Elon Musk, miliarder i były szef Departamentu Wydajności Rządowej, publicznie skrytykował flagową ustawę Donalda Trumpa „One Big Beautiful Bill Act”, nazywając ją „wstrętnym obrzydlistwem”. Krytyka ustawy Trumpa przez Muska odsłoniła głębokie podziały w administracji republikańskiej i wywołała szok na rynkach finansowych. Konflikt dotyczy gigantycznych wydatków budżetowych, które według szacunków zwiększą deficyt o 2,3-3,2 biliona dolarów w ciągu dziesięciu lat, jednocześnie likwidując ulgi podatkowe dla aut elektrycznych i programy wsparcia energii odnawialnej.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Ile wynosi koszt ustawy Trumpa dla budżetu USA? | Według CBO ustawa zwiększy deficyt o 2,3-3,2 bln USD w dekadę, głównie przez przedłużenie ulg podatkowych z 2017 roku. |
| Dlaczego Musk krytykuje ustawę swojego byłego sojusznika? | Miliarder twierdzi, że OBBB niszczy 4-miesięczne oszczędności DOGE (160 mld USD) i obciąża przyszłe pokolenia długiem. |
| Jak ustawa wpłynie na właścicieli Tesli? | Likwidacja ulg 7,5 tys. USD na EV od 2026 r. plus nowa opłata roczna 250 USD może obniżyć sprzedaż aut elektrycznych o 6%. |
Spis treści:
Anatomia konfliktu: gdy sojusznicy stają się rywalami
Krytyka ustawy Trumpa przez Muska zaskoczyła obserwatorów washingtonskiej sceny politycznej. Jeszcze w styczniu 2025 roku miliarder publicznie chwalił prezydenta jako „wizjonera reform fiskalnych”, a teraz nazywa jego flagowy projekt „hańbą dla przyszłych pokoleń”. Konflikt wybuchł 24 maja, gdy Musk opublikował na platformie X serię wpisów atakujących „One Big Beautiful Bill Act” za zwiększanie deficytu budżetowego.
Były szef Departamentu Wydajności Rządowej zarzuca ustawie podwójne standardy. Z jednej strony wprowadza cięcia w programach społecznych jak Medicaid i SNAP, które mogą pozbawić pomocy 8,6 miliona Amerykanów, z drugiej przeznacza 150 miliardów dolarów na budowę muru granicznego. Musk podkreśla, że takie priorytety są „moralnie nieuczciwe i ekonomicznie nieracjonalne”.
Reakcja Białego Domu była powściągliwa. Rzeczniczka Karoline Leavitt stwierdziła, że prezydent „szanuje różnorodność opinii, ale utrzymuje kurs na realizację obietnic wyborczych”. Jednak źródła w administracji przyznają, że Trump był „wyraźnie zirytowany” publicznymi wystąpieniami swojego byłego doradcy.
Sojusznicy i przeciwnicy w Senacie
Krytyka ustawy Trumpa przez Muska znalazła niespodziewane wsparcie wśród fiskalnie konserwatywnych senatorów republikańskich. Rand Paul z Kentucky nazwał OBBB „zdradą zasad małego rządu”, a Mike Lee z Utah dodał, że „to nie piękna ustawa, lecz droga do bankructwa narodowego”. Obaj zapowiedzieli walkę o wprowadzenie poprawek ograniczających wydatki.
Z kolei lider większości senackiej John Thune skrytykował Muska za „nielojalność wobec partii w kluczowym momencie”. Thune argumentuje, że ustawa jest kompromisem między różnymi skrzydłami GOP i jej odrzucenie oznaczałoby paraliż legislacyjny. Senator z Dakoty Południowej ostrzegł też przed „niebezpiecznym precedensem ingerencji biznesmenów w procesy demokratyczne”.
Ekonomiczne podstawy sporu: liczby nie kłamią
Serce konfliktu stanowią rozbieżne wizje polityki fiskalnej. Ustawa OBBB przedłuża Tax Cuts and Jobs Act z 2017 roku, utrzymując siedem progów podatkowych od 10% do 37%. Według Biura Budżetowego Kongresu koszt tej decyzji wyniesie 1,8 biliona dolarów w dekadę, co stanowi największą pozycję w całym pakiecie.
