Anna, pracująca od ponad 30 lat w dużej firmie produkcyjnej, zbliża się do wieku emerytalnego. Podczas rozmowy z kolegą dowiaduje się o odprawie emerytalnej – dodatkowej wypłacie, która przysługuje przy przejściu na emeryturę. Okazuje się, że wielu pracowników nie jest świadomych tego prawa lub nie wie, jak z niego skorzystać. A co jeśli powiedzielibyśmy Ci, że przechodząc na emeryturę, możesz otrzymać nie tylko zasłużony odpoczynek, ale i znaczący zastrzyk gotówki? W 2025 roku zasady dotyczące odpraw emerytalnych ulegają ważnym zmianom, które warto poznać, by maksymalnie wykorzystać przysługujące świadczenia.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Kto ma prawo do odprawy emerytalnej? | Prawo do odprawy mają pracownicy przechodzący na emeryturę z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego lub nabycia prawa do renty. |
| Jak obliczyć wysokość odprawy emerytalnej? | Odprawa zależy od stażu pracy i średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy; może wynosić od 1 do 6 miesięcznych pensji. |
| Jakie zmiany obowiązują w 2025 roku? | Wzrost płacy minimalnej podniósł maksymalną kwotę odprawy do prawie 70 tys. zł; od 2026 roku zmienią się zasady dla nauczycieli. |
Spis treści:
Podstawy prawne odprawy emerytalnej
Odprawa emerytalna to świadczenie jednorazowe, które przysługuje pracownikom przechodzącym na emeryturę na podstawie przepisów zawartych w art. 921 Kodeksu pracy. Prawo to dotyczy osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, które spełniają trzy kluczowe warunki. Po pierwsze, muszą nabyć prawo do emerytury lub renty – w praktyce oznacza to osiągnięcie ustawowego wieku emerytalnego lub spełnienie przesłanek do wcześniejszego świadczenia. Po drugie, stosunek pracy musi zostać rozwiązany właśnie z powodu przejścia na emeryturę. Oznacza to, że osoby kontynuujące zatrudnienie po uzyskaniu prawa do świadczenia nie otrzymają odprawy ponownie. Po trzecie – pracownik nie może wcześniej korzystać z tego samego świadczenia, ponieważ jest ono wypłacane tylko raz w życiu.
Specjalnym przypadkiem są nauczyciele oraz pracownicy samorządowi, którzy według aktualnych przepisów mogą otrzymać wyższe odprawy niż pracownicy innych branż. Nowe regulacje dotyczące tej grupy zawodowej zostaną wdrożone od stycznia 2026 roku i mają na celu ujednolicenie zasad wypłat oraz zwiększenie kwot świadczeń.
Ważne jest także to, że pracodawca ma obowiązek wypłacić odprawę nawet bez formalnego wniosku ze strony pracownika. Zaniechanie tego obowiązku może skutkować nałożeniem kary grzywny sięgającej nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Jak obliczyć wysokość swojej odprawy?
Wysokość odprawy emerytalnej ustala się na podstawie średniego miesięcznego wynagrodzenia pracownika z ostatnich dwunastu miesięcy przed rozwiązaniem umowy o pracę. W skład tego wynagrodzenia wchodzą wszystkie składniki płacy – podstawowa pensja, premie oraz dodatki za nadgodziny czy inne świadczenia uznane przez pracodawcę.
W 2025 roku przeciętne wynagrodzenie brutto w Polsce wynosi około 8477 zł miesięcznie, co stanowi solidną podstawę do wyliczenia atrakcyjnej odprawy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wysokość świadczenia zależy również od stażu pracy u danego pracodawcy:
– Osoby zatrudnione krócej niż dwa lata mają prawo do odprawy w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
– Pracownicy posiadający staż od dwóch do ośmiu lat mogą liczyć na dwumiesięczne wynagrodzenie.
– Natomiast osoby zatrudnione powyżej ośmiu lat otrzymują trzymiesięczną pensję jako odprawę.
Dla przykładu: pracownik z piętnastoletnim stażem i średnią pensją około 8500 zł może otrzymać odprawę w kwocie przekraczającej 25 tys. zł brutto. W przypadku zawodów regulowanych, takich jak nauczyciele czy urzędnicy samorządowi, stawki te są wyższe i mogą sięgać nawet sześciokrotności miesięcznego wynagrodzenia.
