Najbogatszy człowiek świata publicznie atakuje prezydenta USA, którego sam doprowadził do władzy, wydając na jego kampanię prawie 300 milionów dolarów. Elon Musk, który jeszcze pięć miesięcy temu nazywał Donalda Trumpa „geniuszem”, dziś określa jego politykę budżetową jako „ohydne monstrum”. Konflikt Trump-Musk osiągnął punkt krytyczny w maju 2025 roku, gdy miliarder zakończył swoją 130-dniową służbę w administracji i od razu wystąpił przeciwko kluczowej ustawie prezydenta. Akcje Tesli straciły 62 miliardy dolarów w ciągu 48 godzin, a Biały Dom grozi odebraniem subsydiów dla samochodów elektrycznych. Wojna między dwoma najpotężniejszymi postaciami amerykańskiej polityki i biznesu pokazuje, jak osobiste ambicje mogą przeważyć nad sojuszami politycznymi.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Ile Musk wydał na kampanię Trumpa w 2024? | Łącznie 288 milionów dolarów przez America PAC i RBG PAC, co czyni go największym indywidualnym darczyńcą w historii USA. |
| Dlaczego Musk musiał odejść z administracji? | Przepisy etyczne ograniczają pracę „specjalnych pracowników rządowych” do 130 dni rocznie, co Musk wykorzystał do końca maja 2025. |
| Jaki wpływ ma konflikt na gospodarkę? | Tesla straciła 62 mld USD kapitalizacji, a ustawa budżetowa zwiększy deficyt o 3,8 bln USD według Congressional Budget Office. |
Spis treści:
Sojusz, który miał zmienić Amerykę
Kampania prezydencka 2024 roku wprowadziła nową jakość w amerykańską politykę, gdy Elon Musk zdecydował się na bezprecedensowe wsparcie finansowe dla Donalda Trumpa. Miliarder wydał łącznie 288 milionów dolarów na kampanię republikańskiego kandydata, wykorzystując swój America PAC oraz kontrowersyjny RBG PAC, nazwany na cześć liberalnej sędzi Ruth Bader Ginsburg. Musk finansował kampanie tekstowe, reklamy telewizyjne oraz loterię z nagrodami milion dolarów dla wybranych wyborców w Pensylwanii, co wywołało kontrole prawne dotyczące legalności takich działań.
Wizja „rządu jako start-upu” fascynowała obu mężczyzn podczas kampanii. Trump obiecał Muskowi szerokie uprawnienia do modernizacji administracji federalnej, a miliarder zapowiadał rewolucję w sposobie funkcjonowania państwa. Ich współpraca miała opierać się na cięciach budżetowych, eliminacji biurokracji oraz wprowadzeniu technologicznych rozwiązań w sektorze publicznym. Musk jawił się jako „człowiek od niemożliwego”, który potrafił zbudować imperium technologiczne i teraz miał zastosować te umiejętności w służbie publicznej.
Obietnice okazały się jednak trudniejsze do realizacji niż przewidywano. Różnice w podejściu do zarządzania państwem i biznesem szybko się ujawniły, gdy Musk odkrył ograniczenia prawne i polityczne, z którymi nigdy nie musiał się mierzyć w swoich firmach. Konflikt Trump-Musk zakorzenił się w fundamentalnych różnicach dotyczących roli państwa i metod osiągania celów politycznych.
Departament Efektywności Rządowej – eksperyment z nieprzewidywalnymi skutkami
W styczniu 2025 roku Musk oficjalnie objął stanowisko doradcy ds. efektywności rządowej, otrzymując status „specjalnego pracownika rządowego”. Pozycja ta umożliwiła mu formalny wpływ na funkcjonowanie Departamentu Efektywności Rządowej (DOGE), ale jednocześnie ograniczyła jego pracę do 130 dni w ciągu roku ze względu na przepisy etyczne mające zapobiegać konfliktom interesów. Do końca maja Musk wykorzystał cały przydział czasowy, co zmusiło go do opuszczenia Białego Domu w kluczowym momencie debaty budżetowej.
