Minister edukacji Barbara Nowacka ogłosiła likwidację tzw. godzin czarnkowych, obowiązkowych godzin dostępności nauczycieli dla rodziców i uczniów, które wprowadzone zostały w 2022 roku. Decyzja ta, zapowiedziana 21 maja 2025 roku podczas konferencji prasowej, odpowiada na liczne głosy krytyki ze strony środowiska pedagogicznego oraz wyniki ankiety Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP), wskazujące na niską efektywność tego rozwiązania. Likwidacja godzin czarnkowych zapowiada istotne zmiany dla pracy nauczycieli oraz relacji z rodzicami.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co oznacza likwidacja godzin czarnkowych dla nauczycieli? | Zniesienie obowiązkowych dyżurów pozwoli nauczycielom na lepsze gospodarowanie czasem i zmniejszy biurokratyczne obciążenia. |
| Jakie zmiany w Karcie Nauczyciela wprowadza Barbara Nowacka w 2025 roku? | Minister planuje m.in. skrócenie okresu zatrudnienia na umowę czasową oraz zniesienie obowiązku godzin dostępności. |
| Jakie są opinie Związku Nauczycielstwa Polskiego na temat zniesienia godzin czarnkowych? | ZNP zdecydowanie popiera likwidację, podkreślając niską efektywność i problemy organizacyjne związane z tymi godzinami. |
Spis treści:
Jak wygląda decyzja o likwidacji godzin czarnkowych i jakie są jej najważniejsze fakty?
W świetle ostatnich wydarzeń Ministerstwo Edukacji Narodowej oficjalnie ogłosiło likwidację godzin czarnkowych od nowego roku szkolnego 2025/2026. Minister Barbara Nowacka podczas konferencji prasowej 21 maja 2025 roku poinformowała, że obowiązkowe godziny dostępności nauczycieli, które były uciążliwe i mało efektywne, zostaną zniesione. Ta decyzja jest odpowiedzią na wielomiesięczne postulaty Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP), który już w maju 2025 roku zaapelował o pilne wycofanie tego przepisu.
Godziny czarnkowe zostały wprowadzone nowelizacją Karty Nauczyciela w 2022 roku jako obowiązkowy czas, podczas którego nauczyciele mieli być dostępni dla rodziców i uczniów. Jednak wyniki badania przeprowadzonego przez ZNP pokazały, że aż 97% nauczycieli uważało, że nie wpłynęło to na poprawę komunikacji ze szkołą, a 75% wskazało na brak zainteresowania ze strony uczniów korzystaniem z tych konsultacji.
Dodatkowo aż ponad połowa szkół (55%) nie dysponowała odpowiednimi warunkami lokalowymi do realizacji tych godzin, co znacząco utrudniało ich organizację. Nauczyciele często spędzali te godziny bezczynnie – średnio tylko kilka procent rodziców i uczniów faktycznie z nich korzystało. Likwidacja tych godzin oznacza także zmniejszenie tygodniowego wymiaru pracy nauczycieli o około 2,5%, co może pozytywnie wpłynąć na ich warunki zatrudnienia oraz zaangażowanie zawodowe.
Jakie zmiany w Karcie Nauczyciela i kontekst społeczny wpłynęły na decyzję o likwidacji godzin czarnkowych?
Godziny czarnkowe zostały wprowadzone jako element reformy edukacyjnej w Polsce w 2022 roku, jednak od początku budziły kontrowersje zarówno wśród nauczycieli, jak i rodziców. Przez ostatnie trzy lata pojawiało się wiele głosów krytycznych dotyczących trudności organizacyjnych oraz niskiej efektywności tego rozwiązania. W lutym 2025 roku Ministerstwo Edukacji otrzymało ponad tysiąc skarg dotyczących problemów z ustaleniem terminów konsultacji zwłaszcza przez rodziców pracujących zmianowo.
