Masowa wyprzedaż amerykańskich obligacji: 5 kluczowych powodów, które wstrząsną rynkami w 2025

Amerykańskie obligacje skarbowe przeżywają jedną z najgłębszych wyprzedaży w ostatnich latach. Rentowność dziesięcioletnich papierów wartościowych wzrosła do 4,2 procent w czerwcu 2025 roku, co oznacza skok o 50 punktów bazowych w ciągu zaledwie miesiąca. Wolumen sprzedaży osiągnął 180 miliardów dolarów w ostatnich trzydziestu dniach, głównie za sprawą funduszy inwestycyjnych i banków centralnych z regionu Bliskiego Wschodu oraz Azji. Eskalacja konfliktu między Izraelem a Iranem wywołała efekt domina na globalnych rynkach finansowych, zmuszając inwestorów do przewartościowania swoich strategii. Rezerwa Federalna utrzymuje stopy procentowe na poziomie 5,5-5,75 procent, sygnalizując możliwość kolejnej podwyżki w trzecim kwartale bieżącego roku.

Bezprecedensowa skala wyprzedaży potwierdzona danymi

Liczby nie pozostawiają wątpliwości co do powagi sytuacji na amerykańskim rynku długu. Rentowność dziesięcioletnich obligacji skarbowych osiągnęła poziom 4,2 procent, co stanowi najwyższą wartość od listopada 2023 roku. Wzrost o 50 punktów bazowych w ciągu jednego miesiąca to tempo, którego nie obserwowano od czasu kryzysu zwanego „taper tantrum” z 2013 roku. Jednak obecna wyprzedaż amerykańskich obligacji przewyższa skalą tamte wydarzenia.

Wolumen transakcji sprzedaży w ostatnich trzydziestu dniach wyniósł 180 miliardów dolarów, przy czym największą aktywność wykazywały banki centralne krajów eksportujących ropę naftową oraz azjatyckie fundusze państwowe. Dla porównania, podczas kryzysu z 2013 roku miesięczny wolumen sprzedaży nie przekroczył 120 miliardów dolarów. Realne rentowności obligacji, po odjęciu bieżącej inflacji, spadły do minus 0,6 procent, co oznacza, że inwestorzy faktycznie tracą siłę nabywczą, trzymając amerykański dług.

Historyczne dane pokazują, że podobne wzrosty rentowności występowały jedynie podczas największych kryzysów finansowych ostatnich dekad. Krzywa dochodowości uległa dalszemu spłaszczeniu, przy czym różnica między rentownością dwuletnich i dziesięcioletnich papierów wynosi obecnie zaledwie 15 punktów bazowych. Taka konfiguracja tradycyjnie sygnalizuje obawy inwestorów przed spowolnieniem gospodarczym w średnim terminie.

Międzynarodowi posiadacze amerykańskiego długu, którzy łącznie kontrolują 7,4 biliona dolarów w obligacjach skarbowych, wykazują rosnącą skłonność do redukcji swoich pozycji. Japonia, największy zagraniczny wierzyciel USA, zmniejszyła swoje zasoby o 2,1 procent w drugim kwartale, podczas gdy tradycyjnie stabilni inwestorzy europejscy również ograniczają ekspozycję. Dynamika ta wskazuje na fundamentalną zmianę w postrzeganiu amerykańskiego długu jako bezpiecznej przystani.

Analitycy zwracają uwagę na nietypową synchronizację wyprzedaży w różnych segmentach rynku obligacji. Nie tylko długoterminowe papiery tracą na wartości, ale również krótkoterminowe instrumenty odnotowują spadki, co sugeruje, że problem wykracza poza standardowe obawy inflacyjne i ma charakter strukturalny.

Geopolityczny katalizator z epicentrum na Bliskim Wschodzie

Atak na instalacje nuklearne w Isfahanie z 15 czerwca 2025 roku stanowił punkt zwrotny dla globalnych rynków finansowych. Iran, w odpowiedzi na izraelską akcję militarną, zagroził ograniczeniem eksportu ropy naftowej o jeden milion baryłek dziennie, co natychmiast przełożyło się na panikę na rynkach energetycznych. Cieśnina Ormuz, przez którą przepływa około 20 procent światowych dostaw ropy, znalazła się w centrum uwagi strategów inwestycyjnych na całym świecie.