Musk kwestionuje założenia ekonomiczne ustawy, powołując się na analizy Wharton School, które szacują całkowity koszt na 3,2 biliona dolarów. Jego zdaniem administracja Trump używa „księgowych sztuczek”, nie uwzględniając pełnego wpływu na gospodarkę i przyszłe pokolenia podatników. Były szef DOGE przypomina, że w ciągu czterech miesięcy swojej kadencji zredukował wydatki o 160 miliardów dolarów, a teraz „jedna ustawa niszczy całą pracę”.
Ekonomiści są podzieleni w ocenie długoterminowych skutków. Zwolennicy argumentują, że niższe podatki pobudzą wzrost gospodarczy, zwiększając wpływy budżetowe. Krytycy wskazują jednak na rosnący dług publiczny, który już przekracza 120% PKB, oraz ryzyko inflacyjne związane z ekspansywną polityką fiskalną.
Wpływ na deficyt i dług publiczny
Analiza szczegółowa pokazuje, że krytyka ustawy Trumpa przez Muska ma solidne podstawy numeryczne. Przedłużenie ulg podatkowych dla osób o najwyższych dochodach (powyżej 400 tysięcy dolarów rocznie) pochłonie 420 miliardów dolarów w dekadę, podczas gdy cięcia w programach społecznych przyniosą oszczędności jedynie 280 miliardów. Różnica 140 miliardów dolarów bezpośrednio zwiększy deficyt strukturalny.
Dodatkowo ustawa podnosi próg zwolnienia z podatku od spadków do 15 milionów dolarów na osobę, co według szacunków obniży wpływy o kolejne 75 miliardów dolarów. Musk określa te zmiany jako „prezent dla najbogatszych kosztem klasy średniej”, co kontrastuje z jego wcześniejszymi deklaracjami o sprawiedliwości fiskalnej.
Biznesowe konsekwencje dla imperium technologicznego
Paradoksalnie, ustawa uderza w kluczowe interesy biznesowe Muska, szczególnie w sektor pojazdów elektrycznych. Likwidacja federalnych ulg podatkowych w wysokości 7,5 tysięcy dolarów na zakup EV od stycznia 2026 roku może drastycznie obniżyć popyt na Tesle. Analitycy Goldman Sachs prognozują spadek sprzedaży aut elektrycznych o 6% w skali roku, choć Tesla dzięki dominującej pozycji rynkowej ucierpi relatywnie najmniej.
Równie dotkliwe są zmiany w sektorze energii odnawialnej. Ustawa likwiduje 30% ulgę inwestycyjną (ITC) dla instalacji słonecznych, co bezpośrednio uderza w Tesla Energy – jeden z najszybciej rozwijających się segmentów firmy Muska. W 2024 roku przychody z magazynów energii wzrosły o 24%, a likwidacja dotacji może zatrzymać ten trend.
Jednocześnie OBBB wprowadza nową opłatę roczną w wysokości 250 dolarów dla wszystkich właścicieli pojazdów elektrycznych, uzasadnianą koniecznością rekompensaty za utracone wpływy z podatku paliwowego. Musk nazywa to „podwójnym karaniem ekologicznych wyborów konsumentów” i zapowiada możliwe działania prawne.
Reakcje rynków i inwestorów
Krytyka ustawy Trumpa przez Muska wywołała turbulencje na giełdach technologicznych. Akcje Tesli spadły o 4,2% w dniu publikacji jego pierwszych komentarzy, choć później odbiły część strat. Inwestorzy obawiają się, że konflikt z administracją może wpłynąć na inne projekty miliardera, szczególnie SpaceX, który otrzymuje znaczące kontrakty rządowe.
Analitycy Morgan Stanley ostrzegają przed „efektem domina” w całym sektorze czystych technologii. Firmy takie jak Rivian, Lucid Motors czy Sunrun mogą ucierpiećjeszczepoważniej niż Tesla, gdyż są bardziej zależne od wsparcia rządowego. Indeks ICLN (energii odnawialnej) spadł o 2,8% w reakcji na zapowiedzi legislacyjne.
Koniec miesiąca miodowego: polityczne tło rozstania
Współpraca Muska z administracją Trumpa od początku naznaczona była napięciami. Miliarder objął stanowisko szefa DOGE w styczniu 2025 roku z misją „obcięcia 1 biliona dolarów niepotrzebnych wydatków w ciągu dwóch lat”. Przez cztery miesiące jego zespół zidentyfikował oszczędności w wysokości 160 miliardów dolarów, głównie przez redukcję etatów w agencjach federalnych i anulowanie nieefektywnych programów grantowych.
