turystyką (szacunkowo 15–20 nowych etatów) oraz umożliwiając dostęp do usług nocnej opieki zdrowotnej, co było jednym z warunków wsparcia ze strony samorządu wojewódzkiego.
Warto podkreślić skalę wsparcia państwowego dla ochrony zabytków – Ministerstwo Kultury przeznaczyło w 2025 roku ponad 201 milionów złotych na podobne projekty w całej Polsce. Bez takich działań wiele cennych obiektów grozi zawaleniem lub trwałym zniszczeniem; według ekspertyz aż 40% konstrukcji dachu Dworu Brandysa mogło ulec katastrofie budowlanej już przed rokiem 2030.
Renowacja Dworu Brandysa to nie tylko przywrócenie świetności jednemu z ważniejszych zabytków Małopolski, ale też dowód na to, że ochrona dziedzictwa kulturowego może być siłą napędową zmian społeczno-gospodarczych. Ożywienie tego miejsca tworzy nowe możliwości dla mieszkańców oraz stanowi inspirację dla innych regionów walczących o zachowanie swojej historii.
Zachęcamy wszystkich miłośników historii i kultury do śledzenia postępów prac oraz odwiedzania odnowionego dworu po zakończeniu kolejnych etapów remontu – to szansa na osobiste doświadczenie wartości dziedzictwa Małopolski oraz wsparcie lokalnych inicjatyw kulturalnych.
