Dolar amerykański przeżywa najtrudniejszy okres od dekad, tracąc na początku 2025 roku blisko 9% wartości w stosunku do koszyka głównych walut. Indeks dolara DXY spadł z poziomu 105 punktów w styczniu do 98,5 punktów w czerwcu, notując najgorszy początek roku od 1995. Analitycy finansowi są zgodni – to nie przejściowa korekta, lecz początek długoterminowego trendu osłabiającego niegdyś niepodważalną pozycję amerykańskiej waluty. Przyczyny tego zjawiska są wieloaspektowe, obejmując politykę handlową administracji Trumpa, rosnące zadłużenie Stanów Zjednoczonych oraz fundamentalną zmianę postrzegania dolara przez globalnych inwestorów.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jak duże są straty dolara w 2025 roku? | Indeks DXY spadł o 9% od stycznia, notując najgorszy początek roku od 1995 roku |
| Co mówią eksperci o przyszłości dolara? | 19 z 51 stratedgów ankietowanych przez Reuters wyraża obawy o status dolara jako bezpiecznej przystani |
| Które waluty zyskują na osłabieniu dolara? | Real brazylijski wzrósł o 10%, rand południowoafrykański o 6%, euro umacnia się mimo obniżek stóp przez EBC |
Spis treści:
Polityka handlowa jako główny katalizator osłabienia dolara
Wprowadzone przez administrację Donalda Trumpa taryfy handlowe stały się kluczowym czynnikiem destabilizującym pozycję dolara na rynkach globalnych. Dziesięcioprocentowy podatek bazowy na towary importowane oraz dodatkowe cła wymierzone w kraje stosujące nieuczciwą konkurencję handlową wywołały falę niepokoju wśród międzynarodowych inwestorów. Protekcjonistyczna polityka handlowa USA prowadzi do fragmentacji globalnych łańcuchów dostaw, co zwiększa koszty produkcji amerykańskich przedsiębiorstw i osłabia konkurencyjność gospodarki.
Rynki finansowe zareagowały na te działania masowym odpływem kapitału z aktywów denominowanych w dolarach. Christopher Turner z ING podkreśla, że ścieżka najmniejszego oporu wiedzie w kierunku umiarkowanie słabszego dolara, co odzwierciedla fundamentalną zmianę nastrojów inwestorskich. Niepewność związana z dalszymi posunięciami w polityce handlowej sprawia, że inwestorzy instytucjonalni poszukują alternatywnych miejsc lokowania kapitału.
Skutki protekcjonizmu są już widoczne w statystykach handlu zagranicznego – deficyt handlowy USA paradoksalnie rośnie, mimo wprowadzonych ceł. Amerykańscy importerzy przenoszą część kosztów taryf na konsumentów, co napędza inflację i zmusza Rezerwę Federalną do utrzymywania restrykcyjnej polityki monetarnej. Ten mechanizm dodatkowo osłabia atrakcyjność dolara w porównaniu z walutami krajów prowadzących bardziej przewidywalną politykę gospodarczą.
Strukturalne problemy gospodarki amerykańskiej narastają
Deficyt budżetowy Stanów Zjednoczonych osiągnął w 2025 roku poziom 1,9 biliona dolarów, co stanowi 6,2% produktu krajowego brutto – najwyższy wskaźnik od czasów II wojny światowej. Dług publiczny przekroczył próg 118% PKB, zbliżając się do poziomów charakterystycznych dla najwyżej zadłużonych gospodarek europejskich. Te alarmujące liczby przekładają się na rosnące koszty obsługi długu, które pochłaniają coraz większą część budżetu federalnego.
Agencje ratingowe coraz częściej wyrażają obawy dotyczące długoterminowej stabilności fiskalnej USA. Moody’s i Standard & Poor’s wprawdzie utrzymują najwyższe ratingi dla amerykańskich obligacji skarbowych, ale analitycy tych instytucji wskazują na rosnące ryzyko związane z brakiem konsensusu politycznego w kwestii reformy systemu podatkowego i cięć wydatków.
Porównanie z innymi rozwiniętymi gospodarkami
W przeciwieństwie do USA, strefa euro wykazuje oznaki stabilizacji fiskalnej mimo wyzwań związanych z finansowaniem projektów obronnych i energetycznych. Niemcy utrzymują nadwyżkę budżetową, a Francja systematycznie redukuje deficyt poniżej progu 3% PKB. Japonia, choć historycznie borykająca się z wysokim zadłużeniem, prowadzi konsekwentną politykę monetarną wspierającą stabilność jena. Te różnice w kondycji fiskalnej poszczególnych gospodarek przekładają się na preferencje inwestorów międzynarodowych.