DOGE szybko przekształciło się z narzędzia modernizacji technologicznej w maszynę do zwolnień i likwidacji programów społecznych. Musk osobiście nadzorował wysyłkę e-maili do tysięcy urzędników federalnych z propozycją odpraw w zamian za dobrowolną rezygnację, co spotkało się z zarzutami łamania praw pracowniczych ze strony związków zawodowych. W ciągu czterech miesięcy DOGE zlikwidowało 14 agencji federalnych, w tym Biuro ds. Energii Odnawialnej oraz Agencję Ochrony Konsumentów, co wywołało protesty środowisk naukowych i organizacji obywatelskich.
Metody działania DOGE budziły kontrowersje nie tylko ze względu na skalę zwolnień, ale także na sposób ich przeprowadzania. Część zespołu Muska, rekrutowana spośród inżynierów SpaceX i Tesla, mieszkała w siedzibie General Services Administration, korzystając z prowizorycznych sypialni na szóstym piętrze budynku. Pracownicy DOGE nie posiadali zabezpieczeń typowych dla urzędników federalnych, co narażało ich na zwolnienia bez odszkodowań. Pierwsze tarcia z innymi doradcami Trumpa ujawniły się już w marcu, gdy Musk publicznie skrytykował tempo reform i brak wsparcia ze strony Kongresu.
Ograniczenia prawne i etyczne
Status „specjalnego pracownika rządowego” przyniósł Muskowi więcej problemów niż korzyści. Campaign Legal Center złożyło skargę do Office of Government Ethics, domagając się wyjaśnienia, czy miliarder wykorzystał stanowisko w DOGE do promowania interesów Tesli i SpaceX. Szczególnie kontrowersyjne było jego zaangażowanie w negocjacje dotyczące kontraktów NASA oraz wpływ na regulacje dotyczące samochodów elektrycznych. Jeśli zarzuty się potwierdzą, Musk może stracić immunitet prawny przysługujący urzędnikom federalnym oraz ponieść konsekwencje finansowe.
Przepisy etyczne okazały się bardziej restrykcyjne niż przewidywał Musk, który przyzwyczaił się do pełnej kontroli nad swoimi firmami. Konieczność ujawniania konfliktów interesów, ograniczenia w kontaktach z lobbystami oraz wymóg uzyskiwania zgód na każde publiczne wystąpienie frustrował miliardera. W wywiadzie dla CBS przyznał, że „rząd to nie start-up” i że „biurokracja ma swoje powody istnienia, choć nie zawsze oczywiste”.
Ustawa budżetowa jako katalizator konfliktu
Podpisany przez Trumpa w maju 2025 roku „One Big Beautiful Bill Act” stał się bezpośrednią przyczyną otwartej wojny między prezydentem a jego byłym doradcą. Ustawa zakłada przedłużenie cięć podatkowych z 2017 roku, zwiększenie wydatków na wojsko i bezpieczeństwo granic oraz wprowadzenie wymogu pracy dla beneficjentów Medicaid. Według Congressional Budget Office, projekt zwiększy deficyt budżetowy o 3,8 biliona dolarów do 2034 roku, głównie poprzez redukcję podatków dla korporacji i najbogatszych obywateli.
Penn Wharton Budget Model przedstawił jeszcze bardziej pesymistyczne prognozy, szacując, że dług publiczny przekroczy 56 bilionów dolarów do 2034 roku, co stanowi 125% PKB. Ekonomiści ostrzegają, że taki poziom zadłużenia może doprowadzić do kryzysu finansowego podobnego do tego z 2008 roku, ale o znacznie większej skali. Koszty obsługi długu pochłonęłyby wtedy około 40% wszystkich dochodów budżetowych, ograniczając możliwości inwestycji w infrastrukturę i programy społeczne.
Musk, który w 2024 roku popierał radykalne cięcia wydatków publicznych, uznał ustawę za „ohydne monstrum” i „zdradę ideałów DOGE”. W serii postów na platformie X argumentował, że „nie można jednocześnie mieć dużego i pięknego projektu” oraz że ustawa „niszczy całą pracę nad efektywnością rządową”. Miliarder wezwał swoich 200 milionów obserwujących do telefonów do kongresmenów z hasłem „ZABIJCIE TĘ USTAWĘ”, co wywołało lawinę kontaktów do biur parlamentarzystów.
