| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co oznacza kolejowe wykluczenie Podkarpacia? | Brak strategicznych inwestycji kolejowych i połączeń, które ograniczają rozwój regionu oraz dostępność transportu. |
| Jakie są skutki braku inwestycji kolejowych na Podkarpaciu dla mieszkańców? | Wydłużony czas podróży, wyższe koszty transportu, utrudnienia w dostępie do usług i ryzyko migracji zarobkowej. |
| Jakie działania podejmują samorządy w odpowiedzi na wykluczenie transportowe? | Organizują protesty, składają stanowiska oraz zbierają petycje, by zwrócić uwagę rządu i UE na problem. |
Anna, mieszkanka Rzeszowa, musi pilnie dotrzeć na ważne spotkanie do Warszawy. W teorii podróż powinna trwać niecałe dwie i pół godziny dzięki planowanym inwestycjom kolejowym. W praktyce jednak zmuszona jest pokonywać trasę z licznymi przesiadkami i opóźnieniami, co wydłuża czas podróży do ponad czterech godzin. Jej historia jest przykładem codziennych trudności, jakie napotykają mieszkańcy Podkarpacia z powodu braku bezpośrednich i szybkich połączeń kolejowych. Z tego względu Sejmik Województwa Podkarpackiego przyjął 28 kwietnia 2025 roku stanowisko dotyczące tzw. „kolejowego wykluczenia” regionu – terminu symbolizującego marginalizację województwa w krajowej polityce transportowej.
Spis treści:
Kontekst decyzji Sejmiku Województwa Podkarpackiego
Podczas sesji sejmiku województwa podkarpackiego 28 kwietnia 2025 roku radni większością głosów poparli stanowisko zgłoszone przez klub Prawa i Sprawiedliwości. Dokument jednoznacznie wskazywał na brak inwestycji kolejowych w regionie oraz krytykował decyzje rządu Donalda Tuska za celowe pomijanie Podkarpacia w planach rozwoju infrastruktury. Marcin Fijołek, przewodniczący klubu PiS, podkreślił, że rezygnacja z realizacji tzw. szprychy nr 6 – połączenia między Rzeszowem a Warszawą przez Stalową Wolę – to poważny cios dla rozwoju gospodarczego województwa. Radni opozycji natomiast wskazywali na kontynuację wcześniejszych projektów modernizacji linii kolejowych oraz kwestionowali tezę o wykluczeniu jako przesadną lub niezgodną z faktami.
Debata pokazała, że kwestia infrastruktury kolejowej stała się polem walki politycznej przed nadchodzącymi wyborami samorządowymi, ale też odzwierciedla realne problemy mieszkańców i przedsiębiorców z województwa podkarpackiego.
Analiza braku inwestycji kolejowych na Podkarpaciu
Brak inwestycji kolejowych w regionie jest szczególnie widoczny na tle ogólnopolskich planów. W ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO) zaplanowano budowę około 800 kilometrów nowych linii kolejowych w Polsce. Niestety Podkarpacie nie otrzymało ani jednego kilometra nowych torów ani modernizacji istniejących linii. W porównaniu do innych województw jest to sytuacja wyjątkowa i niepokojąca.
Wcześniejsze deklaracje przewidywały modernizację linii Łętownia–Rzeszów do 2027 roku z prędkością do 250 km/h, co miało skrócić czas przejazdu do stolicy i przyciągnąć inwestorów. Jednak zmiany strategiczne w polityce rządu spowodowały wycofanie się z tych planów. Program Centralnego Portu Komunikacyjnego (CPK), który miał objąć także Podkarpacie szerokim zakresem inwestycji (łącznie około 328 km torów), został ograniczony, a region stracił miejsce na mapie priorytetów finansowania.
Taki stan rzeczy negatywnie wpływa nie tylko na logistykę i mobilność mieszkańców, ale również hamuje rozwój gospodarczy oraz zwiększa dystans konkurencyjny wobec innych części kraju.
Perspektywy i konsekwencje dla regionu
Długoterminowe skutki kolejowego wykluczenia dla Podkarpacia są wielowymiarowe. Przede wszystkim oznaczają one utrzymanie długich czasów podróży międzyregionalnych – obecnie trasa Rzeszów-Warszawa trwa ponad cztery godziny zamiast zapowiadanych około dwóch godzin i piętnastu minut przy realizacji szprychy nr 6.
Konsekwencją jest również ograniczona atrakcyjność województwa dla inwestorów oraz ryzyko odpływu młodych ludzi poszukujących lepszych warunków życia i pracy w lepiej skomunikowanych rejonach Polski. Statystyki wskazują, że już około 18% młodych mieszkańców rozważa migrację zarobkową poza Podkarpacie ze względu na problemy komunikacyjne.
