W 2025 roku polscy pracownicy zwolnieni z przyczyn niedotyczących ich osoby mogą liczyć na odprawy sięgające nawet 69 990 zł brutto, co odpowiada 15-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w tym roku. To rekordowa kwota, która podkreśla wagę ochrony socjalnej w okresie zatrudnienia. Jednak już od 2026 roku planowane są istotne zmiany w przepisach dotyczących odpraw pracowniczych, które mogą zaskoczyć zarówno pracowników, jak i pracodawców. Nowelizacja Kodeksu pracy przewiduje m.in. wliczanie do stażu pracy okresów zatrudnienia na umowach cywilnoprawnych, co wpłynie na wysokość wypłacanych świadczeń. Jakie dokładnie zmiany czekają zwolnionych w Polsce i jaki będzie ich wpływ na rynek pracy? Zapraszamy do analizy najważniejszych aspektów odpraw pracowniczych na rok 2026.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jak obliczana jest odprawa pracownicza w 2025 roku? | Odprawa zależy od stażu pracy i wynagrodzenia, maksymalnie do 15-krotności minimalnej płacy, czyli do ok. 69 990 zł. |
| Co zmieni się w naliczaniu stażu pracy od 2026 roku? | Do stażu będą zaliczane także okresy zatrudnienia na umowach cywilnoprawnych i samozatrudnieniu u tego samego pracodawcy. |
| Jakie będą skutki ekonomiczne zmian dla przedsiębiorstw? | Reforma może zwiększyć koszty odpraw nawet o kilkadziesiąt procent, szczególnie w branżach z dużą liczbą umów cywilnoprawnych. |
Spis treści:
Podstawy prawne i mechanizmy obliczeniowe odpraw w 2025 roku
W Polsce wysokość odprawy przysługującej zwolnionym pracownikom reguluje ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracownika. Kluczowym kryterium jest tu długość stażu pracy u danego pracodawcy, która decyduje o wymiarze świadczenia pieniężnego. W roku 2025 obowiązują trzy podstawowe progi: odprawa równowartości jednego miesiąca wynagrodzenia przysługuje osobom ze stażem krótszym niż dwa lata, dwóch miesięcy – przy zatrudnieniu od dwóch do ośmiu lat oraz trzech miesięcy – dla zatrudnionych powyżej ośmiu lat.
Przykładowo, jeśli pracownik zarabia minimalne wynagrodzenie – obecnie ustalone na poziomie 4 666 zł brutto – to jego maksymalna odprawa może sięgnąć aż około 69 990 zł brutto. W praktyce jednak większość wypłat jest niższa ze względu na indywidualne wynagrodzenia oraz fakt, że sufit został ustanowiony jako piętnastokrotność minimalnej pensji. Oznacza to, że nawet wysocy zarobkowo pracownicy nie otrzymają odpraw przekraczających tę kwotę.
Mechanizm ten ma na celu ochronę zarówno praw pracowników, jak i stabilność finansową przedsiębiorstw oraz państwa. Odprawy mają charakter kompensacyjny i są wypłacane przede wszystkim w przypadku zwolnień grupowych lub indywidualnych z przyczyn ekonomicznych czy organizacyjnych.
Zapowiedziane zmiany w 2026 roku
Wliczanie okresów zatrudnienia na umowach cywilnoprawnych
Najważniejszą reformą dotyczącą odpraw pracowniczych od stycznia 2026 roku będzie nowelizacja Kodeksu pracy umożliwiająca zaliczanie do stażu pracy okresów współpracy z tym samym pracodawcą nie tylko na podstawie umowy o pracę, ale także umów cywilnoprawnych takich jak zlecenia czy dzieło oraz prowadzenia działalności gospodarczej pod jego egidą. Oznacza to znaczne rozszerzenie definicji stażu pracy, co ma zwiększyć ochronę socjalną osób zatrudnionych w niestandardowych formach współpracy.
Dla przykładu, jeśli osoba była przez pięć lat związana z firmą jako samozatrudniona lub świadczyła usługi na podstawie umowy zlecenia, a następnie podpisała umowę o pracę, jej całkowity staż zostanie zsumowany. W rezultacie może ona otrzymać wyższą odprawę niż dotychczas przewidywano.
Skutki dla przedsiębiorstw i budżetu państwa
Zmiany te mają poważne konsekwencje finansowe dla polskich przedsiębiorstw. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej szacuje wzrost kosztów związanych z wypłatą odpraw na niemal pół miliarda złotych rocznie. Branże charakteryzujące się dużym udziałem umów cywilnoprawnych – takie jak IT czy transport – mogą odnotować nawet kilkudziesięcioprocentowy wzrost wydatków na świadczenia kompensacyjne.
Z drugiej strony rozszerzenie ochrony socjalnej dotknie blisko milion dwieście tysięcy osób pracujących w modelu hybrydowym lub samozatrudnionych. Dla nich reforma oznacza większe bezpieczeństwo finansowe podczas zwolnień oraz lepsze dostosowanie prawa do współczesnego rynku pracy.
Kontekst ekonomiczny i wpływ na rynek pracy
Lata 2023–2025 przyniosły rekordową falę zwolnień grupowych w Polsce. W samym tylko roku 2024 zgłoszono ponad 37 tysięcy przypadków zwolnień grupowych, z których faktycznie przeprowadzono około 27 tysięcy redukcji etatów. Trend ten utrzymuje się również w pierwszych miesiącach roku 2025 – przykładem jest Poczta Polska, która zapowiedziała odejście prawie dziesięciu tysięcy pracowników oferując im wysokie odprawy sięgające nawet dziewięciu miesięcznych pensji.