Reakcje establishmentu republikańskiego
Krytyka Muska podzieliła Partię Republikańską na frakcje. Przewodniczący Izby Reprezentantów Mike Johnson nazwał stanowisko miliardera „całkowicie błędnym” i przypomniał, że „to Kongres, a nie miliarderzy decydują o budżecie”. Senator Ted Cruz stwierdził, że „Elon to jeden człowiek i nie dyktuje nam polityki”, ale jednocześnie przyznał, że „jego argumenty zasługują na wysłuchanie”. Część młodszych republikańskich kongresmenów, szczególnie z okręgów technologicznych, otwarcie poparła stanowisko Muska, tworząc w Izbie nieformalną „frakcję efektywności”.
Demokratyczna lider Senatu Patty Murray wykorzystała republikański spór, argumentując, że „Republikanie tracą kontrolę nad własną agendą i pozwalają miliarderom dyktować warunki”. Demokrati zapowiedzieli serię przesłuchań w komisjach kongresowych dotyczących wpływu wielkich korporacji na politykę budżetową oraz roli DOGE w przygotowywaniu projektów ustaw. Konflikt Trump-Musk dał opozycji argumenty do krytyki całej filozofii rządowej Republikanów.
Eskalacja: od krytyki do osobistych ataków
Prezydent Trump odpowiedział na publiczną krytykę Muska serią ostrych ataków na platformie Truth Social. „Elon to wariat, który myśli, że jest mądrzejszy od wszystkich. Najprostszy sposób na oszczędności? Zakończyć dotacje Elona!” – napisał prezydent, odnosząc się do subsydiów dla Tesli i kontraktów SpaceX. Trump zagroził również rewizją wszystkich umów rządowych z firmami Muska oraz „dokładnym przyjrzeniem się” jego działalności biznesowej przez agencje federalne.
Musk nie pozostał dłużny i w odpowiedzi ujawnił na platformie X, że Trump figuruje w nieujawnionych dokumentach Jeffreya Epsteina, sugerując kompromitujące powiązania prezydenta ze skazanym przestępcą. „Dlaczego Donald nie chce, żeby amerykańska opinia publiczna poznała prawdę o jego przyjaźni z Epsteinem?” – napisał miliarder, dołączając link do dokumentów sądowych. Biały Dom odpowiedział ostrzeżeniem przed „oszczerstwami” i zapowiedzią kroków prawnych.
Wojna na platformach społecznościowych przybrała na sile, gdy obaj mężczyźni zaczęli publikować posty co kilka godzin, atakując się nawzajem. Musk wykorzystał swoją bazę 200 milionów obserwujących, aby promować teorię, że Trump „sprzedał się establishmentowi” i „zdradził wyborców, którzy chcieli zmiany”. Prezydent z kolei oskarżył Muska o „hipokryzję” i przypomniał, że „bez rządowych kontraktów Tesla i SpaceX dawno by zbankrutowały”.
Wpływ na otoczenie polityczne
Konflikt Trump-Musk wpłynął na całe otoczenie polityczne obu mężczyzn. Część doradców prezydenta, którzy wcześniej konkurowali z Muskiem o wpływ na Trumpa, otwarcie poparła atak na miliardera. Steve Bannon stwierdził, że „Elon zawsze był obcym ciałem w ruchu MAGA” i że „jego odejście to błogosławieństwo”. Z drugiej strony, niektórzy republikańscy donorzy z Silicon Valley wyrazili obawy, że konflikt może zaszkodzić partii w nadchodzących wyborach.
Inni miliarderzy technologiczni zachowali ostrożność, unikając publicznego stanowiska w sporze. Jeff Bezos ograniczył się do enigmatycznego tweeta o „znaczeniu dialogu”, podczas gdy Mark Zuckerberg całkowicie powstrzymał się od komentarzy. Analitycy polityczni wskazują, że konflikt może zniechęcić innych przedsiębiorców do angażowania się w politykę, obawiając się podobnych konsekwencji.
Konsekwencje gospodarcze dla amerykańskiej gospodarki
Akcje Tesli spadły o 10% w ciągu 48 godzin od wybuchu konfliktu, tracąc 62 miliardy dolarów kapitalizacji rynkowej. Analitycy Wedbush wskazują na ryzyko zaostrzenia regulacji dla branży samochodów elektrycznych, zwłaszcza że Trump zapowiedział zniesienie mandatu na pojazdy elektryczne oraz przegląd wszystkich subsydiów dla „zielonej energii”. Inwestorzy obawiają się, że Tesla może stracić preferencyjne traktowanie w kontraktach rządowych oraz dofinansowanie dla swoich fabryk.
