| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co zakłada nowelizacja prawa geologicznego i górniczego 2025? | Nowelizacja przekazuje Prezesowi WUG obowiązek monitorowania emisji metanu zgodnie z unijnym rozporządzeniem metanowym. |
| Jakie zmiany wprowadza nowelizacja dla sektora energetycznego? | Firmy wydobywcze i operatorzy gazowi muszą raportować emisję metanu, a niewywiązywanie się grozi karami finansowymi. |
| Jaki będzie wpływ nowelizacji na ceny energii w Polsce? | Wzrost kosztów operacyjnych sektora może przełożyć się na podwyżki cen gazu o 3-5% od 2026 roku. |
Jeszcze niedawno mieszkaniec jednego z górniczych rejonów Polski zauważył, że zmieniające się warunki środowiskowe – częstsze zapachy gazu czy niepokojące zmiany jakości powietrza – wywołują coraz większe obawy. Ten lokalny sygnał wpisuje się w szerszy problem emisji metanu, który od lat stanowi wyzwanie dla całego kraju. W odpowiedzi na rosnącą presję zarówno wewnętrzną, jak i unijną, rząd Polski przygotował nowelizację prawa geologicznego i górniczego na rok 2025. To kluczowy punkt zwrotny w polityce ekologicznej oraz zarządzaniu sektorem energetycznym, który ma fundamentalne znaczenie dla walki ze zmianami klimatycznymi oraz przyszłości polskiej gospodarki.
Spis treści:
Najważniejsze Fakty dotyczące nowelizacji prawa geologicznego i górniczego
8 maja 2025 roku w Warszawie Sejmowa Komisja Klimatu, Energii i Aktywów Państwowych jednogłośnie przyjęła projekt nowelizacji ustawy Prawo geologiczne i górnicze bez wprowadzania poprawek. Ta decyzja oznacza przyspieszenie procesu legislacyjnego, a głosowanie plenarne może odbyć się już w czerwcu tego samego roku. Co istotne, projekt nadaje Prezesowi Wyższego Urzędu Górniczego (WUG) kompetencje do monitorowania i raportowania wdrażania unijnego rozporządzenia metanowego UE 2024/1787. Rozporządzenie to nakłada obowiązek redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym o co najmniej 45% do roku 2030 względem poziomu z 2020 roku.
W praktyce oznacza to, że firmy wydobywcze takie jak Polska Grupa Górnicza (PGG) czy Jastrzębska Spółka Węglowa (JSW), a także operatorzy infrastruktury gazowej, np. GAZ-SYSTEM, będą zobowiązani do ścisłej współpracy z WUG przy comiesięcznym raportowaniu poziomów emisji metanu. Brak poprawek do projektu pozwala na szybkie wdrożenie nowych regulacji, które mają przeciwdziałać negatywnym skutkom środowiskowym oraz wpisują się w europejską politykę klimatyczną.
Kontekst – skąd pochodzi rozporządzenie metanowe i jakie ma znaczenie dla Polski?
Unijne rozporządzenie metanowe, przyjęte w grudniu 2024 roku przez Parlament Europejski i Radę UE, jest elementem szerokiej strategii polityki klimatycznej Unii mającej na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Metan to drugi po dwutlenku węgla najważniejszy gaz cieplarniany o potencjale cieplarnianym aż 84 razy wyższym niż CO₂ w perspektywie dwudziestu lat. Rozporządzenie nakłada obowiązek kwartalnych inspekcji infrastruktury energetycznej pod kątem wycieków metanu oraz precyzuje wymogi dotyczące raportowania tych emisji.
Polska, jako kraj z silnym sektorem wydobywczym i energetycznym opartym na paliwach kopalnych, stoi przed wyjątkowym wyzwaniem. Najwyższa Izba Kontroli – raportując w marcu 2025 roku – wskazała, że polskie kopalnie emitują o około 22% więcej metanu niż średnia unijna. To potwierdza pilną potrzebę działań legislacyjnych i technologicznych.
