W czwartek, 16 lutego 2023 roku, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ogłosi opinię Rzecznika Generalnego w sprawie istotnej dla frankowiczów.
Posiedzenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej o sygnaturze akt C-520/21 rozpocznie się około godziny 9:30, a podczas niego zostanie ogłoszona opinia Rzecznika Generalnego w sprawie prawa do wynagrodzenia. Choć powszechnie uważa się, że chodzi o odpowiedzi na pytania dotyczące roszczenia o wynagrodzenie, w praktyce sytuacja może wyglądać inaczej. W sprawie przed Trybunałem Sprawiedliwości UE swoje stanowisko przedstawiło aż siedem podmiotów.
Pozwany bank uważa, że prawo UE nie sprzeciwia się roszczeniom banków i konsumentów. Komisja Europejska twierdzi, że prawo UE sprzeciwia się roszczeniom banków, ale nie sprzeciwia się roszczeniom konsumentów. Według Republiki Portugalskiej prawo UE nie sprzeciwia się roszczeniom banków i konsumentów. Rzeczpospolita Polska uważa, że prawo UE sprzeciwia się roszczeniom banków. Z kolei Rzecznik Praw Obywatelskich uważa, że prawo UE sprzeciwia się roszczeniom banków i konsumentów, a prokuratura uważa, że prawo UE sprzeciwia się roszczeniom banków. Natomiast Rzecznik Finansowy uważa, że prawo UE sprzeciwia się roszczeniom banków.
Spis treści:
Czego dokładnie dotyczy opinia Rzecznika Generalnego TSUE w dniu 16.02.23?
Jeśli opinia Rzecznika Generalnego i wyrok TSUE w sprawie C-520/21 będą dotyczyły wyłącznie pytań związanych z roszczeniami konsumentów, to odpowiedź na pytania dotyczące roszczeń banków pozostanie nieznana. Jednakże, istnieją inne postępowania przed TSUE, takie jak postępowanie C-756/22, które dotyczą zbliżonych pytań sądu krajowego. W przypadku braku odpowiedzi TSUE na pytania dotyczące roszczeń banków w sprawie C-520/21, postępowanie toczy się nadal w innych sprawach przed sądami krajowymi. Ostateczna odpowiedź na pytania dotyczące roszczeń banków może zatem zależeć od wyniku tych postępowań.
W przypadku, gdy TSUE orzeknie, że prawo UE nie sprzeciwia się przyznaniu wynagrodzenia konsumentowi, oznacza to, że decyzja o tym, czy konsumentowi przysługuje takie wynagrodzenie, będzie podejmowana przez sąd krajowy w oparciu o polskie przepisy prawne i zebrane w sprawie dowody. Jeśli TSUE nie odniesie się bezpośrednio ani pośrednio do roszczeń banków, rozstrzygnięcie w kwestii prawa banków do wynagrodzenia za korzystanie z kapitału na gruncie prawa UE pozostanie otwarte. Ostateczną odpowiedź w tej kwestii będzie można otrzymać najprawdopodobniej dopiero po rozstrzygnięciu sprawy C-756/22.
Jednakże istnieje także możliwość, że TSUE podzieli stanowisko Komisji Europejskiej i stwierdzi, że prawo UE sprzeciwia się roszczeniom banków o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału kredytu, ale nie sprzeciwia się roszczeniom konsumentów. W takim scenariuszu wyrok TSUE będzie jednoznaczny i pozwoli na jasne rozstrzygnięcie kwestii wynagrodzenia dla konsumentów.
Opinia Rzecznika TSUE korzystna dla frankowiczów
Jeśli TSUE orzeknie, że roszczenia konsumentów o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału kredytu są sprzeczne z dyrektywą konsumencką 93/13/EWG i nie przysługują konsumentom, to oznacza, że podobne roszczenia nie przysługują także przedsiębiorcom. Dyrektywa ta chroni konsumentów przed nieuczciwymi praktykami przedsiębiorców, dlatego nie może uprzywilejować banków kosztem konsumentów. W takim scenariuszu, choć decyzja TSUE wydaje się negatywna, będzie to dobra wiadomość dla kredytobiorców w Polsce, ponieważ wyjaśni to ich prawa w kwestii wynagrodzenia za korzystanie z kapitału kredytu i ograniczy możliwość banków do pobierania niewłaściwych opłat od konsumentów.