SpaceX również znalazło się pod presją, choć w mniejszym stopniu ze względu na brak alternatyw dla niektórych kluczowych misji NASA. Agencja kosmiczna rozpoczęła jednak „przegląd strategiczny” swoich kontraktów i rozważa zwiększenie finansowania konkurencyjnych firm, takich jak Blue Origin Jeffa Bezosa. Kontrakty SpaceX warte 15 miliardów dolarów mogą zostać poddane dodatkowej kontroli ze strony Kongresu.
Szersze konsekwencje dla rynków technologicznych obejmują zwiększoną niepewność dotyczącą regulacji sztucznej inteligencji, po tym jak Musk sprzeciwił się planowanej umowie OpenAI z Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi wartej 500 miliardów dolarów. Miliarder domagał się udziału swojej firmy xAI w projekcie, co wywołało zarzuty o konflikt interesów i wykorzystywanie stanowiska rządowego do celów biznesowych.
Międzynarodowe reperkusje
Konflikt Trump-Musk wpłynął również na postrzeganie amerykańskiej polityki przez sojuszników. Europejscy liderzy wyrażają obawy o stabilność amerykańskich decyzji dotyczących technologii i bezpieczeństwa, szczególnie w kontekście współpracy nad sztuczną inteligencją i obroną kosmiczną. Chiny i Rosja wykorzystują amerykański chaos do promowania swoich alternatywnych wizji współpracy technologicznej z krajami trzecimi.
Kursy walut odczuły wpływ niepewności, a dolar osłabił się o 2% względem euro w tygodniu po wybuchu konfliktu. Obligacje skarbowe również straciły na wartości, gdy inwestorzy zaczęli wątpić w zdolność amerykańskiego rządu do prowadzenia spójnej polityki gospodarczej. Federal Reserve zasygnalizował gotowość do interwencji, jeśli niestabilność polityczna zacznie wpływać na kondycję systemu finansowego.
Scenariusze przyszłego rozwoju sytuacji
Możliwość pojednania między Trumpem a Muskiem wydaje się coraz mniej prawdopodobna ze względu na publiczny charakter konfliktu i osobiste urazy obu stron. Potencjalni mediatorzy, tacy jak senator Tim Scott czy gubernator Florydy Ron DeSantis, sygnalizują gotowość do pomocy, ale żaden z antagonistów nie wyraził zainteresowania kompromisem. Musk publicznie stwierdził, że „nie będzie współpracował z ludźmi, którzy zdradzili American Dream”, podczas gdy Trump określił miliardera jako „niewdzięcznego”.
Eskalacja konfliktu może przynieść dalsze konsekwencje dla obu stron. Musk rozważa finansowanie kandydatów republikańskich przeciwko Trumpowi w prawyborach 2028, podczas gdy prezydent zapowiedział „wojnę totalną” przeciwko interesom miliardera. Departament Sprawiedliwości rozpoczął już wstępne śledztwo w sprawie możliwych nadużyć Muska podczas pracy w DOGE, co może doprowadzić do formalnych zarzutów.
Długoterminowe konsekwencje konfliktu obejmują fundamentalne zmiany w relacjach między światem biznesu a polityką. Kongres rozważa zaostrzenie przepisów dotyczących lobbingu oraz ograniczenie roli „specjalnych pracowników rządowych” w kluczowych decyzjach. Przyszłe administracje prawdopodobnie będą bardziej ostrożne w angażowaniu miliarderów w proces rządowy, co może ograniczyć wpływ świata biznesu na politykę publiczną.
Konflikt Trump-Musk pokazuje, jak osobiste ambicje i różnice ideologiczne mogą przeważyć nad sojuszami politycznymi, nawet gdy stawką są miliardy dolarów i przyszłość amerykańskiej gospodarki. Wojna między prezydentem a najbogatszym człowiekiem świata może trwać latami, wpływając na kształt amerykańskiej polityki i konkurencyjność technologiczną kraju na arenie międzynarodowej. Żadna ze stron nie może sobie pozwolić na ustępstwa bez utraty wiarygodności, co sprawia, że perspektywy pojednania pozostają minimalne.
Meta-description: Konflikt Trump-Musk eskaluje po krytyce ustawy budżetowej. Tesla traci 62 mld USD, a były sojusz polityczny zamienia się w otwartą wojnę gospodarczą.