Chronologia wydarzeń pokazuje, jak szybko lokalne napięcia mogą przekształcić się w globalny kryzys finansowy. W ciągu 48 godzin od ataku cena ropy Brent wzrosła z 87 do 105 dolarów za baryłkę, co oznacza skok o 18 procent. Taka dynamika cenowa natychmiast znalazła odzwierciedlenie w oczekiwaniach inflacyjnych, które są kluczowym czynnikiem wpływającym na wycenę obligacji długoterminowych.

Znaczenie Cieśniny Ormuz dla globalnej gospodarki trudno przecenić. Przez ten wąski pas wodny przepływa dziennie około 21 milionów baryłek ropy naftowej, co stanowi jedną piątą światowej produkcji. Każda groźba zakłócenia tego szlaku transportowego wywołuje natychmiastową reakcję na rynkach finansowych. Inwestorzy w obligacje amerykańskie, obawiając się powrotu inflacji energetycznej, masowo pozbywają się długoterminowych pozycji.

Reakcja rynków surowcowych wykroczyła poza sam sektor energetyczny. Ceny metali przemysłowych, w tym miedzi i aluminium, wzrosły odpowiednio o 8 i 12 procent w tygodniu następującym po ataku. Złoto, tradycyjnie postrzegane jako bezpieczna przystań w czasach geopolitycznych napięć, osiągnęło nowe maksima na poziomie 2180 dolarów za uncję. Ta szeroka presja inflacyjna na rynkach surowcowych dodatkowo pogorszyła perspektywy dla posiadaczy obligacji o stałym oprocentowaniu.

Analitycy geopolityczni wskazują, że obecny konflikt różni się od poprzednich kryzysów na Bliskim Wschodzie ze względu na bezpośrednie zaangażowanie programu nuklearnego Iranu. Ta dodatkowa warstwa niepewności sprawia, że tradycyjne modele oceny ryzyka geopolitycznego mogą okazać się niewystarczające, co tłumaczy gwałtowność reakcji na rynku obligacji.

Powrót inflacji jako główne zagrożenie dla obligacji

Najnowsze dane o inflacji w Stanach Zjednoczonych potwierdzają najgorsze obawy inwestorów w obligacje. Wskaźnik cen konsumpcyjnych osiągnął poziom 4,8 procent w maju 2025 roku, w porównaniu z 4,3 procent w kwietniu. Ten wzrost o pół punktu procentowego w ciągu jednego miesiąca to najszybsze tempo od początku roku, co sygnalizuje odwrócenie trendu dezinflacyjnego, który obserwowano w pierwszym kwartale.

Dekompozycja danych inflacyjnych ujawnia, że energia i transport stanowią główne czynniki napędowe wzrostu cen. Sektor energetyczny odnotował wzrost cen o 12 procent w ujęciu miesięcznym, podczas gdy koszty transportu wzrosły o 6,7 procent. Te kategorie mają szczególnie silny wpływ na oczekiwania inflacyjne, ponieważ bezpośrednio odczuwają je wszyscy konsumenci w codziennym życiu.

Realne rentowności obligacji, czyli nominalne stopy zwrotu pomniejszone o inflację, spadły do minus 0,6 procent. Oznacza to, że inwestorzy trzymający dziesięcioletnie obligacje skarbowe faktycznie tracą siłę nabywczą swojego kapitału. Taka sytuacja jest nie do zaakceptowania dla większości funduszy inwestycyjnych, które mają obowiązek ochrony realnej wartości powierzonych im środków.

Polityka Rezerwy Federalnej staje przed dylematem między walką z rosnącą inflacją a utrzymaniem stabilności na rynkach finansowych. Ostatnie protokoły z posiedzeń Fed wskazują na rosnące zaniepokojenie członków komitetu wzrostem cen energii. Trzy osoby z dwunastoosobowego składu FOMC opowiedziały się za natychmiastową podwyżką stóp o 25 punktów bazowych, podczas gdy pozostali preferują wyczekującą postawę do lipca.

