Długi weekend majowy 2025 roku ujawnił skalę zjawiska określanego jako „mostkowanie na L4”. Ta praktyka polega na wykorzystywaniu zwolnień lekarskich do przedłużenia czasu wolnego wokół świąt państwowych, co powoduje znaczne straty dla firm i całej gospodarki. W trakcie majowego grillowania wiele osób korzystało z L4, co paradoksalnie stało się symbolem nadużyć systemu zasiłków chorobowych. ZUS wprowadził nowe mechanizmy kontroli, odpowiadając na rosnącą falę nieprawidłowości. W artykule przyjrzymy się szczegółowo temu zjawisku, jego skutkom oraz perspektywom na przyszłość.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Czym jest „mostkowanie na L4”? | To praktyka wykorzystywania zwolnień lekarskich do przedłużania dni wolnych wokół świąt, często bez medycznych wskazań. |
| Jakie są straty finansowe firm? | W 2025 roku straty przedsiębiorstw przekroczyły 34 miliardy złotych z powodu nadużyć zwolnień lekarskich. |
| Jakie działania podejmuje ZUS? | ZUS zwiększa kontrole, stosuje monitoring mediów społecznościowych i geolokalizacji oraz nakłada kary na lekarzy i pracowników. |
Spis treści:
Najważniejsze Fakty: Skala i Koszty „Mostkowania”
„Mostkowanie na L4” to zjawisko polegające na wykorzystaniu zwolnień lekarskich do przedłużenia dni wolnych w okolicach świąt państwowych. W praktyce oznacza to pobieranie L4 pomiędzy weekendem a dniami ustawowo wolnymi od pracy, co pozwala pracownikom na nawet kilkudniowy urlop bez użycia formalnego urlopu wypoczynkowego. W maju 2025 roku ten proceder osiągnął rozmiary epidemii – według danych firmy Conperio aż 34% kontrolowanych zwolnień w tym okresie zostało uznanych za nieuzasadnione.
Straty finansowe przedsiębiorstw wynikające z tego typu nadużyć są ogromne. ZUS poinformował o konieczności odzyskania ponad 34 miliardów złotych wypłaconych nienależnie zasiłków chorobowych w samym tylko 2024 roku, co stanowi wzrost o ponad 100% względem dwóch lat wcześniej. Branże takie jak motoryzacja czy logistyka notują rekordowo wysokie poziomy absencji – odpowiednio ponad 10% i prawie 8% rocznie, co przekłada się na spadek wydajności nawet o jedną piątą w niektórych zakładach produkcyjnych.
Koszt dla firmy związany z jednym dniem nieobecności pracownika zarabiającego minimalną krajową wynosi około 134 złote brutto. W skali całego rynku efekty są znacznie poważniejsze – opóźnienia w dostawach, utrata terminów realizacji zamówień oraz kar umownych wpływają negatywnie na konkurencyjność polskich przedsiębiorstw.
Kontekst: Ewolucja Nadużyć i Regulacji
Rozwój telemedycyny oraz zmiany prawne w ostatnich latach znacząco wpłynęły na skalę nadużyć związanych ze zwolnieniami lekarskimi. Od 2023 roku liczba krótkoterminowych L4 wzrosła o niemal 150%, co wiąże się głównie z łatwym dostępem do e-konsultacji i elektronicznych zwolnień (e-ZLA). W maju 2025 roku ponad połowa przypadków „mostkowania” była realizowana za pośrednictwem platform oferujących szybkie wystawianie zwolnień bez konieczności wizyty osobistej u lekarza.
Nowelizacje kodeksu pracy z początku 2025 roku umożliwiły wykonywanie incydentalnych czynności zawodowych podczas L4, takich jak podpisywanie dokumentów czy udział w spotkaniach online. Choć miało to ułatwić elastyczność pracy, przyniosło efekt odwrotny – stworzyło furtkę do maskowania faktycznego wypoczynku pod pozorem aktywności zawodowej. Jednocześnie ZUS uzyskał prawo do monitorowania aktywności chorych poprzez media społecznościowe oraz systemy geolokalizacji.
Porównując dane z lat poprzednich, widać wyraźny wzrost problemu – koszty nadużyć wzrosły dwukrotnie między rokiem 2023 a 2025, podobnie jak liczba kontroli prowadzonych przez ZUS. Ta eskalacja wymaga nowych rozwiązań zarówno legislacyjnych, jak i technologicznych.