Jeśli Rzecznik Generalny i TSUE odpowiedzą na oba pytania postawione przez sąd krajowy, to można wykluczyć, że TSUE odmówi prawa do wynagrodzenia konsumentom, jednocześnie uznając, że prawo UE nie sprzeciwia się takim roszczeniom ze strony banków. W przypadku negatywnych odpowiedzi TSUE na pytania dotyczące roszczeń banków, będzie to dobra wiadomość dla kredytobiorców, ponieważ banki często pozywają konsumentów o tak zwane wynagrodzenie za korzystanie z kapitału kredytu.
Jeśli jednak odpowiedź TSUE na pytanie o roszczenia banków będzie korzystna dla banków, to oznaczać to będzie, że prawo UE nie sprzeciwia się tego rodzaju roszczeniom po stronie przedsiębiorcy. W takim przypadku sądy krajowe będą musiały rozstrzygać sprawy o wynagrodzenie w oparciu o polskie prawo.
Opinia Rzecznika TSUE 16.02.23 korzystna dla banków
W przypadku korzystnej odpowiedzi TSUE dla banków, sytuacja kredytobiorców byłaby trudniejsza, ponieważ nie mieliby oni ochrony ze strony prawa europejskiego przed roszczeniami banków. Jednakże nie oznacza to, że konsumenci zawsze przegraliby sprawy sądowe przeciwko bankom. W takim scenariuszu prawdopodobnie to tzw. „wydział frankowy” Sądu Okręgowego w Warszawie ustaliłby linię orzeczniczą w sprawach o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału.
Warto jednak pamiętać, że istnieją poważne wątpliwości, czy tego rodzaju roszczenia banków mają podstawę prawną na gruncie polskiego prawa. Niektórzy prawnicy uważają, że roszczenia te mogą być sprzeczne z art. 358¹ Kodeksu cywilnego, który mówi, że strona prowadząca przedsiębiorstwo nie może wystąpić z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeśli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa. W takim przypadku roszczenia banków mogą zostać uznane za sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa i zasadami współżycia społecznego (art. 5 Kodeksu cywilnego).
Opinia Rzecznika Korzystna dla banków i dla konsumentów
Jeśli TSUE stwierdzi, że prawo UE nie sprzeciwia się roszczeniom banków, to oznacza, że podobne roszczenia mogą również być zgłaszane przez konsumentów. Nie jest możliwe, aby tylko konsumentom przysługiwało prawo do tego rodzaju roszczeń, dlatego też banki i przedsiębiorcy również mogą je zgłaszać.
W takim scenariuszu banki będą musiały liczyć się z dużymi stratami finansowymi, co może negatywnie wpłynąć na ich sytuację na rynku. Ponadto, przegranie w takiej sprawie może skłonić kredytobiorców do masowych pozwów zbiorowych przeciwko bankom, co jeszcze bardziej zwiększy ich ryzyko finansowe.
Podsumowując, sprawa C-520/21 wciąż budzi wiele kontrowersji i jej rozstrzygnięcie może mieć istotne konsekwencje dla kredytobiorców oraz banków. Ostateczna odpowiedź Rzecznika Generalnego i wyrok TSUE będą miały duże znaczenie dla rozwoju sytuacji i dalszych procesów sądowych w Polsce.
W takim scenariuszu można oczekiwać zmniejszenia liczby pozwów banków o roszczenia dotyczące tzw. wynagrodzenia za korzystanie z pieniędzy konsumentów. Jednocześnie istnieje ryzyko, że banki, które stosowały ten sposób naliczania opłat, będą musiały zwrócić znaczne sumy konsumentom. W ten sposób koncepcja wynagrodzenia za korzystanie z kapitału kredytu, opracowana przez banki, może stać się przyczyną dużych strat finansowych dla sektora bankowego. Ostateczne decyzje w tej sprawie podejmą polskie sądy.