Oczekiwania rynkowe co do przyszłych stóp procentowych uległy radykalnej zmianie. Instrumenty pochodne wyceniają prawdopodobieństwo podwyżki stóp do poziomu 6-6,25 procent do końca roku na 75 procent, podczas gdy jeszcze miesiąc temu było to zaledwie 30 procent. Taka zmiana w oczekiwaniach automatycznie przekłada się na spadek atrakcyjności istniejących obligacji o niższym oprocentowaniu.

Wpływ cen energii na długoterminowe oczekiwania

Ceny energii mają szczególnie destrukcyjny wpływ na rynek obligacji długoterminowych ze względu na swój podwójny charakter. Z jednej strony bezpośrednio napędzają inflację bieżącą, z drugiej zaś kształtują oczekiwania co do przyszłych trendów cenowych. Wzrost ceny ropy o 18 procent w ciągu tygodnia to sygnał, który inwestorzy interpretują jako zapowiedź trwałego wzrostu kosztów życia.

Historyczne dane pokazują, że okresy wysokich cen energii często koincydują z besą na rynku obligacji. Kryzys naftowy z lat 70. XX wieku, wojna w Zatoce Perskiej z 1991 roku czy inwazja Rosji na Ukrainę w 2022 roku – wszystkie te wydarzenia łączyła podobna dynamika: gwałtowny wzrost cen ropy prowadził do wyprzedaży obligacji i wzrostu rentowności.

Obecna sytuacja jest jednak bardziej skomplikowana ze względu na strukturalne zmiany w globalnej gospodarce. Transformacja energetyczna, choć długoterminowo może zmniejszyć zależność od ropy naftowej, w krótkim terminie zwiększa wrażliwość na zakłócenia w dostawach tradycyjnych źródeł energii. Inwestorzy w obligacje muszą uwzględnić ten dodatkowy czynnik niepewności w swoich kalkulacjach.

Strategiczne wycofanie inwestorów instytucjonalnych

Fundusze emerytalne, które tradycyjnie stanowią filar stabilności na rynku obligacji, przeprowadzają obecnie największą realokację aktywów od dekad. Kalifornijski system emerytalny CalPERS, zarządzający aktywami o wartości 450 miliardów dolarów, ogłosił redukcję ekspozycji na amerykański dług z 35 do 28 procent całego portfela. Ta decyzja, podjęta przez zarząd w maju 2025 roku, sygnalizuje fundamentalną zmianę w postrzeganiu ryzyka związanego z obligacjami skarbowymi.

Exodus kapitału z amerykańskiego długu nie ogranicza się do krajowych inwestorów. Chiny, drugi co do wielkości zagraniczny posiadacz obligacji skarbowych USA, zmniejszyły swoje zasoby o 28 miliardów dolarów w drugim kwartale. Arabia Saudyjska, dysponująca jednymi z największych rezerw walutowych na świecie, sprzedała amerykańskie papiery wartościowe o wartości 14 miliardów dolarów w tym samym okresie.

Alternatywne inwestycje zyskują na popularności wśród instytucjonalnych zarządzających aktywami. Złoto, które jeszcze rok temu stanowiło marginalną część portfeli, obecnie reprezentuje średnio 8-12 procent alokacji w największych funduszach emerytalnych. Euroobligacje, mimo własnych problemów związanych z inflacją w strefie euro, przyciągają kapitał ze względu na relatywnie niższe ryzyko geopolityczne.

Dywersyfikacja rezerw walutowych stała się priorytetem dla banków centralnych na całym świecie. Narodowy Bank Polski zwiększył udział złota w rezerwach do 15 procent, podczas gdy jeszcze dwa lata temu było to 8 procent. Podobne działania podejmują banki centralne Turcji, Węgier i innych krajów regionu, co dodatkowo zmniejsza popyt na amerykańskie obligacje skarbowe.

Strategie hedgingowe stosowane przez fundusze inwestycyjne również ewoluują w odpowiedzi na rosnącą zmienność rynku obligacji. Tradycyjne podejście „kup i trzymaj” ustępuje miejsca bardziej dynamicznym strategiom, które uwzględniają możliwość szybkich zmian w otoczeniu makroekonomicznym. Fundusze coraz częściej wykorzystują instrumenty pochodne do zabezpieczania się przed ryzykiem stopy procentowej i inflacji.