Najnowsze zmiany i ich wpływ na pracowników
Rok 2025 przyniósł istotne zmiany legislacyjne wpływające na wysokość maksymalnej kwoty odprawy emerytalnej. Jednym z najważniejszych czynników jest wzrost płacy minimalnej – od stycznia minimalne wynagrodzenie wzrosło do poziomu 4666 zł brutto. To automatycznie podniosło górny limit wypłaty odprawy do kwoty niemalże 70 tysięcy złotych (dokładnie 15-krotność minimalnego wynagrodzenia), co stanowi znaczący wzrost względem poprzednich lat.
Dla nauczycieli oraz pracowników samorządowych przewidziane są dalsze zmiany od początku 2026 roku. Nowe przepisy Karty Nauczyciela mają ujednolicić zasady przyznawania odpraw oraz zwiększyć ich wysokość – osoby z dziesięcioletnim stażem będą mogły liczyć na dwumiesięczne wynagrodzenie jako odprawę, a ci z ponad dwudziestoletnim stażem nawet sześciomiesięczne świadczenie.
Trendy rynkowe: Wzrost liczby pracujących emerytów
Zjawisko dorabiania przez osoby pobierające świadczenia emerytalne staje się coraz powszechniejsze w Polsce. Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za rok 2024, liczba aktywnych zawodowo emerytów wzrosła o blisko dwadzieścia tysięcy w porównaniu z rokiem poprzednim i przekroczyła już niemal 873 tysiące osób.
Ten trend ma wpływ na rynek pracy oraz interpretację przepisów dotyczących odpraw emerytalnych. Pracownicy wracający po przejściu na emeryturę do aktywności zawodowej zachowują prawo do jednorazowej wypłaty odprawy pod warunkiem rozwiązania poprzedniego stosunku pracy i uzyskania nowej umowy niezależnie od poprzedniej.
Praktyczne porady: Jak ubiegać się o odprawę?
Aby skutecznie ubiegać się o wypłatę odprawy emerytalnej, warto znać procedurę krok po kroku. Pierwszym etapem jest poinformowanie pracodawcy o planowanym odejściu na emeryturę – najlepiej uczynić to z odpowiednim wyprzedzeniem, co pozwoli obu stronom przygotować formalności związane z zakończeniem stosunku pracy.
Następnie należy zwrócić uwagę na dokumentację potwierdzającą nabycie prawa do emerytury lub renty. Pracodawca powinien automatycznie wypłacić należne świadczenie wraz z ostatnią pensją lub osobno w dniu rozwiązania umowy.
W przypadku problemów czy opóźnień ze strony pracodawcy warto skonsultować się z Państwową Inspekcją Pracy lub organizacją zrzeszającą związki zawodowe. Możliwe jest także skierowanie sprawy do sądu pracy celem egzekucji należnych środków wraz z odsetkami.
Perspektywy i kontrowersje
Z jednej strony podwyższone limity wypłat stanowią istotne wsparcie dla osób kończących aktywność zawodową i pozwalają lepiej zabezpieczyć finansowo okres życia po pracy. Z drugiej strony jednak rosnące koszty tych świadczeń budzą obawy szczególnie wśród właścicieli małych firm i mikroprzedsiębiorstw.
Krytycy zwracają uwagę, że dla przedsiębiorstw zatrudniających niewielką liczbę osób wypłata wysokiej odprawy może oznaczać znaczne obciążenie finansowe oraz zagrożenie płynności budżetowej firmy. Szacuje się, że koszty te mogą przekraczać nawet jedną dziesiątą rocznych wydatków płacowych w mniejszych podmiotach gospodarujących.
Z punktu widzenia rynku pracy należy również obserwować wpływ tych regulacji na decyzje osób starszych dotyczące pozostania bądź odejścia z aktywności zawodowej oraz ewentualne zmiany legislacyjne dostosowujące system świadczeń do demograficznych wyzwań nadchodzących dekad.
Podsumowanie
Świadomość praw dotyczących odprawy emerytalnej jest dziś niezwykle ważna dla każdego pracownika zbliżającego się do wieku emerytalnego. Warto wykorzystać przysługujące uprawnienia i dokładnie poznać zasady ich realizacji – dzięki temu można otrzymać dodatkową wypłatę sięgającą nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Pamiętajmy także o nadchodzących zmianach legislacyjnych, zwłaszcza dla nauczycieli oraz rosnącym znaczeniu trendu dorabiania przez seniorów. Aktywne podejście do własnych praw finansowych pozwala lepiej zaplanować przyszłość i cieszyć się spokojnym okresem po zakończeniu kariery zawodowej.
Zachęcamy więc wszystkich zainteresowanych do sprawdzenia swojej sytuacji kadrowo-płacowej oraz zgłoszenia się po należną odprawę – to realna szansa na wsparcie finansowe przy przejściu na zasłużoną emeryturę.