Dodatkowo brak nowoczesnej infrastruktury może skutkować utratą funduszy unijnych przeznaczonych na rozwój regionalny. Komisja Europejska oczekuje bowiem spójnych planów rozwoju transportowego uwzględniających dostępność i nowoczesność sieci kolejowej.
Mieszkańcy w obliczu wykluczenia transportowego
Kolejowe wykluczenie przekłada się bezpośrednio na codzienne życie mieszkańców Podkarpacia. Wydłużony czas przejazdów wpływa negatywnie na dostępność usług czy możliwość szybkiego dotarcia do pracy lub placówek edukacyjnych poza regionem.
Ceny biletów kolejowych są tu często wyższe nawet o 25-40% niż w innych częściach kraju objętych programami wsparcia typu „Kolej Plus”. Firmy logistyczne podkreślają też wzrost kosztów działalności związany z koniecznością pokonywania dłuższych tras o dodatkowe kilkadziesiąt kilometrów, co przekłada się na wzrost cen usług transportowych o kilka procent.
Port lotniczy Rzeszów-Jasionka mimo rekordowego ruchu pasażerskiego traci potencjalnych klientów ze względu na słabe połączenia kolejowe umożliwiające wygodne dotarcie do lotniska. To dodatkowo pogłębia izolację komunikacyjną regionu.
Działania samorządów i społeczności lokalnej
W odpowiedzi na rosnące niezadowolenie samorządy województwa podkarpackiego oraz lokalne stowarzyszenia inicjują liczne protesty i akcje społeczne mające zwrócić uwagę rządu oraz instytucji unijnych na problem wykluczenia transportowego. Jednym z przykładów jest stowarzyszenie „Podkarpacka Kolej”, które prowadzi zbiórkę podpisów pod petycją skierowaną do Komisji Europejskiej przeciwko dyskryminacji regionu.
Samorządowcy apelują o rewizję planów inwestycyjnych oraz zwiększenie finansowania modernizacji linii kolejowych. Ponadto organizowane są konferencje i spotkania mające budować solidarność regionalną oraz wspierać dialog między różnymi szczeblami administracji w celu znalezienia efektywnych rozwiązań.
Polityczne tło dyskusji
Kwestia kolejowego wykluczenia Podkarpacia stała się także elementem kampanii politycznej przed wyborami samorządowymi jesienią 2025 roku. Prawo i Sprawiedliwość wykorzystuje temat jako narzędzie krytyki aktualnego rządu Donalda Tuska, prezentując mapy ukazujące marginalizację regionu pod hasłem „Podkarpacka kolej – ostatni bastion Polski B”. Z kolei premier Tusk odpiera zarzuty twierdząc, że wcześniejsze rządy PiS pozostawiły projekt Centralnego Portu Komunikacyjnego jedynie na poziomie prezentacji bez realnej realizacji.
Spór polityczny komplikuje jednak znalezienie konsensusu potrzebnego do skutecznej poprawy sytuacji infrastrukturalnej regionu.
Potencjalne rozwiązania i przyszłość regionu
Aby przeciwdziałać kolejnemu pogłębianiu się problemu wykluczenia kolejowego, konieczne jest podjęcie działań koordynowanych przez różne szczeble zarządzania: od lokalnych władz samorządowych przez ministerstwo infrastruktury aż po instytucje Unii Europejskiej odpowiedzialne za finansowanie infrastruktury.
Możliwe kroki naprawcze obejmują rewizję strategii CPK tak, aby uwzględniała potrzeby Podkarpacia; uruchomienie dodatkowych środków z Krajowego Planu Odbudowy przeznaczonych stricte dla tego regionu; a także rozwój przewozów regionalnych wraz z modernizacją istniejących linii kolejowych. Inicjatywy społeczne mogą wspierać te działania poprzez zwiększenie presji opinii publicznej oraz budowanie partnerstw międzysektorowych.
Podsumowanie: Apel o zmianę
Kolejowe wykluczenie Podkarpacia to problem wymagający solidarności całego społeczeństwa oraz konstruktywnego dialogu pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi stronami – samorządami, rządem oraz instytucjami unijnymi. Tylko wspólne działania mogą doprowadzić do przełamania obecnej stagnacji i zapewnić równouprawnienie w dostępie do nowoczesnej infrastruktury transportowej. Zapewnienie szybkich i wygodnych połączeń kolejowych to fundament rozwoju gospodarczego oraz poprawy jakości życia mieszkańców województwa podkarpackiego.
Zachęcamy wszystkich zainteresowanych – mieszkańców, przedsiębiorców oraz organizacje społeczne – do aktywnego udziału w dyskusjach publicznych oraz inicjatywach obywatelskich mających na celu wsparcie rozwoju kolei w regionie.