Nowe trendy w zarządzaniu ryzykiem portfelowym

Zarządzający aktywami opracowują nowe modele oceny ryzyka, które lepiej uwzględniają współzależności między rynkami obligacji, surowców i walut. Tradycyjne założenie o niskiej korelacji między różnymi klasami aktywów okazuje się niewystarczające w obecnym środowisku wysokiej niepewności geopolitycznej. Fundusze inwestują w zaawansowane systemy analityczne, które pozwalają na szybsze reagowanie na zmieniające się warunki rynkowe.

Rosnące znaczenie zyskują również strategie ESG w kontekście inwestycji w obligacje rządowe. Fundusze coraz częściej uwzględniają czynniki środowiskowe i społeczne przy ocenie długoterminowej atrakcyjności papierów dłużnych poszczególnych krajów. Ta tendencja może dodatkowo wpłynąć na popyt na amerykańskie obligacje, szczególnie w kontekście polityki energetycznej i klimatycznej.

Reakcja Rezerwy Federalnej na kryzys obligacji

Rezerwa Federalna znalazła się w najtrudniejszej sytuacji od czasu kryzysu finansowego z 2008 roku. Utrzymywanie stóp procentowych na poziomie 5,5-5,75 procent, które jeszcze niedawno wydawało się odpowiednie do walki z inflacją, obecnie może okazać się niewystarczające wobec nowych presji cenowych wywołanych kryzysem geopolitycznym. Ostatnie protokoły z posiedzeń FOMC ujawniają głębokie podziały wśród członków komitetu co do dalszego kierunku polityki monetarnej.

Dylemat Fed polega na konieczności równoważenia dwóch sprzecznych celów: walki z rosnącą inflacją oraz utrzymania stabilności na rynkach finansowych. Dalsze podwyżki stóp procentowych mogłyby pomóc w tłumieniu presji inflacyjnej, ale jednocześnie pogłębiłyby straty posiadaczy obligacji i mogłyby wywołać szerszą destabilizację systemu finansowego. Z drugiej strony, utrzymanie obecnego poziomu stóp może zostać zinterpretowane jako akceptacja wyższej inflacji.

Sygnały płynące z Fed wskazują na rosnące zaniepokojenie wzrostem długoterminowych oczekiwań inflacyjnych. Prezes Jerome Powell w swoim ostatnim wystąpieniu podkreślił, że bank centralny „nie zawaha się przed podjęciem zdecydowanych działań”, jeśli inflacja nie zacznie spadać w najbliższych miesiącach. Rynki interpretują te słowa jako zapowiedź możliwej podwyżki stóp o 50 punktów bazowych na lipcowym posiedzeniu.

Prognozowane scenariusze na trzeci i czwarty kwartał 2025 roku różnią się znacznie w zależności od rozwoju sytuacji geopolitycznej. W scenariuszu bazowym, zakładającym stopniowe uspokojenie napięć na Bliskim Wschodzie, Fed może ograniczyć się do jednej dodatkowej podwyżki stóp. Jednak w przypadku eskalacji konfliktu i dalszego wzrostu cen energii, stopy procentowe mogą osiągnąć poziom 6,5-7 procent do końca roku.

Narzędzia polityki monetarnej Fed wykraczają poza tradycyjne stopy procentowe. Bank centralny rozważa również modyfikację programu redukcji bilansu, który obecnie przewiduje miesięczne zmniejszenie zasobów obligacji o 60 miliardów dolarów. Przyspieszenie tego procesu mogłoby dodatkowo zwiększyć presję na rynku długu, ale jednocześnie wzmocniłoby sygnał o determinacji Fed w walce z inflacją.

Komunikacja Fed jako kluczowy czynnik rynkowy

Sposób komunikowania decyzji przez Rezerwę Federalną ma obecnie kluczowe znaczenie dla stabilności rynku obligacji. Każde słowo członków FOMC jest analizowane przez algorytmy handlowe, które mogą wywołać gwałtowne ruchy cenowe w ciągu sekund. Fed musi balansować między jasnością przekazu a unikaniem nadmiernej zmienności rynkowej.