W ostatnich latach branża energetyczna inwestuje coraz więcej środków w technologie wychwytywania metanu. Przykładem jest kopalnia Budryk, gdzie wdrożono satelitarny system detekcji wycieków z dokładnością do 95%. Jednak presja finansowa rośnie: od 2026 roku nieprzestrzeganie wymogów rozporządzenia może skutkować karami sięgającymi nawet do 5% rocznych przychodów przedsiębiorstw.
Porównując obecną sytuację do wcześniejszych doświadczeń, warto przypomnieć spór z 2022 roku między Wyższym Urzędem Górniczym a Ministerstwem Klimatu dotyczący kompetencji kontrolnych. Opóźnił on wdrożenie dyrektywy o emisjach przemysłowych o ponad rok, co pokazuje jak istotna jest jasność i efektywność regulacji.
Perspektywy – jak różne grupy oceniają nowelizację prawa geologicznego i górniczego?
Decyzja o centralizacji nadzoru nad emisją metanu pod Prezesem WUG budzi mieszane reakcje. Z jednej strony przemysł reprezentowany przez Związek Pracodawców Górnictwa Naftowego i Gazownictwa zwraca uwagę na niedobory kadrowe – obecnie WUG dysponuje jedynie dwunastoma inspektorami ds. emisji, co ich zdaniem może utrudnić skuteczny nadzór nad rozległą infrastrukturą.
Z drugiej strony organizacje ekologiczne takie jak Fundacja ClientEarth krytykują projekt za brak mechanizmów przewidujących kary dla podmiotów naruszających normy emisyjne. Ich zdaniem samo monitorowanie bez sankcji nie wystarczy do osiągnięcia ambitnych celów redukcji emisji.
Ekonomicznie nowelizacja może przynieść krótkoterminowy wzrost kosztów operacyjnych sektora wydobywczego szacowany na około 8-12% już w pierwszym roku obowiązywania nowych przepisów. Jednak średnioterminowo Polska ma szansę pozyskać nawet 1,2 miliarda euro z unijnego Funduszu Modernizacyjnego na wsparcie dekarbonizacji przemysłu energetycznego.
Dla obserwatorów polityki klimatycznej centralizacja kompetencji w jednym urzędzie – model „jednego okienka” – stanowi ciekawy eksperyment organizacyjny. Jednak brak wystarczających mechanizmów kontrolnych oraz potencjalna biurokratyzacja mogą utrudnić osiągnięcie założonych celów i wymagać dalszych korekt legislacyjnych.
Zainteresowania Czytelnika – co te zmiany oznaczają dla przeciętnego Polaka?
Dla konsumenta codzienność może się nieco zmienić – wzrost kosztów produkcji energii związany z koniecznością dostosowania się firm do nowych wymogów prawnych prawdopodobnie przełoży się na podwyżki cen gazu ziemnego rzędu 3-5% od początku 2026 roku. Choć jest to obciążenie ekonomiczne, należy pamiętać o długofalowych korzyściach środowiskowych wynikających z ograniczenia emisji metanu.
Metan odpowiada za około 15% strat gazu ziemnego podczas transportu w Polsce, co oznacza realne straty surowca oraz wzrost ryzyka zagrożeń zdrowotnych dla mieszkańców terenów górniczych. Lepsza kontrola wycieków może przyczynić się do zmniejszenia liczby chorób układu oddechowego, które obecnie występują tam aż o 37% częściej niż średnio w kraju.
Indywidualne działania każdego obywatela również mają znaczenie – świadomość problemu oraz wspieranie inicjatyw proekologicznych pomaga budować społeczną solidarność niezbędną do skutecznej walki ze zmianami klimatycznymi. Choć rząd deklaruje intensyfikację działań prośrodowiskowych, paradoksalnie w budżecie na rok 2025 przeznaczono trzy razy mniej środków na modernizację kopalń niż na dotacje wspierające wydobycie węgla.
Nowelizacja prawa geologicznego i górniczego to nie tylko krok legislacyjny – to sygnał dla całego społeczeństwa o konieczności odpowiedzialności za przyszłe pokolenia oraz o wartości solidarności społecznej wobec globalnych wyzwań klimatycznych. Śledzenie dalszych działań rządu oraz organizacji ekologicznych pozwoli lepiej zrozumieć dynamikę zmian i wpływ tych decyzji na nasze życie codzienne.