W kontekście globalnych trendów edukacyjnych Polska dołącza do krajów europejskich odchodzących od sztywnych ram administracyjnych. Coraz więcej placówek szkolnych wdraża nowoczesne technologie – wideokonferencje oraz platformy e-learningowe zastępują tradycyjne spotkania twarzą w twarz. Dane z raportu Videopoint.pl pokazują, że ponad połowa szkół w UE korzysta już z takich rozwiązań, co znacznie zwiększa dostępność nauczycieli dla uczniów i rodziców.
Również polscy pedagodzy coraz częściej wykorzystują elektroniczne dzienniki i komunikatory do bieżącej współpracy z rodzinami uczniów. W praktyce eliminuje to potrzebę fizycznej obecności nauczyciela podczas wyznaczonych godzin dyżurów.
Jakie perspektywy niesie ze sobą likwidacja godzin czarnkowych dla edukacji w Polsce?
Likwidacja godzin czarnkowych otwiera nowe możliwości organizacyjne zarówno dla nauczycieli, jak i rodziców. Z jednej strony nauczyciele zyskają więcej czasu na przygotowanie zajęć lub doskonalenie zawodowe, co jest szczególnie istotne wobec niedoboru kadry pedagogicznej – obecnie brakuje około 5,7 tysiąca nauczycieli w Polsce.
Z drugiej strony pojawiają się jednak obawy związane z ograniczeniem formalnych ram kontaktu szkoły z rodziną ucznia. Niektórzy eksperci wskazują, że zwłaszcza uczniowie wymagający dodatkowego wsparcia mogą mieć trudniejszy dostęp do pomocy bez wyznaczonych dyżurów. Ponadto dyrektorzy szkół wiejskich alarmują o problemach wynikających z niższej cyfryzacji środowiska rodzicielskiego.
Ministerstwo Edukacji zapowiada jednak dalsze prace nad Kartą Nauczyciela – przewidywane jest m.in. skrócenie okresu zatrudnienia na umowę czasową oraz wdrożenie algorytmów opartych na sztucznej inteligencji ułatwiających umawianie konsultacji indywidualnych między nauczycielem a rodzicem czy uczniem.
Jak likwidacja godzin czarnkowych wpłynie na codzienną pracę nauczycieli i relacje z rodzicami?
Dla nauczycieli likwidacja obowiązkowych dyżurów oznacza przede wszystkim większą elastyczność i możliwość bardziej efektywnego wykorzystania czasu pracy. W praktyce mogą oni poświęcić więcej uwagi przygotowaniu materiałów dydaktycznych lub uczestniczyć w szkoleniach – w ubiegłym roku jedynie niewielka grupa pedagogów deklarowała udział w kursach doszkalających ze względu na brak czasu.
Dla rodziców natomiast oznacza to konieczność większej inicjatywy we własnym kontakcie ze szkołą – coraz częściej będą mogli korzystać z e-maili, komunikatorów internetowych czy platform edukacyjnych do uzyskania informacji o postępach dziecka. Nowe metody komunikacji mają szansę zwiększyć wygodę i dostępność kontaktu bez konieczności fizycznej obecności w szkole.
Ciekawostką jest fakt, że określenie „godzina czarnkowa” stało się swego rodzaju memem internetowym ilustrującym biurokratyczne absurdy – nauczyciele publikowali zdjęcia pustych klas podczas tych dyżurów pod hashtagiem #CzarnkoweCzekanie.
Likwidacja godzin czarnkowych to koniec eksperymentu trwającego trzy lata, który nie spełnił oczekiwań środowiska edukacyjnego ani rodzin uczniów. W dobie cyfrowej transformacji kluczowe staje się budowanie partnerskiej współpracy opartej na elastycznych formach komunikacji i wzajemnym zaufaniu zamiast narzuconych regulacji. Ta zmiana otwiera drogę do nowoczesnej edukacji dostosowanej do potrzeb współczesnych nauczycieli, uczniów oraz ich rodzin.