Bank Rozliczeń Międzynarodowych w swoim najnowszym raporcie wskazuje, że udział dolara w globalnych rezerwach walutowych spadł do najniższego poziomu od 1995 roku. Banki centralne krajów rozwijających się aktywnie dywersyfikują swoje portfele, zwiększając ekspozycję na euro, jen japoński, a nawet yuan chiński. Ten trend może przyspieszyć w nadchodzących latach, jeśli problemy strukturalne gospodarki amerykańskiej będą się pogłębiać.
Prognozy ekspertów wskazują na dalsze osłabienie
Analitycy największych banków inwestycyjnych są zgodni co do dalszego trendu spadkowego dolara w średnim terminie. J.P. Morgan przewiduje spadek indeksu DXY do poziomu 97 punktów do końca 2025 roku, podczas gdy Goldman Sachs szacuje możliwy spadek nawet do 95 punktów w pierwszej połowie 2026 roku. Te prognozy opierają się na założeniu, że Rezerwa Federalna będzie zmuszona do obniżek stóp procentowych w odpowiedzi na spowolnienie gospodarcze wywołane wojną handlową.
Szczególnie optymistyczne prognozy dotyczą pary walutowej EUR/USD, która według większości analityków może osiągnąć poziom 1,15-1,18 w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy. Umocnienie euro wynika nie tylko z osłabienia dolara, ale także z rosnącej atrakcyjności europejskich aktywów. Europejski Bank Centralny, mimo obniżek stóp procentowych, prowadzi bardziej przewidywalną politykę monetarną niż Fed, co doceniają inwestorzy długoterminowi.
Scenariusze alternatywne i punkty zwrotne
Nie wszyscy eksperci podzielają pesymistyczne prognozy dotyczące dolara. Grupa analityków z Morgan Stanley wskazuje na możliwość stabilizacji amerykańskiej waluty w drugiej połowie 2025 roku, pod warunkiem złagodzenia retoryki handlowej przez administrację Trumpa. Kluczowymi punktami zwrotnymi mogą być grudniowe posiedzenie FOMC oraz publikacja danych o inflacji za listopad, które pokażą rzeczywisty wpływ taryf na wzrost cen w USA.
Optymistyczny scenariusz zakłada, że gospodarka amerykańska szybko zaadaptuje się do nowych warunków handlowych, a zwiększone inwestycje w technologie oraz infrastrukturę przyniosą wzrost produktywności. W takim przypadku dolar mógłby odrobić część strat już w 2026 roku, pod warunkiem poprawy sytuacji fiskalnej i złagodzenia napięć geopolitycznych.
Globalne reakcje na słabnącego dolara
Osłabienie dolara amerykańskiego wywołuje efekt domina na rynkach globalnych, przynosząc korzyści walutom krajów rozwijających się oraz niektórym gospodarkom rozwiniętym. Real brazylijski umocnił się o 10% w stosunku do dolara od początku 2025 roku, wspierany przez wysokie ceny surowców oraz napływ kapitału zagranicznego. Podobnie zachowuje się rand południowoafrykański, który zyskał 6%, oraz baht tajski notujący wzrost o 2%.
Chiny wykorzystują osłabienie dolara do przyspieszenia procesu dywersyfikacji swoich rezerw walutowych. Ludowy Bank Chin zwiększył udział złota w rezerwach do 4,9%, jednocześnie redukując ekspozycję na amerykańskie obligacje skarbowe. Pekin prowadzi także intensywne negocjacje z partnerami handlowymi w sprawie rozliczeń w walutach lokalnych, co może w dłuższej perspektywie ograniczyć popyt na dolary w handlu międzynarodowym.
Europa jako główny beneficjent
Strefa euro odnosi szczególne korzyści z obecnej sytuacji na rynkach walutowych. Mimo że Europejski Bank Centralny obniżył stopy procentowe o 50 punktów bazowych w pierwszym półroczu 2025 roku, euro systematycznie umacnia się względem dolara. Niemieckie obligacje dziesięcioletnie po raz pierwszy od 2019 roku oferują wyższą realną stopę zwrotu niż amerykańskie Treasuries, co przyciąga kapitał instytucjonalny.
Komisja Europejska przedstawiła ambitny plan inwestycji w wysokości 500 miliardów euro na lata 2025-2027, skupiający się na transformacji energetycznej, digitalizacji oraz wzmocnieniu zdolności obronnych. Te inwestycje, finansowane częściowo przez emisję wspólnych obligacji europejskich, zwiększają atrakcyjność regionu dla długoterminowych inwestorów. Fundusz Walutowy prognozuje, że wzrost gospodarczy w strefie euro może w 2026 roku przewyższyć tempo ekspansji amerykańskiej gospodarki.