Jednak różnice filozoficzne stały się widoczne już w marcu, gdy Musk sprzeciwił się zwiększeniu budżetu Pentagonu o 50 miliardów dolarów. Jego argumenty o „nadmiarze w wydatkach obronnych” spotkały się z ostrą krytyką ze strony jastrzębi w Partii Republikańskiej. Prezydent Trump początkowo wspierał swojego doradcę, ale presja establishmentu politycznego okazała się silniejsza.
Oficjalna rezygnacja Muska z funkcji specjalnego pracownika rządowego 28 maja była przedstawiona jako „zakończenie planowanej kadencji”, ale źródła w Białym Domu potwierdzają, że miliarder był „coraz bardziej sfrustrowany brakiem wpływu na kluczowe decyzje”. Jego ostatecznym rozczarowaniem stało się przegłosowanie OBBB bez uwzględnienia rekomendacji DOGE.
Historia sojuszu i jego upadek
Relacje Musk-Trump przeszły długą ewolucję od wzajemnej krytyki do bliskiego partnerstwa, a następnie spektakularnego zerwania. W 2022 roku miliarder nazywał Trumpa „za starym na urząd prezydenta”, podczas gdy ten ostatni określał właściciela Tesli jako „oszusta subsydiami rządowymi”. Zmiana nastąpiła w 2024 roku, gdy Musk oficjalnie poparł kandydaturę Trumpa, przekazując na kampanię 75 milionów dolarów.
Kluczowym momentem była debata wyborcza z września 2024, gdy Musk publicznie pochwalił „wizję efektywnego rządu” Trumpa. W zamian otrzymał obietnicę kierowania reformami administracyjnymi, co materializowało się w postaci DOGE. Przez pierwsze miesiące 2025 roku duet Trump-Musk był przedstawiany jako „nowa era amerykańskiej polityki łączącej biznes z rządzeniem”.
Przełom nastąpił w kwietniu, gdy Musk wycofał dalsze finansowanie działań kampanijnych na wybory uzupełniające 2026. Oficjalnie tłumaczył to „skupieniem na obowiązkach rządowych”, ale nieoficjalne źródła wspominają o „fundamentalnych różnicach w podejściu do długu publicznego”. Krytyka ustawy Trumpa przez Muska była zatem kulminacją narastających napięć, a nie spontaniczną reakcją.
Szersze implikacje: rozłam w sercu republikanizmu
Konflikt Musk-Trump symbolizuje głębszy kryzys tożsamości współczesnej Partii Republikańskiej. Z jednej strony populistyczne skrzydło, reprezentowane przez prezydenta, obiecuje jednoczesne cięcia podatków i zwiększone wydatki na priorytetowe programy. Z drugiej tradycyjni konserwatyści fiskalni, wspierani przez Muska, domagają się rzeczywistej dyscypliny budżetowej.
Senator Rand Paul ostrzega, że OBBB może stać się „początkiem końca republikańskiej wiarygodności fiskalnej”. Paul przypomina, że partia przez dziesięciolecia krytykowała demokratów za zwiększanie deficytu, a teraz sama czyni to na znacznie większą skalę. Jego zdaniem krytyka ustawy Trumpa przez Muska „przywraca zdrowy rozsądek do debaty publicznej”.
Z kolei populiści argumentują, że sztywne trzymanie się ortodoksji fiskalnej oznacza rezygnację z realizacji obietnic wyborczych. Kongresman Matt Gaetz twierdzi, że „Amerykanie głosowali na zmiany, a nie na księgowe kalkulacje”, dodając, że Musk „zdradził ruch, który go wyniósł”. Ta linia argumentacji znajduje poparcie wśród bazowego elektoratu Trumpa.
Długoterminowe konsekwencje tego podziału mogą okazać się kluczowe dla przyszłości GOP. Jeśli partia nie znajdzie sposobu na pogodzenie populistycznych obietnic z fiskalną odpowiedzialnością, może stanąć przed wyborem między wiarygodnością ekonomiczną a popularnością polityczną. Krytyka ustawy Trumpa przez Muska wyszkicowała granice tego konfliktu i pokazała, że nawet najbliżsi sojusznicy mogą stać się przeciwnikami, gdy stawką są fundamentalne wartości.
Meta-description: Musk skrytykował ustawę Trumpa OBBB za zwiększenie deficytu o 3,2 bln USD i likwidację ulg na auta elektryczne. Konflikt dzieli republikanów.