Perspektywy: Konflikt Interesów i Przyszłe Rozwiązania
Z perspektywy pracowników nadużywanie zwolnień lekarskich wynika często z presji związanej z niskimi świadczeniami chorobowymi (około 80% wynagrodzenia) oraz brakiem alternatywnych form odpoczynku czy redukcji stresu w miejscu pracy. Ankiety wskazują, że ponad jedna trzecia respondentów korzystała z L4 w celu regeneracji sił, a znaczna część motywowana była problemami interpersonalnymi lub konfliktami zawodowymi.
Z kolei pracodawcy reagują wdrażając zaawansowane systemy analizy absencji, takie jak dedykowane aplikacje monitorujące wzorce korzystania ze zwolnień oraz współpracując z ZUS przy identyfikacji przypadków nadużywania prawa. Instytucja ta nie tylko żąda zwrotu wypłaconych świadczeń, ale również nakłada surowe sankcje na lekarzy wystawiających fałszywe zwolnienia – w ubiegłym roku ukarano blisko trzydzieści tysięcy specjalistów.
Przyszłość zapowiada dalszą automatyzację kontroli dzięki wykorzystaniu sztucznej inteligencji analizującej dane o lokalizacji czy transakcjach kartą płatniczą. Planowane jest ograniczenie teleporad przy wystawianiu e-ZLA od 2026 roku oraz zaostrzenie kar dyscyplinarnych dla osób nadużywających systemu – przewiduje się nawet trzyletni zakaz pracy w branży dla recydywistów.
Zainteresowania Czytelnika: Dlaczego To Ważne?
„Mostkowanie” ma realny wpływ na codzienne życie i rynek pracy. Koszty generowane przez fałszywe zwolnienia są przenoszone na konsumentów poprzez wyższe ceny produktów i usług. Na przykład branża transportowa doświadcza odwołań co dwudziestego kursu autobusowego lub tramwajowego, co wydłuża czas dojazdów mieszkańców miast. W handlu detalicznym braki kadrowe powodują wzrost cen nawet o kilka procent.
Kontrole prowadzone przez pracodawców przybierają coraz bardziej kreatywne formy – zatrudnia się detektywów sprawdzających aktywność osób przebywających na L4. Wykrywane są przypadki prowadzenia działalności gospodarczej lub remontów mieszkań w czasie rzekomej choroby. Ponad jedna trzecia kontroli kończy się stwierdzeniem naruszeń, często udokumentowanych zdjęciami publikowanymi na portalach społecznościowych.
Dodatkowo zmiany prawne zezwalają na wyjazdy zagraniczne podczas L4 pod warunkiem zgłoszenia tego pracodawcy. Wielu jednak tego nie robi, ryzykując utratę prawa do zasiłku. Zwolnienia oznaczone specjalnym kodem pozwalają na spacery czy lekką aktywność fizyczną, co bywa wykorzystywane do turystycznych wyjazdów mimo obowiązku pozostania w domu.
Podsumowanie: Gospodarcza Wojna na Zwolnienia
Zjawisko „mostkowania” jest obecnie jednym z najważniejszych wyzwań dla polskiego rynku pracy i systemu zabezpieczeń społecznych. To nie tylko kwestia indywidualnych decyzji pracowników, lecz symptom szerszych problemów – od presji zawodowej po niedostosowanie systemu świadczeń do realiów współczesnej gospodarki. Aby skutecznie przeciwdziałać tym nadużyciom konieczne są kompleksowe reformy obejmujące prawo pracy, system kontroli oraz edukację społeczną.
Wprowadzenie obowiązkowej wizyty lekarskiej przed wystawieniem e-ZLA oraz rozwój narzędzi analitycznych może pomóc ograniczyć skalę nadużyć. Równocześnie warto zastanowić się nad poprawą warunków pracy i wsparciem zdrowia psychicznego pracowników jako elementem prewencji „mostkowania”. Bez takich zmian Polska może mierzyć się ze stratami przekraczającymi nawet 50 miliardów złotych rocznie w najbliższych latach.
Zachęcamy czytelników do refleksji nad tym problemem – czy „mostkowanie” jest tylko symptomem indywidualnych wyborów, czy też sygnałem konieczności zmian systemowych? Podzielcie się swoimi opiniami i doświadczeniami dotyczącymi tej kwestii.