Najnowsze badania pokazują, że skuteczność polityki monetarnej w obecnym środowisku w dużej mierze zależy od wiarygodności komunikacji banku centralnego. Inwestorzy potrzebują jasnych sygnałów co do przyszłych działań Fed, ale jednocześnie oczekują elastyczności w reagowaniu na zmieniające się warunki. To delikatne równoważenie wymaga od Fed niezwykłej precyzji w formułowaniu komunikatów.

Globalne konsekwencje amerykańskiej wyprzedaży obligacji

Umocnienie dolara amerykańskiego do poziomu 108 punktów w indeksie DXY stanowi bezpośrednią konsekwencję wzrostu rentowności obligacji skarbowych i wywiera destrukcyjny wpływ na gospodarki krajów rozwijających się. Argentyna, której dług zewnętrzny denominowany w dolarach wynosi 180 miliardów, zmaga się z rosnącymi kosztami obsługi zadłużenia. Pakistan ogłosił stan wyjątkowy w finansach publicznych, ponieważ koszt refinansowania zagranicznego długu wzrósł o 40 procent w ciągu ostatniego kwartału.

Europejskie instytucje finansowe ponoszą bezpośrednie straty na swoich portfelach obligacji amerykańskich. Deutsche Bank ujawnił odpisy w wysokości 2,1 miliarda euro w drugim kwartale 2025 roku, głównie z tytułu spadku wartości długoterminowych papierów skarbowych USA. Podobne problemy dotknęły francuski BNP Paribas oraz szwajcarski UBS, które łącznie odpisały 1,8 miliarda euro strat związanych z wyprzedażą amerykańskich obligacji.

Rynki akcji na całym świecie odczuwają presję rosnących stóp procentowych w USA. Indeks MSCI World spadł o 12 procent od początku czerwca, przy czym szczególnie mocno ucierpiały spółki technologiczne o wysokich wycenach. Nasdaq Composite stracił 18 procent, co oznacza wejście w fazę korekty technicznej. Europejski Stoxx 600 oraz azjatycki MSCI Asia Pacific również odnotowały dwucyfrowe spadki.

Rynki surowców przeżywają okres ekstremalnej zmienności, która wykracza poza sektor energetyczny. Ceny metali przemysłowych, tradycyjnie wrażliwych na zmiany stóp procentowych, wykazują mieszane sygnały. Miedź, mimo wzrostu o 8 procent wywołanego obawami geopolitycznymi, może spaść w przypadku dalszego umacniania się dolara. Złoto natomiast kontynuuje wzrosty, osiągając kolejne historyczne maksima powyżej 2200 dolarów za uncję.

Banki centralne na całym świecie muszą dostosowywać swoje polityki monetarne do nowej rzeczywistości wysokich amerykańskich stóp procentowych. Europejski Bank Centralny sygnalizuje możliwość przyspieszenia podwyżek stóp, mimo słabszej koniunktury w strefie euro. Bank Japonii, który przez lata utrzymywał ujemne stopy procentowe, rozważa ich normalizację w obliczu presji na jena japońskiego.

Wpływ na międzynarodowe przepływy kapitału

Wysokie rentowności amerykańskich obligacji wywołują masowy odpływ kapitału z rynków wschodzących. Fundusze inwestujące w obligacje krajów rozwijających się odnotowały wypłaty netto w wysokości 15 miliardów dolarów w maju 2025 roku, co stanowi najwyższy poziom od marca 2020 roku. Kraje takie jak Brazylia, Meksyk czy Południowa Afryka muszą podnosić rentowności swoich obligacji, aby utrzymać zainteresowanie inwestorów.

Międzynarodowe instytucje finansowe ostrzegają przed ryzykiem kryzysu zadłużenia w krajach o niskich dochodach. Międzynarodowy Fundusz Walutowy podniósł prognozy kosztów obsługi długu dla 40 najbardziej zadłużonych gospodarek o średnio 25 procent. Taka sytuacja może wymagać nowych programów pomocowych, co dodatkowo obciąży budżety krajów rozwiniętych.

Prognozy ekspertów i możliwe scenariusze rozwoju

Analitycy JPMorgan Chase prognozują, że rentowność dziesięcioletnich obligacji skarbowych USA może osiągnąć poziom 4,5-5 procent do końca 2025 roku, jeśli