Lekcje z historycznych precedensów
Historia rynków finansowych dostarcza licznych przykładów spektakularnych osłabień głównych walut międzynarodowych, oferując cenne wskazówki dla zrozumienia obecnej sytuacji dolara. Najbardziej znanym przypadkiem jest atak spekulacyjny George’a Sorosa na funta brytyjskiego we wrześniu 1992 roku, który doprowadził do wyjścia Wielkiej Brytanii z Europejskiego Mechanizmu Kursowego i dewaluacji waluty o 15% w ciągu jednego dnia.
Mechanizm tamtego kryzysu przypomina obecną sytuację dolara pod kilkoma względami. Po pierwsze, brytyjski rząd prowadził wówczas politykę gospodarczą niezgodną z fundamentami ekonomicznymi, utrzymując sztucznie wysoki kurs funta w stosunku do marki niemieckiej. Po drugie, inwestorzy instytucjonalni stopniowo tracili zaufanie do zdolności władz do obrony waluty, co prowadziło do narastania presji spekulacyjnej.
Współczesne przykłady załamania zaufania
Rubel rosyjski w 2022 roku dostarczył kolejnego przykładu gwałtownych wahań kursu waluty pod wpływem czynników geopolitycznych. Po nałożeniu zachodnich sankcji rosyjska waluta straciła początkowo 50% wartości, by następnie umocnić się o 30% dzięki kontroli kapitału i wymuszonym rozliczeniom w rublach za surowce energetyczne. Obecnie rubel ponownie słabnie, co pokazuje, że sztuczne mechanizmy wspierania waluty mają ograniczoną trwałość.
Jen japoński w latach 90. przechodził przez okres systematycznego osłabiania się mimo silnych fundamentów gospodarczych Japonii. Przyczyny leżały w przedłużającej się stagnacji gospodarczej oraz ultra-luźnej polityce monetarnej Banku Japonii. Ten przykład pokazuje, jak długoterminowe problemy strukturalne mogą prowadzić do stopniowej erozji pozycji waluty na rynkach międzynarodowych, nawet w przypadku stabilnych gospodarek rozwiniętych.
Praktyczne implikacje dla różnych grup
Osłabienie dolara amerykańskiego niesie ze sobą różnorodne konsekwencje dla poszczególnych grup uczestników rynku finansowego. Inwestorzy indywidualni posiadający portfele z dużą ekspozycją na aktywa dolarowe powinni rozważyć dywersyfikację swoich lokat. Fundusze akcji amerykańskich w przeliczeniu na złote mogą przynosić straty nawet przy wzrostach na Wall Street, co wymaga przemyślenia strategii hedgingowej lub zwiększenia udziału instrumentów nieamerykańskich.
Eksporterzy polscy odnoszą korzyści z osłabienia dolara, ponieważ ich produkty stają się bardziej konkurencyjne cenowo na rynku amerykańskim. Jednocześnie firmy importujące towary z USA mogą liczyć na obniżenie kosztów zakupu, co poprawia ich marże operacyjne. Jednak przedsiębiorstwa prowadzące działalność międzynarodową muszą uwzględnić zwiększoną zmienność kursów walutowych w swoich strategiach zarządzania ryzykiem.
Wpływ na gospodarkę globalną
W skali makroekonomicznej osłabienie dolara prowadzi do fundamentalnych zmian w przepływach kapitału między regionami. Kraje rozwijające się, które przez dekady zmagały się z odpływem kapitału podczas kryzysów, obecnie doświadczają napływu inwestycji. Ten trend może przyczynić się do szybszego rozwoju gospodarczego rynków wschodzących, ale jednocześnie stwarza ryzyko przegrzania niektórych sektorów.
Zmiany w handlu międzynarodowym są już widoczne w statystykach. Firmy amerykańskie coraz częściej zawierają kontrakty eksportowe w euro lub jenach, aby uniknąć ryzyka dalszego osłabienia dolara. Z kolei importerzy z krajów trzecich przyspieszają realizację zamówień z USA, wykorzystując korzystne kursy wymiany. Te dostosowania mogą w dłuższej perspektywie prowadzić do trwałych zmian w strukturze handlu globalnego.
Inflacja w różnych regionach świata reaguje odmiennie na osłabienie dolara. Kraje importujące surowce denominowane w dolarach odnotowują spadek presji cenowej, podczas gdy USA mierzą się z rosnącymi kosztami importu. Ten mechanizm może wpływać na decyzje banków centralnych dotyczące stóp procentowych, potencjalnie prowadząc do dalszej dywergencji polityki monetarnej między głównymi gospodarkami świata.
Meta-description: Dolar traci 9% wartości w 2025 roku – sprawdź 5 kluczowych przyczyn osłabienia amerykańskiej waluty i prognozy ekspertów na najbliższe miesiące.