Sektory najbardziej dotknięte tymi zmianami to handel detaliczny (m.in. Carrefour), produkcja mebli (Black Red White) oraz logistyka (globalne plany redukcji UPS). W tych branżach presja na optymalizację kosztów zatrudnienia jest największa, co przekłada się na potrzebę elastycznych rozwiązań prawnych dotyczących odpraw.
Perspektywy i kontrowersje wokół reform
Argumenty zwolenników zmian
Zwolennicy reform podkreślają konieczność dostosowania prawa do realiów współczesnego rynku pracy, gdzie coraz więcej osób nie jest zatrudnionych wyłącznie na podstawie umowy o pracę. Umożliwienie zaliczania okresów zatrudnienia na umowach cywilnoprawnych czy samozatrudnieniu wyrównuje szanse tych grup względem tradycyjnych etatowców oraz wzmacnia ich ochronę socjalną.
Dodatkowo eksperci wskazują, że średni okres poszukiwania nowej pracy po zwolnieniu wynosi ponad pięć miesięcy, co czyni adekwatną wysokość odpraw kluczowym elementem wsparcia finansowego dla osób tracących zatrudnienie.
Głosy krytyczne
Krytycy reform obawiają się natomiast wzrostu kosztów zatrudnienia dla małych i średnich przedsiębiorstw nawet o kilkanaście procent rocznie. Istnieje ryzyko przenoszenia produkcji lub usług do krajów o niższych kosztach pracy oraz ograniczenia tworzenia nowych miejsc pracy ze względu na rosnącą niepewność finansową firm.
Dodatkowo wskazuje się na brak dedykowanych mechanizmów wsparcia dla mikroprzedsiębiorstw – stanowiących niemal całość polskiej gospodarki – które mogą mieć trudności z udźwignięciem dodatkowych obciążeń wynikających z reformy Kodeksu pracy.
Wpływ na przeciętnego pracownika: studium przypadku
Aby zobrazować praktyczne skutki nadchodzących zmian, warto rozważyć dwa przykłady:
Pierwszy to pracownik produkcyjny z sześcioma latami stażu u jednego pracodawcy oraz dodatkowymi trzema latami wykonywania obowiązków na podstawie umowy zlecenia u tego samego podmiotu. W roku 2025 jego odprawa zostanie wyliczona według dwóch miesięcznych wynagrodzeń minimalnych (około 9 332 zł), natomiast po zmianach wprowadzonych w 2026 roku suma lat współpracy wzrośnie do dziewięciu lat i uprawnienia do odprawy wzrosną do trzech miesięcznych pensji (około 13 998 zł).
Drugi przykład dotyczy specjalisty IT zarabiającego około 15 000 zł brutto miesięcznie i posiadającego kombinację umowy o pracę oraz kilkuletniej współpracy B2B. W jego przypadku limit ustawowy maksymalnej odprawy sprawia, że zmiana naliczania stażu nie wpłynie znacząco na wysokość świadczenia.
Podatkowe aspekty odpraw
Pod względem podatkowym odprawy są traktowane jako przychód podlegający opodatkowaniu według skali podatkowej (12% lub 32%). Jednocześnie są zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, co oznacza korzystniejsze warunki fiskalne niż standardowe wynagrodzenie. Dla najwyższych kwot efektywna stawka podatkowa wynosi około 25,8%, co jest istotnym czynnikiem wpływającym na netto otrzymywaną kwotę przez zwalnianych pracowników.
Prognozy na 2026 rok i dalej
Zgodnie z zapowiedziami rządowymi minimalne wynagrodzenie za pracę ma wzrosnąć do około 4 900 zł brutto już od stycznia 2026 roku. W konsekwencji maksymalna wysokość odpraw może przekroczyć kwotę 73 500 zł brutto. Kluczową rolę odegra jednak implementacja nowych zasad dotyczących liczenia stażu pracy uwzględniających różnorodne formy zatrudnienia.
Eksperci prognozują wzrost średniej wysokości wypłacanych odpraw o około 18-22% w sektorze usług oraz umiarkowany wzrost kosztów dla przedsiębiorców. W kontekście prognoz Międzynarodowego Funduszu Walutowego zakładających wzrost PKB Polski powyżej trzech procent w kolejnych latach debata nad równowagą między ochroną praw pracowników a konkurencyjnością firm nabiera strategicznego znaczenia dla polityki społeczno-gospodarczej kraju.
Zmiany zaplanowane na rok 2026 to istotny krok ku modernizacji polskiego prawa pracy i dostosowaniu go do dynamicznych procesów zachodzących na rynku zatrudnienia. Niezależnie od stanowisk różnych interesariuszy jedno pozostaje pewne – temat odpraw pracowniczych będzie pozostawał kluczowym elementem dialogu społecznego przez najbliższe lata.
Czy polski rynek pracy jest gotowy na te zmiany? Jak przygotować się do nadchodzącej transformacji? Zachęcamy do śledzenia aktualności prawnych oraz aktywnej dyskusji o przyszłości ochrony praw pracowniczych w Polsce.
